Cuba (land)

Koppelingen bewerken
Zoek dit woord op in WikiWoordenboek
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Jcb (overleg | bijdragen) op 9 okt 2010 om 23:41. (→‎Vluchtelingen)
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
República de Cuba
Kaart
Basisgegevens
Officiële landstaal Spaans
Hoofdstad Havana
Regeringsvorm Socialistische republiek, éénpartijstaat
Staatshoofd Raúl Castro
Regeringsleider Raúl Castro
Religie Atheïsme (de jure)
Rooms-katholiek (60 %);
Protestant (5 %)
Santería (8 %)
Oppervlakte 109.884 km²[1] (-% water)
Inwoners 11.167.325 (2012)[2]
11.059.062 (2020)[3] (100,6/km² (2020))
Overige
Volkslied La Bayamesa
Munteenheid Cubaanse peso (CUP)
UTC -5
Nationale feestdag 1 januari
Web | Code | Tel. .cu | CUB | 53
Voorgaande staten
Spaans West-Indië Spaans West-Indië 1902 (Spaans-Amerikaanse Oorlog)
Detailkaart
Kaart van Cuba
Portaal  Portaalpictogram  Landen & Volken

Cuba, formeel de Republiek Cuba (Spaans: República de Cuba), is een land in het Caribisch Gebied, bestaande uit de eilanden Cuba en Isla de la Juventud, plus een groot aantal zeer kleine eilandjes daaromheen. Cuba wordt in het noorden begrensd door de Golf van Mexico en de Atlantische Oceaan, in het oosten door de Windward Passage, in het zuiden door de Caribische Zee en in het westen door de Straat Yucatan.

Het land is sinds 1959 officieel een socialistische republiek, en wordt sinds 2008 bestuurd door Raúl Castro, vice-secretaris-generaal van de Communistische Partij van Cuba - de enige legale politieke partij. Het land is opgedeeld in veertien provincies en één speciale gemeente: het eiland Isla de la Juventud.

Geschiedenis

In de Precolumbiaanse tijd werd Cuba bewoond door de Taíno en de Ciboney. Het eiland was vernoemd naar hun belangrijkste godheid, van de naam van deze godheid is ook het woord 'cubanacan' afgeleid, dit betekent 'centrale plaats'. In 1492 werd het eiland ontdekt door Christoffel Columbus. Diego Velázquez de Cuellar begon in 1511 met de verovering van Cuba en het land werd een Spaanse kolonie. Binnen honderd jaar waren de meeste indianen gestorven, waarna de Spanjaarden overgingen tot het importeren van slaven uit Afrika. In tegenstelling tot de rest van Spaans-Amerika wist Spanje Cuba tot aan het einde van de 19e eeuw te behouden. In 1898 werd het land na de Spaans-Amerikaanse Oorlog veroverd door de Verenigde Staten, die het land in 1902 formele onafhankelijkheid verleende. Cuba bleef echter tot 1934 een Amerikaans protectoraat en ook daarna behielden de Amerikanen een vinger in de pap, en grepen ze meerdere malen militair in. Nadat Fulgencio Batista in 1952 voor de tweede keer dictator van het land wordt, begint de revolutionair Fidel Castro een opstand. Deze mislukt en Castro moet vluchten. In 1956 keert hij met een kleine groep getrouwen terug. Dit keer is zijn opstand succesvoller, en op 1 januari 1959 weet Castro de macht over te nemen.

Castro ontpopte zich tot communist waardoor zijn land in aanvaring kwam met de Verenigde Staten, die in 1960 een embargo instelde. Een jaar later vond de mislukte invasie in de Varkensbaai plaats, waarbij tegenstanders van Castro met Amerikaanse steun de regering uit het zadel probeerden te lichten. Cuba zocht hierop toenadering tot de Sovjet-Unie, wat in 1962 leidde tot de Cubacrisis, toen er Sovjet-raketten op Cuba geplaatst werden. Op het laatste moment bereikten de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten een akkoord, waardoor de Sovjetraketten van het eiland werden verwijderd. Als tegenprestatie moesten de Verenigde Staten hun atoomraketten uit Turkije verwijderen. Drie jaar later richtte Castro de Communistische Partij van Cuba (PCC) op, die de enig toegestane partij werd.

