Australië (land)
| Commonwealth of Australia | ||||
|---|---|---|---|---|
[[Bestand:.svg) |266px|Kaart]]
| ||||
| Basisgegevens | ||||
| Officiële landstaal | Engels (de facto) | |||
| Hoofdstad | Canberra | |||
| Regeringsvorm | Parlementaire monarchie | |||
| Staatshoofd | Elizabeth II | |||
| Regeringsleider | Premier Julia Gillard | |||
| Religie | Christelijk (64%), geen religie (19%), geen gegevens (11%) (2006[1]) | |||
| Oppervlakte | 7.692.024 km²[2] (1% water) | |||
| Inwoners | 21.727.158 (2011)[3] 25.466.459 (2020)[4] (3,3/km² (2020)) | |||
| Overige | ||||
| Volkslied | Advance Australia Fair | |||
| Munteenheid | Australische dollar (AUD)
| |||
| UTC | +8 tot +11 | |||
| Nationale feestdag | 26 januari | |||
| Web | Code | Tel. | .au | AUS | 61 | |||
| Detailkaart | ||||
[[Bestand: Topografische kaart van Australië (CIA)|266px|Kaart van Australië]] | ||||
| ||||
|
Portaal
 Landen & Volken | ||||
Australië (Engels: Australia), officieel het Gemenebest Australië (Engels: Commonwealth of Australia) is een land op het zuidelijk halfrond bestaande uit het Australische vasteland en een groot aantal eilanden in de Indische en Grote Oceaan, waarvan Tasmanië het grootste is. Australië ligt ten noordwesten van Nieuw-Zeeland en ten zuiden van Indonesië, Oost-Timor en Papoea-Nieuw-Guinea. Het land heeft een oppervlakte van 7 741 220 km² en is daarmee het zesde land ter wereld naar oppervlakte. Van de circa 22 miljoen inwoners woont het grootste deel in en nabij de grote steden, zoals Sydney, Melbourne, Brisbane, Perth en Adelaide. De hoofdstad is Canberra.
Australië, dat haar naam dankt aan het vermeende continent terra australis incognita ("onbekend zuidelijk land"), werd al enkele tienduizenden jaren bewoond voor het door Europeanen zou worden ontdekt. Nadat Willem Jansz Australië in 1606 als eerste Europeaan ontdekte duurde het nog tot 1770 voor de oostkust door de Britten werd geclaimd, die het eiland in eerste instantie als strafkolonie gebruikten. New South Wales was in 1788 de eerste kolonie en in de 19e eeuw volgden nog vijf andere koloniën, de voorlopers van de huidige Australische staten. Op 1 januari 1901 voegden de zes koloniën zich samen tot één federatie en werd het - hoewel nog niet volledig - onafhankelijk van het Verenigd Koninkrijk.
Het tegenwoordige Australië is een federale parlementaire democratie en een constitutionele monarchie met als staatshoofd koningin Elizabeth II, vertegenwoordigd in Australië door de Gouverneur-Generaal. Internationaal is Australië lid van de Verenigde Naties, de G20, het Gemenebest van Naties, de OESO en de WTO.
Geschiedenis
Zie Geschiedenis van Australië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Ongeveer 50 000 jaar geleden kwamen de eerste mensen naar Australië, de Aboriginals. Doordat er destijds veel water bevroren was, kwamen er natuurlijke bruggen van Azië naar Australië waardoor mensen en dieren naar Australië konden lopen. Toen de aarde later opwarmde en het ijs begon te smelten werd Australië een eiland.
In het jaar 150 werd er voor het eerst over Australië geschreven door de Grieken. Ze noemde het land "Terra Australis".
Willem Jansz ontdekte met zijn Duyfken Australië als eerste Europeaan in 1606, toen hij langs het Kaap York-schiereiland in het noorden van Australië voer. De westkant van Australië werd later ook verschillende malen door Nederlanders en andere Europeanen bezocht, maar dit Nieuw-Holland groeide niet uit tot een kolonie. In 1768 ontdekte de Engelse ontdekkingsreiziger James Cook de oostkust van Australië. Het gebied werd Nieuw-Zuid-Wales genoemd en werd gebruikt als strafkolonie voor Engelse gevangenen. Later werd het land ook populair onder vrije burgers. In 1849 werd er voor het eerst goud gevonden in Australië en daarna nam de bevolking snel toe.
