Polygoonjournaal
Het Polygoon-journaal is een verzamelnaam voor twee Nederlandse bioscoopjournaals, te weten Neerlands Nieuws en Polygoon Wereldnieuws, geproduceerd door de firma Polygoon-Profilti.
Geschiedenis
Polygoon-Profilti is in 1919 opgericht door Julius Stoop en maakte oorspronkelijk tussentitels voor stomme films. In 1921 begon Polygoon-Profilti zelf opdrachtfilms te produceren, in navolging van buitenlandse newsreels als Pathé (Frankrijk) en Fox Movietone News (Verenigde Staten). In januari 1924 begonnen de eerste wekelijkse filmjournaals onder de titel 'Hollandsch Nieuws'. Die waren aanvankelijk tweewekelijks en vanaf begin jaren dertig van de Twintigste eeuw wekelijks in de bioscoop te zien.
In dat decennium deed geluid in films zijn intrede, wat het geheel een extra dimensie gaf. "Waar zij niet zijn, is niets te doen" luidde het motto van Polygoon, met betrekking tot hun cameramannen. Het muzikale logo van het Polygoon-journaal was een variatie op de bekende wijs van Mijn Nederland.
De nadruk lag steeds op de objectiviteit en betrouwbaarheid van het nieuws; anderzijds moest Polygoon als commercieel bedrijf - ook toen werd er al gestreden over contracten en uitzendrechten - ervoor waken zijn bioscooppubliek van zich te vervreemden. Daarom ging de voorkeur uit naar onderwerpen die aantrekkelijke beelden opleverden en niet al te moeilijk waren. Zo dreigde in 1935 een kabinetscrisis, die in het journaal terechtkwam middels een toespraak van premier Colijn die de kijker opriep maar rustig af te wachten: 'Laat uw vakantie niet in de war sturen door nieuwe zenuwachtigheid'. Ook was het vrijwel altijd goed weer in Nederland, afgaand op de beelden. Zelfs de Duitse inval in Nederland in 1940 leverde luchtige beelden op, bijvoorbeeld van een meisje dat een presentje gaf aan een Duitse soldaat.
Ook tijdens de bezetting in de Tweede Wereldoorlog werden er Polygoon-journaals uitgezonden. Veelal bevatten deze propaganda voor de Duitsers. Tevens werden er voor en tijdens de oorlog propagandafilms gemaakt voor de NSB.
Na de oorlog kreeg Polygoon de nodige kritiek te verduren vanwege het blijkbaar in de pas hebben gelopen met de bezetter. Daarna begonnen echter de gloriejaren van het Polygoon-journaal in de bioscoop. Maar liefst 400 bioscopen toonden wekelijks het Neêrlands Nieuws en het Wereldnieuws. Vanaf 1946 was redacteur Philip Bloemendal (1918-1999) als commentator bij het Polygoon-journaal betrokken en hij zou dat 40 jaar lang blijven. Zijn stemgeluid gaf het Polygoon-journaal een onuitwisbaar stempel mee.
Bij de introductie van televisie in Nederland in de jaren 50 bleken de Polygoon-journaals een welkome bron voor documentairemakers. Er was een Polygoonarchief ontstaan met beelden die voor allerlei producties konden worden gebruikt, een zogenoemd stock shot-archief. Via uitwisselingscontracten met buitenlandse bioscoopjournaals kon bovendien een gunstig beeld van Nederland worden verspreid. Veel elementen van de verzuilde samenleving en andere oneffenheden bleven buiten de uitzendingen. Ook werden, met uitzondering van toespraken, natuurlijke geluiden meestal in de studio nagebootst.
Het journaal bevatte bijzondere beelden, zoals het bezoek van The Beatles aan Amsterdam en de sluiting van de Afsluitdijk, het bombardement op Rotterdam en veel filmbeelden van het Nederlandse koningshuis.
Het publieke belang van Polygoon was gevestigd. Toen in 1963 vanwege teruglopende inkomsten en het uitblijven van overheidssteun het Polygoon-journaal gestaakt dreigde te worden, ontstond er grote verontwaardiging in de filmwereld en onder de publieke opinie. Uiteindelijk had dit succes en ging de overheid overstag: door middel van subsidies werd het journaal tot 1984 in stand gehouden.
Tot 1987 bleef het Polygoon-journaal bestaan. Toen stopte het omdat het bioscoopjournaal definitief was 'ingehaald' door de dagelijkse televisiejournaals. Het programma heeft honderdduizenden meters film achtergelaten, waarvan de vooroorlogse periode alleen al 191 kilometer beslaat. Het archief werd in 1984 voor vier miljoen gulden overgenomen door de Nederlandse Omroep Stichting, later het NOB en wordt thans beheerd door het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum.
Voorbeelden van Polygoonjournaals
-
Reportage over de Amsterdamse Metro
-
Nieuwe stad Almere heeft zijn eerste bewoners
-
Beelden van een grotendeels drooggevallen deel van de Zuiderzee (Wieringermeer) en enkele (graaf-) werkzaamheden.
Externe links
Literatuur
- Ritmisch typen op muziek. De Volkskrant, 22 april 1995