In april 1980 stond de Cubaanse regering burgers weer toe om met eigen transport het land te verlaten vanuit Mariel. Binnen 72 uur waren 3000 Amerikaanse boten op weg naar Cuba. Weldra werd duidelijk dat Castro de booteigenaren dwong om het uitschot uit zijn gevangenissen mee te nemen. "Zij passen zich niet aan de geest van onze revolutie aan. Wij willen hen niet! Wij hoeven hen niet!" aldus Castro. Een orkaan liet vele boten omslaan. De Amerikaanse kustwacht redde boten in nood en behandelde 125.000 vluchtelingen tussen april en mei. Velen van hen hadden een strafblad.[bron?]

Na de val van de Sovjet-Unie, Cuba's belangrijkste handelspartner, stortte de Cubaanse economie ineen, wat versterkt werd door het aanhoudende Amerikaanse embargo. In het begin van de 21e eeuw brak Cuba uit zijn relatieve isolement, toen het goede banden aanknoopte met de verschillende linkse regeringen in Latijns-Amerika, met name het Venezuela van Hugo Chávez.

Sinds 24 februari 2008 is de jongere broer van Fidel Castro, Raúl Castro de president van de republiek Cuba. Fidel Castro had problemen met zijn gezondheid waardoor hij zijn leiderschap niet kon voortzetten.

Geografie

Satellietfoto van Cuba en Jamaica

Het land Cuba bestaat uit 4.195 eilanden met een gezamenlijke oppervlakte van 110.992 km².

Het grootste hiervan is het hoofdeiland Cuba, met een lengte van 1250 kilometer en een breedte van 191 km. Dit is tevens het grootste eiland in de Caribische Zee, en ongeveer vier keer zo groot als Nederland.

Het hoofdeiland wordt omringd door talrijke kleinere eilandjes waarvan het Isla de la Juventud (ten zuiden van het hoofdeiland) het grootste is. Het hoofdeiland is overwegend vlak. Alleen in het zuiden bevindt zich een gebergte, de Sierra Maestra, waarin de Pico Turquino met 1974 meter het hoogste punt van het land is. Het klimaat van het land is overwegend tropisch, hoewel het gematigd wordt door de wind. De rest van de eilanden zijn meestal onbewoond en ontoegankelijk en vaak beschermd gebied. Hier leven uitsluitend schildpadden en in de lagunes zoeken tientallen soorten vogels ongestoord naar voedsel.

Aan de noordkant wordt het land van west naar oost begrensd door de Golf van Mexico, Straat Florida en de Atlantische Oceaan, die Cuba scheiden van de Verenigde Staten en de Bahama's. Aan de oostkant wordt het van het eiland Hispaniola gescheiden door de Windward Passage. Aan de zuidkant ligt de Caribische Zee, dat Cuba scheidt van onder andere Jamaica en de Caymaneilanden. Aan de westkant wordt Cuba door de Straat Yucatan gescheiden van het Mexicaanse schiereiland Yucatán.

De grootste stad en eveneens de hoofdstad is Havana (La Habana), gelegen aan de noordkust van Cuba. Andere grote steden zijn Camagüey in het midden van het eiland en Santiago de Cuba, aan de zuidkust.

Bestuurlijke indeling

Zie Provincies van Cuba voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Cuba is verdeeld in veertien provincies (provincias). Het Isla de la Juventud valt buiten de provinciale indeling en vormt een speciale gemeente (municipio especial).

De veertien provincies zijn:

Cultuur

Een auto in Cuba

Taal

De officiële taal in Cuba is Spaans. Het Spaans dat in Cuba wordt gesproken valt onder het Caribisch-Spaans en vertoont daarmee sterke overeenkomsten met het Spaans dat wordt gesproken op Puerto Rico en de Dominicaanse Republiek. Zoals in bijna alle landen in Spaanstalig Amerika, kent ook Cuba het Spaanse persoonlijk voornaamwoord vosotros (jullie) niet, daarentegen wordt ustedes gebruikt (U meervoud). Vergeleken met het standaard Spaans, zijn er verder ook duidelijke verschillen in uitspraak en woordenschat.

