Coregonus
| Coregonus | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||
| Een soort Coregonus | |||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||||||
| Coregonus | |||||||||||||||||||
| Synoniemen | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||||||
Coregonus op  Wikispecies
| |||||||||||||||||||
| (en) World Register of Marine Species | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Coregonus vormt samen met de geslachten Stenodus en Prosopium de onderfamilie van de houtingen. Dit zijn zalmachtige vissen die behoren tot de orde Salmoniformes. Over de taxonomische status van de houtingen als onderfamilie bestaat geen consensus. Kottelat en Freyhof (2007) beschouwen de houtingen als aparte familie, gevormd door de drie genoemde geslachten.[1]
In het gebied rond het Bodenmeer heet een houting een Felchen. In Beieren en Oostenrijk is de naam Renke en in Noord-Duitsland heten houtingen Maränen (marenen in het Nederlands). In het Engels heten ze whitefish[2] of cisco en in het Noors en het Zweeds heet een houting een sik. De naam is afgeleid van de Griekse woorden Kora (oogpupil) en gonia (hoek).[3]
Nadere beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Coregonus heeft binnen de familie van de zalmachtigen de meeste soorten. Deze soorten zijn op uiterlijke kenmerken bijzonder lastig van elkaar te onderscheiden. De vorm, rangschikking en het aantal kieuwboogaanhangels vormen de belangrijkste kenmerken. Veel soorten zijn ontstaan na de laatste IJstijd in meren die de gletsjers achter lieten.
Houtingen leven meestal in diepe meren (meer dan 50 m), bijvoorbeeld in de Alpenmeren zoals het Bodenmeer, Meer van Neuchâtel en Meer van Genève, de Italiaanse meren en ook de Noord-Duitse meren zoals de Schaalsee bij Ratzeburg, Schweriner See en het meer van Plön. Maar ook in de Grote Meren in Noord-Amerika en het Baikalmeer leven houtingsoorten. Sommige soorten leven of leefden als anadrome vissen in de Oostzee en de Noordzee. Houtingen eten - afhankelijk van het type - plankton of macrofauna. Nauw verwante soorten hebben vaak verschillende ecologische niche. Sommige soorten foerageren vooral in het open water, andere zijn meer gericht op benthisch voedsel (van de meerbodem).
Visserij[bewerken | brontekst bewerken]
Houtingen zijn als consumptievis zeer gewild, vooral gebraden of gerookt. Speciaal de houting uit het Bodenmeer (Coregonus wartmanni, ook wel beschouwd als ondersoort van de grote marene) is zeer populair. Op deze vis bestaat reeds lang een beroepsvisserij en verder is de vis bij sportvissers zeer geliefd. Hetzelfde geldt voor een houtingsoort uit het Baikalmeer, de omoel.
Natuurbescherming[bewerken | brontekst bewerken]
Veel houtingen behoren tot de meest bedreigde vissoorten. Zowel in Noord-Amerika als in Europa zijn de populaties gedurende de 19de en 20ste eeuw overbevist of werden ze weggeconcurreerd door de uitzetting van verwante vissoorten uit totaal andere gebieden. Negen soorten worden als uitgestorven beschouwd: Coregonus alpenae, Coregonus bezola, Coregonus fera, Coregonus gutturosus, Coregonus hiemalis, Coregonus johannae, Coregonus nigripinnis, Coregonus oxyrinchus en Coregonus restrictus. Verder zijn er drie soorten ernstig bedreigd, vijf bedreigd en 14 soorten kwetsbaar.[4]
Soortenoverzicht van het geslacht: Coregonus[bewerken | brontekst bewerken]
- Coregonus albellusFatio, 1890
- Coregonus albula(Linnaeus, 1758) – Kleine marene