In 1901 keurde Australië een federale grondwet goed en werd een zelfregerend deel (dominion) van het Britse Rijk. Australische troepen namen aan beide wereldoorlogen deel. In de Tweede Wereldoorlog vochten Australische eenheden onder andere op Ambon, in Egypte, op Kreta en in de Pacific.
Melbourne werd de eerste hoofdstad, maar in 1911 schreef de regering een prijsvraag uit voor het ontwerp van een nieuwe hoofdstad. Het winnende ontwerp van de Amerikaanse architect Walter Burley Griffin werd uitgevoerd vanaf 1913, en in 1927 werd het aldus ontstane Canberra de nieuwe hoofdstad.
Bestuurlijke indeling
Zie Lijst van staten en territoria van Australië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Australië bestaat uit 6 staten, 2 territoria en 1 federaal territorium (het Australisch Hoofdstedelijk Territorium)
De zes staten zijn:
- Nieuw-Zuid-Wales met de hoofdstad Sydney
- Queensland met de hoofdstad Brisbane
- Tasmanië met de hoofdstad Hobart
- Victoria met de hoofdstad Melbourne
- West-Australië met de hoofdstad Perth
- Zuid-Australië met de hoofdstad Adelaide
De twee territoria zijn:
- Noordelijk Territorium met de hoofdstad Darwin
- Jervis Bay Territorium
Het federaal territorium is:
- Australisch Hoofdstedelijk Territorium met de hoofdstad Canberra
Geografie
Fysieke kenmerken
Australië, het kleinste continent en door sommigen ook beschouwd als het grootste eiland, wordt in het noorden door de Timorzee, de Arafurazee, de Golf van Carpentaria en de Straat Torres begrensd, in het oosten door de Koraalzee en de Tasmanzee en ten zuiden door de Straat Bass en de Grote Australische Bocht. De Indische Oceaan ligt ten zuiden en westen van Australië. Het land heeft een totale kustlijn van 25 760 km.
Ongeveer driekwart van Australië bestaat uit woestijn. Enkel in het noordoosten zijn er regenwouden, die verder naar het zuiden vaak meer subtropisch dan tropisch zijn. In de dorre, hete binnenlanden zijn er naast woestijnen ook steppe- en savanneachtige gebieden, de scrublands.
Australië is het laagste en vlakste continent. Een groot deel van het woestijngebied ligt net boven de zeespiegel, met in het westen het Centrale Laagland en het Westelijk Plateau. Aan de oostkust liggen bergketens en bevindt zich ook de hoogste berg, Mount Kosciuszko, met een hoogte van 2228 meter. Andere bekende bergen en rotsen zijn: Uluṟu (Ayers Rock), Kata Tjuṯa (de Olga's), Mount Augustus, de Devils Marbles en Wave Rock.
Dankzij het droge klimaat kent Australië rivieren waarvan vele een deel van het jaar helemaal droog staan. Het land heeft twee belangrijke rivieren die het hele jaar door water bevatten: de Murray en de Darling. Er bevinden zich in het land ook meren zoals het Eyremeer, het Torrensmeer en het Gairdnermeer die meestal droog liggen. Grote baaien zijn de Grote Australische Bocht, Golf van Carpentaria en de Spencergolf.
Steden
De tien grootste verstedelijkte gebieden (urban centers) van Australië waren volgens de volkstelling van 2006:[5]
| Plaats | Inwoners |
|---|---|
| Sydney | 3 641 422 |
| Melbourne | 3 371 888 |
| Brisbane | 1 676 389 |
| Perth | 1 256 035 |
| Adelaide | 1 040 719 |
| Gold Coast | 454 436 |
| Canberra | 356 120 |
| Newcastle | 288 732 |
| Gosford | 282 726 |
| Wollongong | 234 482 |
Flora en fauna
Zie ook: Fauna van Australië
In de regenwouden komen de meeste diersoorten voor. Ook in de dorre, hete binnenlanden komen vele soorten voor. In de binnenlandse scrublands leven onder meer de kangoeroes. Een groot deel van de Australische fauna, en dat geldt vooral voor de buideldieren, is uniek. Deze zijn een voorbeeld van adaptieve radiatie en nog vrij primitief. Vermoedelijk hadden de Australische buideldieren ooit maar een beperkt aantal voorouders. Ook bestaan er in Australië grootpoothoenders die hun eieren in hopen rottend plantenmateriaal uitbroeden en de temperatuur daarvan controleren (thermometervogels); zodra de kuikens geboren zijn, laten ze die aan hun lot over.