Uitspraak

De uitspraak van de 'j' ligt dichter bij de 'h' dan de 'g', zoals gebruikelijk in standaard Spaans. De 'll' wordt vaak uitgesproken als 'dj'. Ook wordt de 's' vaak niet uitgesproken. Estamos wordt bijvoorbeeld vaak uitgesproken als e'tamo'. Cuba kent ook het Seseo; de 'c' en 'z' worden uitgesproken als de 's', in tegenstelling tot de in Spanje gebruikelijke Engelse 'th'.

Woordenschat

De woordenschat is ook beïnvloed door Taíno woorden en woorden uit Afrikaanse talen. De Taíno taal komt tegenwoordig nog het meest naar voren in plaatsnamen zoals Camagüey.

Muziek

Zie Cubaanse muziek voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De muzikanten uit Cuba waren lange tijd onopgemerkt, maar vanaf ongeveer 2000 is de Cubaanse muziek een herkenbare en wereldwijd bekende stroming.

Auto's

Tabaksvelden, Pinar del Rio

De oude auto's (die indertijd vanuit de Verenigde Staten waren geïmporteerd) worden zo lang mogelijk rijdend gehouden. De meeste oudere auto's hebben geen Amerikaanse motor meer omdat onderdelen voor de motoren moeilijk leverbaar zijn in Cuba. De meeste auto's rijden op 1,6 liter motoren van onder andere Hyundai. Deze historische wagens maken deel uit van het beeld dat over Cuba bestaat. Naast Amerikaanse auto's uit de jaren 50 en 60 rijden er ook een aantal Lada's rond uit het tijdperk van de samenwerking met de Sovjet-Unie.

Aan het begin van de eenentwintigste eeuw is Cuba zeer afhankelijk van de inkomsten afkomstig uit het toerisme. De overheid importeert er dan ook de nodige moderne wagens die verhuurd worden aan toeristen die een rondrit wensen te maken.

De kleur van de nummerplaat duidt aan wie de eigenaar is: gele nummerplaten zijn eigendom van particulieren (doorgaans de oudste Amerikaanse modellen of oude Russische auto's), blauwe nummerplaten zijn eigendom van de overheid (doorgaans oudere modellen, vaak uit het Sovjet-tijdperk maar soms ook afgedankte bussen uit westerse landen, verder ook moderne Chinese touringcars die gebruikt worden om toeristen rond te leiden) en terracotta nummerplaten worden verhuurd aan toeristen en zijn doorgaans nieuwe moderne wagens met airconditioning. Zwarte nummerplaten worden door diplomaten gebruikt en groen is eigendom van het leger en andere speciale eenheden.

Politiek

Cuba is in de praktijk een eenpartijstaat. De staatspartij is de Communistische Partij van Cuba, waarvan de rol in de grondwet is vastgelegd. Er bestaan enige kleine legale oppositiepartijen, die echter geen enkele macht bezitten. Verder bestaan er ook een aantal illegale oppositiepartijen. De eerste secretaris van de communistische partij is voorzitter van de staatsraad oftewel de president van Cuba en de raad van ministers, en daarmee het staatshoofd van het land. Fidel Castro werd staatshoofd van het land toen hij na de nieuwe grondwet van 1976 Osvaldo Dorticós Torrado verving. Bovendien was Castro sinds 1959, tot zijn aftreden in 2008 eerste minister van Cuba. De Nationale Assemblee van de Macht van het Volk is het uit 609 leden bestaande eenkamerparlement van het land. Leden dienen voor vijf jaar en worden door de bevolking gekozen. Parlementsleden worden door middel van een districtensysteem gekozen. In elk district is er één kandidaat, die doorgaans meer dan 90% van de stemmen behaalt.

