Unie van Utrecht (1579)

De Unies van Utrecht en Atrecht

De Unie van Utrecht is een op 23 januari 1579 getekende overeenkomst tussen de gewesten Holland, Zeeland, Utrecht, Gelre en de Groningse Ommelanden. Later dat jaar sloten ook het gewest Overijssel, Landschap Drenthe en Heerlijkheid Friesland en de steden Groningen, Venlo, Antwerpen, Breda, Brussel, Brugge, Lier en Ieper zich bij de Unie aan. Opvallend is dat in Brabant de steden 's-Hertogenbosch en Leuven zich niet aansloten bij de Unie van Utrecht.

De ondertekening van de Unie van Utrecht vond plaats in de kapittelzaal van de Dom van Utrecht, thans de aula van de Universiteit Utrecht.

Door velen wordt de Unie van Utrecht gezien als het begin van Nederland als één staat. Dit klopt niet helemaal. Er kan wel gezegd worden dat de Unie van Utrecht de grondslag legde voor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden die enkele jaren later gevormd zou worden, maar deze zeven staatjes-in-een-staat werden pas een eenheidsstaat in de tijd van de Bataafse Republiek twee eeuwen later.

De Unie van Utrecht was een verbond van de Noordelijke Nederlanden binnen de Pacificatie van Gent, als reactie op de Unie van Atrecht die enkele weken eerder was gevormd.

Bij de Unie van Utrecht werd onder andere het volgende vastgelegd:

• Naar buiten toe zouden de aangesloten gewesten opereren alsof ze één gewest waren: in het binnenland hield ieder gewest zijn eigen privileges;
• Er kwam een gemeenschappelijk leger. Ook de dienstplicht werd geregeld;
• De gewesten zouden elkaar bijstaan in de strijd;
• De kosten voor de verdediging van de grenssteden zouden voor de helft door alle gewesten gezamenlijk worden gedragen, hiervoor werd een speciale belasting in het leven geroepen;
• Steden waren verplicht garnizoenen te herbergen. De kosten hiervan werden door de gezamenlijke gewesten gedragen;
• Er werd in Holland en Zeeland persoonlijke vrijheid van godsdienst ingesteld. De overige steden en gewesten kregen de vrijheid om een eigen beleid op het gebied van godsdienst te voeren. Expliciet wordt aangegeven dat goedwillende steden en gewesten die katholiek wensen te blijven, niet van deelname aan de Unie zijn uitgesloten.

Verder bevatte de overeenkomst bepalingen over welke besluiten unaniem en welke bij meerderheid genomen moesten worden, de positie van de stadhouder en hoe met potentiële meningsverschillen omgegaan moest worden.

De volgende stap op weg naar de onafhankelijkheid van de Nederlanden was het Plakkaat van Verlatinge.

Zie ook

• Lijst van verdragen

Externe links

• Tekst (dutchrevolt.leidenuniv.nl)
• Afbeelding van het originele document Bron: Nationaal Archief