Australië wordt regelmatig geteisterd door bosbranden. Het blad van de Eucalyptusboom vergaat niet, en wacht op vuur om te worden verast. Droogte en harde wind zorgen voor een snelle verspreiding van het vuur. Hoewel het gevaarlijk is voor de bewoonde wereld, zijn de bosbranden een noodzakelijk onderdeel voor de vernieuwing van de bossen. De zaaddozen van de Eucalyptus hebben grote hitte nodig om open te springen. Ook de geblakerde moederboom loopt meestal weer uit.
Klimaat
De seizoenen in Australië zijn tegengesteld aan die van het Noordelijk Halfrond. De lente duurt van september tot november, de zomer van december tot februari, de herfst van maart tot mei en de winter van juni tot augustus. Australië heeft voor het grootste gedeelte een subtropisch klimaat, in het uiterste noorden heerst een tropisch klimaat.
Van oktober tot eind november is het 'vroege stormseizoen'. December en januari is de 'vroege moesson', soms heel nat. De 'late moesson' valt in februari en maart, met zeer zware regenval. Het 'late stormseizoen' van april en mei heeft zware stormen. In juni en juli is het klimaat zeer aangenaam. Heet en droog is het in augustus. In de regentijd komen er regelmatig cyclonen voor, gemiddeld circa vijf per jaar. Gemiddeld valt hier circa 1470 mm neerslag.
Midden-Australië heeft een echt woestijnklimaat. In de zomer kunnen de temperaturen zeer hoog oplopen. In de winterperiode kan het 's nachts flink afkoelen. Hier valt minder dan 250 mm neerslag per jaar en het droge seizoen duurt meer dan acht maanden.
Het noorden van Nieuw-Zuid-Wales en het zuiden van Queensland hebben een subtropisch klimaat met het hele jaar door aangenaam weer, hoewel het in de zomer behoorlijk warm kan worden. Grote steden als Sydney, Perth en Adelaide hebben een mediterraan klimaat met warme zomers en milde winters.
Victoria en Tasmanië in het zuiden hebben een gematigd klimaat. In de winter kan het vrij koud worden met sneeuwval in de hogere gebieden. De rest van het jaar is het zonnig en warm met kans op hittegolven in Victoria.
Politiek
Zes toenmalige Britse koloniën, Nieuw-Zuid-Wales, Tasmanië, Queensland, Victoria, Zuid-Australië en West-Australië werden in een federale staat verenigd. Iedere deelstaat heeft een eigen regering, rechterlijke macht, grondwet en overheid met een eigen gekozen premier. Federaal zijn het de Australische Senaat en het Australische Huis van afgevaardigden die het Australische Parlement vormen.
Regeringsleider is de Minister-president van Australië. Het gemenebest heeft bovendien twee zelfregerende gebieden: het Australisch Hoofdstedelijk Territorium (het gebied van de federale hoofdstad Canberra) en het Noordelijk Territorium met Darwin als hoofdstad. Tot het gemenebest behoren ook: Jervis Bay Territorium aan de Australische oostkust, Christmaseiland in de Indische Oceaan, Norfolk in de Stille Oceaan en Heardeiland en McDonaldeilanden in de Zuidelijke Oceaan.
Het Gemenebest van Australië is naast een federale parlementaire democratie ook een parlementair (constitutioneel) koninkrijk met als staatshoofd Elizabeth II van Australië met de titel Koningin van Australië. De troonopvolger van de natie is kroonprins Charles. In iedere deelstaat wordt het staatshoofd vertegenwoordigd door een gouverneur en in de federale overheid door de gouverneur-generaal. Het staatshoofd wordt in het gemenebest vertegenwoordigd door de Gouverneur-Generaal van Australië, die door de Kroon wordt aangesteld op advies van de Australische minister-president. Hoewel de meeste taken door de Gouverneur-Generaal en stedelijke gouverneurs worden uitgevoerd zijn er enkele die het staatshoofd zelf uitvoert door persoonlijke aanwezigheid. In een referendum in 1999 is uitgesproken dat de bevolking van Australië een overgang naar een republiek afwees.