Mensenrechten

De Cubaanse overheid wordt regelmatig bekritiseerd vanwege het schenden van de mensenrechten. Mensenrechtenorganisaties rapporteren willekeurige gevangenname, marteling, gewetensgevangenen en oneerlijke procesgang. Dissidenten worden door de overheid lastiggevallen. Hoewel de Cubaanse regering in 2001 een moratorium op de doodstraf heeft ingesteld, werd een uitzondering gemaakt voor schuldigen aan moord tijdens een gewapende kaping in 2003. En hoewel de Cubaanse grondwet vrijheid van meningsuiting kent, worden wetten ter bescherming van nationale veiligheid of het verbieden van 'vijandelijke propaganda' misbruikt om dissidenten achter de tralies te krijgen. Amnesty International en Human Rights Watch maken melding van gewetensgevangenen. De Cubaanse regering staat het Rode Kruis de toegang tot haar gevangenissen niet toe, en ook Amnesty International is niet welkom op Cuba.[4]

Op de jaarlijkse ranglijst van persvrijheid van Verslaggevers Zonder Grenzen staat Cuba op de vier na laatste plaats; alleen Myanmar, Turkmenistan, Noord-Korea en Eritrea staan nog lager.[5]

Vluchtelingen

De uittocht uit Cuba, die hoofdzakelijk is gebaseerd op ontevredenheid met de politieke gang van zaken op het eiland, heeft meer dan een halve eeuw geduurd. Meer dan een miljoen Cubanen van alle sociale klassen zijn naar de Verenigde Staten vertrokken.[6] Anderen zijn naar Spanje, Canada, Mexico, Zweden en andere landen gegaan. Het is nog steeds standaard dat van de meeste vluchtelingen alle eigendommen door de Cubaanse overheid in beslag worden genomen.

De Cubanen die het eiland verlaten hebben zijn met name naar Miami, Florida gegaan. Economisch doen de Cubaanse Amerikanen met een jaarlijks gezinsinkomen van $37.700 het iets beter dan de rest van de Hispanics ($35.600), maar minder dan blanke niet-Hispanics ($48.074). Het is wel zo dat Cubaanse Amerikanen die in de Verenigde Staten zijn geboren het economisch een stuk beter doen ($50.000) dan de Cubanen die op Cuba zijn geboren ($33.800). Ook qua onderwijs doen de Cubaanse Amerikanen het beter dan de overige Hispanics, maar ook hier minder dan blanke niet-Hispanics. Tevens zien we hier ook dat die op Cuba zijn geboren het minder doen dan die in de Verenigde Staten zijn geboren. [7]

De emigratie die direct na de Cubaanse Revolutie plaatsvond was met name die van de (m.n. blanke) boven- en middenklasse en leidde mede tot een demografische wijziging in geboortecijfers en etniciteit. In 1994 kwamen Cuba en de Verenigde Staten in de Clinton-Castro akkoorden overeen dat de emigratie naar de VS beperkt zou worden.[8] Volgens deze overeenkomst verstrekt de VS een vast aantal (20.000 sinds 1994) visums aan Cubanen die willen emigreren. Op dit moment mag er niemand meer het land verlaten, er worden geen visums meer afgegeven om te emigreren. Cubaanse bootvluchtelingen die op zee worden opgepikt worden teruggestuurd. De Openbaar Aanklager mag van de Amerikaanse wet toestemming om te blijven geven aan vluchtelingen die minimaal een jaar in de VS verblijven.[9]

Human Rights Watch heeft kritiek geuit op de Cubaanse restricties op emigratie en Cuba beschuldigd kinderen in "gijzeling" te houden om te voorkomen dat Cubanen in het buitenland overlopen.[10][11] In de loop der tijd hebben duizenden Cubanen getracht om via de Straat Florida de Verenigde Staten te bereiken. Een groot aantal is dat gelukt, maar er zijn schattingen dat er tussen de 30.000 en 40.000 Cubanen overleden zijn tijdens een poging het eiland te ontvluchten.[12] Tegenwoordig ontsnapt men liever via Mexico.[13]

Internationale betrekkingen

De Verenigde Staten hebben sinds de jaren zestig een embargo tegen Cuba ingesteld, en de verhoudingen tussen Cuba en de Verenigde Staten zijn zeer slecht. Over het algemeen zijn betrekkingen tussen Cuba en andere westerse landen iets beter, hoewel deze nog steeds slecht zijn. De afgelopen 16 jaar is het embargo door de Verenigde Naties met een absolute meerderheid weggestemd. De Verenigde Staten houdt echter vast aan het ingestelde embargo. In het laatste decennium heeft Cuba de banden met Latijns-Amerikaanse landen, waaronder met Bolivia, Brazilië en vooral het Venezuela van Hugo Chávez, aangehaald.