- Coregonus alpenae(Koelz, 1924)
- Coregonus alpinusFatio, 1885
- Coregonus anaulorumChereshnev, 1996
- Coregonus arenicolusKottelat, 1997
- Coregonus artediLesueur, 1818
- Coregonus atterensisKottelat, 1997
- Coregonus austriacusVogt, 1909
- Coregonus autumnalis(Pallas, 1776)
- Coregonus baeriiKessler, 1864
- Coregonus baicalensisDybowski, 1874
- Coregonus bauntiMukhomediyarov, 1948
- Coregonus bavaricusHofer, 1909
- Coregonus bezolaFatio, 1888
- Coregonus candidusGoll, 1883
- Coregonus chadaryDybowski, 1869
- Coregonus clupeaformis(Mitchill, 1818)
- Coregonus clupeoidesLacepède, 1803
- Coregonus confususFatio, 1885
- Coregonus danneriVogt, 1908
- Coregonus duplexFatio, 1890
- Coregonus fatioiKottelat, 1997
- Coregonus feraJurine, 1825
- Coregonus fontanaeSchulz & Freyhof, 2003
- Coregonus gutturosus(Gmelin, 1818)
- Coregonus heglingusSchinz, 1822
- Coregonus hiemalisJurine, 1825
- Coregonus hoferiBerg, 1932
- Coregonus holsataThienemann, 1916
- Coregonus hoyi(Milner, 1874)
- Coregonus huntsmaniScott, 1987
- Coregonus johannae(Wagner, 1910)
- Coregonus kiletzMichailovsky, 1903
- Coregonus kiyi(Koelz, 1921)
- Coregonus ladogaePravdin, Golubev & Belyaeva, 1938
- Coregonus laurettaeBean, 1881
- Coregonus lavaretus(Linnaeus, 1758) – Grote marene
- Coregonus lucidus
- Coregonus lucinensisThienemann, 1933
- Coregonus lutokkaKottelat, Bogutskaya & Freyhof, 2005
- Coregonus macrophthalmusNüsslin, 1882
- Coregonus maraena(Bloch, 1779) – Deense houting
- Coregonus maraenoidesBerg, 1916
- Coregonus maxillarisGünther, 1866
- Coregonus megalopsWidegren, 1863
- Coregonus migratorius(Georgi, 1775)
- Coregonus muksun(Pallas, 1814)
- Coregonus nasus(Pallas, 1776)
- Coregonus nelsoniiBean, 1884
- Coregonus nigripinnis(Milner, 1874)
- Coregonus nilssoniValenciennes, 1848
- Coregonus nipigon(Koelz, 1925)
- Coregonus nobilisHaack, 1882
- Coregonus oxyrinchus(Linnaeus, 1758) – Noordzeehouting
- Coregonus palaeaCuvier, 1829
- Coregonus pallasiiValenciennes, 1848
- Coregonus peled(Gmelin, 1789) – Peledmarene
- Coregonus pennantiiValenciennes, 1848
- Coregonus pidschian(Gmelin, 1789)
- Coregonus pollanThompson, 1835
- Coregonus pravdinellusDulkeit, 1949
- Coregonus reighardi(Koelz, 1924)
- Coregonus renke(Schrank, 1783)
- Coregonus restrictusFatio, 1885
- Coregonus sardinellaValenciennes, 1848
- Coregonus stigmaticusRegan, 1908
- Coregonus subautumnalisKaganowsky, 1932
- Coregonus suidteriFatio, 1885
- Coregonus trybomiSvärdson, 1979
- Coregonus tugun
- Coregonus tugun lenensis
- Coregonus tugun tugun (Pallas, 1814)
- Coregonus ussuriensisBerg, 1906
- Coregonus vandesiusRichardson, 1836
- Coregonus vessicusDryagin, 1932
- Coregonus wartmanni(Bloch, 1784)
- Coregonus widegreniMalmgren, 1863
- Coregonus zenithicus(Jordan & Evermann, 1909)
- Coregonus zuerichensisNüsslin, 1882
- Coregonus zugensisNüsslin, 1882
Noten[bewerken | brontekst bewerken]
- ↑ Kottelat, M. & Freyhof, J. 2007. Handbook of European Freshwater Fishes. Kottelat, Cornol, Switzerland. ISBN 9782839902984
- ↑ Vaak abusievelijk vertaald als witvis. Dit is fout omdat de term witvis in het Nederlands ook wordt gebruikt voor ondermaatse blankvoorn, brasem en andere karperachtigen. Ook soorten uit het alleen in Noord-Amerika voorkomende geslacht Prosopium worden whitefish of cisco genoemd
- ↑ Fishbase.com: Coregonus pallasii
- ↑ IUCN 2017. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2017.2. <www.iucnredlist.org>. Downloaded on 6 July 2017.