Bezienswaardigheden
- Nationaal park Uluṟu–Kata Tjuṯa met Uluṟu (Ayers Rock) en Kata Tjuṯa (The Olgas)
- Nationaal park Kakadu
- Willandramerengebied
- Groot Barrièrerif
Religie
De census van 2001 en 2006 brachten de volgende uitkomsten[1]:
| 2006 | 2001 | % (relatief) |
% (absoluut) | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Aantal | % | Aantal | % | |||
| - Katholiek | 5 126 884 | 25,8 | 5 001 624 | 26,6 | -0,8 | +2,5 |
| - Anglicaans | 3 718 241 | 18,7 | 3 881 162 | 20,7 | -2,0 | -4,2 |
| - Uniting Church | 1 135 417 | 5,7 | 1 248 674 | 6,7 | -1,0 | -9,1 |
| - Presbyteriaan | 596 672 | 3,0 | 637 530 | 3,4 | -0,4 | -6,4 |
| - Orthodox | 544 161 | 2,7 | 529 444 | 2,8 | -0,1 | +2,8 |
| - Baptist | 316 744 | 1,6 | 309 205 | 1,6 | 0 | +2,4 |
| - Lutheraan | 251 107 | 1,3 | 250 365 | 1,3 | 0 | +0,3 |
| - Pentecostal | 219 687 | 1,1 | 194 592 | 1,0 | +0,1 | +12,9 |
| - Overige christenen | 736 012 | 3,7 | 675 422 | 3,6 | +0,1 | +9,0 |
| - Oosters-orthodox | 40 904 | 0,2 | 36 324 | 0,2 | 0 | +12,6 |
| Christenen | 12 685 829 | 63,9 | 12 764 342 | 68,0 | -4,1 | -0,6 |
| - Boeddhist | 418 749 | 2,1 | 357 813 | 1,9 | +0,2 | +17,0 |
| - Moslim | 340 394 | 1,7 | 281 578 | 1,5 | +0,2 | +20,9 |
| - Hindoe | 148 130 | 0,7 | 95 473 | 0,5 | +0,2 | +55,2 |
| - Joods | 88 832 | 0,4 | 83 993 | 0,4 | 0 | +5,8 |
| - andere religie | 242 847 | 1,2 | 92 369 | 0,5 | +0,7 | +162,9 |
| - geen religie | 3 706 550 | 18,7 | 2 905 993 | 15,5 | +3,2 | +27,5 |
| - weigerde te antwoorden of gaf geen duidelijk antwoord | 2 223 957 | 11,2 | 2 187 688 | 11,7 | -0,5 | +1,7 |
| Totaal bevolking | 19 855 288 | 100 | 18 769 249 | 100 | n.v.t. | n.v.t. |
Katholieken
Onder de christenen vormen de katholieken qua aantal de grootste geloofsgemeenschap van Australië. Van de Australiërs ging in 2006 bijna 4 % naar een katholieke kerk gedurende het weekend. Alhoewel absoluut het aantal katholieken in de laatste 5 jaar toenam (vooral door immigratie), nam het relatieve aantal katholieken af: van 26,6 % in 2001 naar 25,8% in 2006.
Het aantal kerkbezoekers daalde van 864 000 in 1996, naar 763 276 in 2001, en per 2006 naar 708.618. Een afname van het aantal kerkbezoekers met bijna 20 % in 10 jaar.[6]
Zie ook
- Het werelddeel Australië
- Aboriginals
- APEC
- Economie van Australië
- Vlag van Australië
- Lijst van vlaggen van Australië
Externe links
- (en) Officiële overheidswebsite
- (en) Wikitravel Australië, in het Engels
- ...meer externe links in de Open Directory
Bronnen, noten en/of referenties
|
· 
· 
· · · ·