Onder leiding van president Obama verlichtte de VS in april 2009 de sancties. Zo werden de sancties dat Cubaanse Amerikanen hun familie op Cuba op kunnen zoeken, en dat deze geld en cadeaus over kunnen maken naar familie op Cuba, verlicht. [14]

Maatschappij

Godsdienst

De meeste inwoners van Cuba zijn rooms-katholiek, hoewel de staat officieel atheïstisch is na de revolutie. Naast het Katholicisme wordt de Santería gepraktiseerd door met name de Afro-Cubaanse bevolking. Er zijn ook protestantse Cubanen te vinden, deze stroming werd vanaf de 18e eeuw ingevoerd uit de Verenigde Staten. Cuba kent ook kleine Joodse gemeenschappen en zelfs enkele Moslims en Baha'i.

Gezondheidszorg

Medische zorg wordt betaald door de staat. De levensverwachting ligt op 76,8 jaar. Volgens officiële cijfers besteedt de Cubaanse regering 11,2% van het jaarlijkse budget aan gezondheidszorg, zijn er 6 artsen per 1000 inwoners, is de kindersterfte minder dan 7 op 1000 geboorten en vinden bijna alle geboorten (99,7%) plaats in medische centra. Kinderen worden gevaccineerd tegen 13 ziekten. De fractie met HIV besmette personen is 0,1%. [bron?]

Criticasters en tegenstanders van het bewind plaatsen echter kanttekeningen bij deze cijfers. Zij menen dat de toestand van de gezondheidszorg niet zo rooskleurig is als de Cubaanse regering dat voorstelt en dat de kwaliteit van de medische voorzieningen over het algemeen laag is, of dat althans is geworden nadat het land in economische problemen kwam toen de Sovjet-Unie ophield te bestaan, mede omdat Cuba zijn beste dokters en materieel naar het buitenland stuurt om daar humanitaire hulp te verlenen. Verder wordt er melding gemaakt van het feit dat personen die met het regime meewerken betere gezondheidszorg krijgen dan personen die dat niet doen of die zich kritisch over de regering hebben uitgelaten. [bron?]

Ruim 10.000 Cubaanse artsen werken buiten Cuba, onder andere in Venezuela, vaak in ruil voor geld of grondstoffen. [bron?]

Onderwijs

Cuba kent geen privaat onderwijs, al het onderwijs wordt door de staat betaald. De Cubaanse regering besteedt 16,3% van het jaarlijkse budget aan onderwijs en volgens officiële cijfers kan 97% van de bevolking (11,2 miljoen) lezen en schrijven. Volgens de regering wordt door het hele land speciaal onderwijs voor kinderen met leerproblemen aangeboden op 429 scholen, 664 speciale klaslokalen, 28 gespecialiseerde en gemengde dagzorgcentra en 23 klaslokalen in ziekenhuizen. [bron?]

Hoewel de meeste criticasters de kwantitatieve prestaties van het onderwijs en de succesvolle bestrijding van het analfabetisme wel erkennen, bekritiseren zij wel het Cubaanse onderwijs vanwege het feit dat het leerlingen niet aanspoort kritisch te denken, maar eerder indoctrineert met de officiële ideologie. Zo wordt van alle leerlingen een document bijgehouden waarin wordt vastgelegd of ze zich wel 'revolutionair' genoeg gedragen. Wanneer leerlingen zich 'contra-revolutionair' opstellen, kan dat hun latere carrière in gevaar brengen. Om toegang tot een universiteit te verkrijgen moeten ze een "bewijs van goede politieke en morele achtergrond" overleggen. "Bevriend zijn met iemand die het land wil verlaten" kan reden zijn de toegang te ontzeggen.[15]

Andere maatschappelijke gegevens

  • 44,7% van de beroepsbevolking is vrouw. Daarvan heeft 33,5 % een leidinggevende of organiserende functie. In het Cubaanse parlement is 36% vrouw, 16% van de Staatsraad, 18% van de ministers en 23% van de staatssecretarissen.
  • Elke werkende vrouw kan een jaar lang met zwangerschapsverlof.
  • 85% van de Cubaanse gezinnen betaalt geen huur voor hun huis.
  • 95% van het grondgebied heeft elektriciteit.

