Heteren
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Gelderland
| ||
| Gemeente |  Overbetuwe
| ||
| Coördinaten | 51° 57′ NB, 5° 45′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Inwoners | 5200 | ||
| |||
Heteren is een dorp aan de rivier de Rijn. Heteren ligt in de Nederlandse provincie Gelderland, ten zuidoosten van Wageningen en ten zuidwesten van Arnhem.
Sinds de gemeentelijke herindeling in 2000 maakt Heteren deel uit van de gemeente Overbetuwe, daarvoor was Heteren onderdeel van de gemeente Heteren. Historisch gezien is de belangrijkste bron van inkomsten de landbouw en in het bijzonder de fruitteelt. Bovendien waren vroeger de steenbakkerijen erg belangrijk. Door mechanisatie in de landbouw is de werkgelegenheid in deze sector sterk geslonken en de meeste Heterenaren moesten op zoek naar ander werk. Heden ten dage heeft Heteren een klein bedrijventerrein, met daarop onder andere het distributiecentrum van de firma AS Watson (Kruidvat). Aan de Boterhoeksestraat naast de Steenovenlaan is een onderzoekscentrum van het Nederlands Instituut voor Ecologie te vinden.
Tot het eind van de jaren zestig werd er in Heteren alleen gebouwd voor de aanwas van de eigen bewoners. Na de aanleg van de A50 langs Heteren, met een brug over de Rijn, veranderde dit drastisch. Door de verbeterde verbindingen vonden veel mensen een baan in Nijmegen, Wageningen of Arnhem. Door deze ontwikkelingen kwam de woningbouw in een grote stroomversnelling. Er werden veel bouwplannen in uitvoering genomen en honderden woningen opgeleverd in diverse bestemmingsplannen. Heteren groeide in een rap tempo naar een inwonertal van 3500. Tussen 1999 en 2001 werd een laatste groot bouwproject gestart, de wijk "de Melkweide" met ruim 500 woningen. Het inwonertal ligt inmiddels rond de 5200 personen. Momenteel wordt er gewerkt aan de uitbreiding van een nieuw industrieterrein.
Ten westen van het dorp, bij het voormalige Renkumse veer, ligt het museum van de Gelderse Smalspoor Stichting.[1]
Historie
Het ontstaan van Heteren begint met de vestiging van de Romeinen en de Batavieren bij Rayen onder Elst, Hemmen, Zetten en op de Hoge Woerd bij Kesteren. In de kom van het dorp Heteren lag zo’n Bataafse nederzetting.
Nadat de Batavieren verdwenen waren werd het land bewoond door de Chamaven, daarna geruime tijd door de Saksen. In 1232 wordt voor het eerst “Insula de Hetere” vermeld. Met insula wordt vermoedelijk “eiland” bedoeld, omdat men in het rivierengebied op hoger gelegen gronden bouwde.
Behalve buurtschappen vormden zich spoedig Kerspelen (R.K. gemeenten, kerkdorp, parochie), die omvatten alles wat met de kerk en ook school samenhing. Vaak was de grens van een buurschap hetzelfde als die van een kerspel, soms omvatte een kerspel meerdere buurtschappen. Heteren, Randwijk, Indoornik en Lakemond hadden ieder een eigen heer. Oude gebouwen als de Roode Toren, Vredesteyn Nyenborgh en Doijen-borgh herinneren nog aan die tijd. In latere Middeleeuwen werd het noodzakelijk dat verschillende zaken centraal geregeld werden, onder andere dijkwezen, de waterafvoer en de rechtspraak. Bovendien werd de macht van graven en hertogen groter. Toen ontstonden de ambten. Heteren viel onder het Ambt Over Betuwe, met als zetel Elst. Het Ambtshuis in Elst herinnert hieraan.
De rechtspraak had een onderverdeling in panderambten of scholambten met aan het hoofd een Scholtus (schout). Het panderambt Heteren omvatte Heteren, Driel en Randwijk. Tijdens de Franse overheersing wordt de uitdrukking municipaliteit (gemeentebestuur) geïntroduceerd. De Staatsregeling van 1798 spreekt van gemeenten in staatskundige zin. De Reglementen van 1800 en 1801 bevatten de indeling van de Republiek in gemeenten. In de grondwet van 1805 en 1806 werd het land verdeeld in departementen, arrondissementen, cantons en mairien (gemeenten). Het Mairie Heteren behoorde tot het canton Elst, arrondissement Tiel en tot het departement Boven-IJssel. De Mairie Heteren omvatte toen Driel (633 inw. ) Heteren (454 inw. ) Homoet (116inw.) en Meinerswijk (45 inw.). Indoornik (115 inw.). Lakemond en Randwijk (406 inw.) vielen onder de Mairie Hemmen.
Onder koning Willem I werd in 1816 een reglement uitgevaardigd voor het platteland van de Provincie Gelderland. Er ontstonden hoofdambten, schoutambten en gemeenten. Heteren viel als schoutambt onder de Over-Betuwe. Tot Heteren behoorden toen de dorpen Heteren, Driel, Randwijk Lakemond en Indoornik. Na de inwerkingtreding van het Reglement (1825) is het territorium nauwelijks veranderd. In 1995 werd een gedeelte van het gebied (Driel Oost) afgestaan aan de gemeente Arnhem.
Tweede Wereldoorlog
Zoals de gehele Betuwe heeft ook Heteren geleden onder het geweld van de Tweede Wereldoorlog. Terwijl de eerste jaren van de oorlog rustig verliepen en het gewone leven op enkele incidenten na zijn gang ging, had het einde van de oorlog een hoop onrust in petto. Tijdens Operatie Market Garden werd er ook gevochten in Heteren. De geallieerde slachtoffers die in Heteren gevallen zijn liggen begraven op de gemeentelijke begraafplaats in Heteren. Aan het einde van de oorlog liep de gehele Betuwe en dus ook Heteren onder water ten gevolge van een gat in de dijk dat veroorzaakt was door de Duitse bezetter. In Heteren is ook een monument ter nagedachtenis aan de oorlog te vinden. Een leeg platform aan de Randwijkse Rijndijk herdenkt aan de molen die daar jaren zijn dienst heeft gedaan, maar die in de oorlog onherstelbaar verwoest werd.
Geboren in Heteren
- Johan Derksen (voetbalanalyticus) - 1949
Trivia
- Generaal-Majoor Stanisław Sosabowski is benoemd tot ereburger van de voormalige gemeente.
Zie ook
| Referenties |
· 
· 