[bron?]

Economie

Cuba is jarenlang de grootste suikerproducent van de wereld geweest. Direct na de Tweede Wereldoorlog schommelde de productie van suiker tussen de 5 en 6 miljoen ton op jaarbasis. In de begin jaren vijftig was het aandeel van suiker in de totale exportwaarde meer dan 80%. De gehele economie stond in het teken van de rietsuiker; verspreid over het hele land waren talrijke suikerfabrieken en distilleerderijen te vinden. Fidel Castro lanceerde eind jaren 60 een plan om 10 miljoen ton suiker te produceren in 1970. Het doel werd niet bereikt, maar de oogst van 8 miljoen ton dat jaar was de hoogste ooit. Veel suiker werd verkocht aan de Sovjet-Unie en andere socialistische landen tegen gunstige prijzen die boven de wereldmarktprijs lagen. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 vervielen deze gunstige exportregelingen en sindsdien staat ook de productie van suiker onder neerwaartse druk.

Sigaren, nikkel, salsamuziek, suiker, rum en geneeskundigen zijn de bekendste exportproducten van Cuba. In 2008 werd er het meest uitgevoerd naar Canada, China en Venezuela. Nederland stond op de vierde plek van exportlanden.[16]

Toerisme

Bestand:Sancristobalcathedral.jpg
Catedral de San Cristóbal de la Habana

Toerisme is uitermate belangrijk voor de economie en vormt de grootste bron van harde deviezen. De belangrijkste twee toeristische kernen zijn Varadero en Havana. Varadero is gebouwd op een 20 km lange landtong van slechts 0.5 à 2.3 km breed en is een van de grootste badplaatsen van het Caribisch gebied. Hier staan de meest luxueuze hotels van het land. Het gebied was tot februari 2008 afgesloten van de gewone Cubaan. De Cubanen die er werken hebben het veel beter dan de gewone Cubanen (onder andere door de fooien in harde deviezen).

Havana ligt niet zo ver van Varadero en er is georganiseerd transport van en naar Varadero. In de stad zijn er ook zeer goede hotels en de stad is goed afgestemd op het ontvangen van de toeristen. De andere belangrijke steden hebben ook wel accommodaties maar zijn veel minder goed afgestemd op het toerisme en het comfortniveau van de hotels ligt er stukken lager. Ook de keuken is er meer "Cubaans" geïnspireerd (kip met rijst en zwarte bonen is een typisch gerecht). Een rondreis maken is zeer eenvoudig door middel van busrondrit met gids. De organisatie van de busrondrit gebeurt door overheidsbedrijven. De uitleg van de gids moet dus altijd kritisch en met het nodige snuifje zout begrepen worden. Tevens is het heel goed mogelijk om een auto te huren en op eigen initiatief Cuba te verkennen.

Het is niet verplicht om met overheidsbedrijven rond te reizen en ook zijn niet alle restaurants en hotels meer in overheidshanden. In het hele land kan geslapen worden in 'casas particulares'. Dit zijn kamers in huizen van particulieren, die sinds enkele jaren officieel toestemming hebben om op deze wijze geld te verdienen. Het overnachten in 'casas particulares' kost ongeveer 25 tot 35 CUC per kamer per nacht. Daarnaast mogen particulieren kleine huiskamerrestaurants, paladares, hebben. Ook onder onafhankelijke toeristen en backpackers blijft Cuba daarom een populaire bestemming.

Zie ook

Cuba van A tot Z.

Externe links

Zie de categorie Cuba van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cuba_(land)&oldid=22889902"