Anthonis van den Wijngaerde, ook Antonio de Bruxelas, Antoin de la Vigne of Antonio de las Viñas genoemd (mogelijk Antwerpen, ca. 1525 – Madrid, 1571) was een Zuid-Nederlands tekenaar, bekend om zijn panoramische stadsgezichten.
Hij werd vermoedelijk geboren in Antwerpen. Zijn vader was mogelijk ook kunstenaar, want van 1510 tot 1522 wordt een Anton van den Wyngaerde genoemd als lid van de Antwerpse schildersgilde.[1] Hij was vernieuwend in zijn grootschalige perspectieftekeningen, waarvan de nauwkeurigheid dankbaar benut wordt in de historische geografie. Beroemd is zijn Zelandiae descriptio (ca. 1550): een groot panorama van Walcheren op 23 bladen (samen 10,25 x 0,43 m), uitgevoerd met pen en waterverf.[2] In de jaren 1552 en 1553 maakte hij enkele gezichten op Rome, Genua, Napels en Ancona. Later trad hij in dienst van Filips II van Spanje en nam deel aan de Spaanse veldtochten in Noord-Frankrijk in 1557. In de jaren 1558-1559 – en waarschijnlijk ook daarna – bezocht hij Engeland, waar hij onder meer panorama's maakte van Londen. Omstreeks 1561-1562 vertrok hij naar Spanje, waar hij in opdracht van koning Filips II alle belangrijke Spaanse steden op papier zette. Hij overleed tien jaar later in Madrid.
T. van Lieshout, "Stadstekenaar Anton van den Wijngaerde. In dienst van de koning." Espanje!, 2019, nr. 2, p. 78-83
R.E. Gregg, "Further insights into Anton van den Wyngaerde's working methods", in: Master Drawings, 2013, p. 323-342
Stefaan Hautekeete, "Van stad en land. Het beeld van Brabant in de vroege topografische tekenkunst", in: Met passer en penseel. Brussel en het oude hertogdom Brabant in beeld, Brussel, Dexia Bank, 2000, p. 49–51
Montserrat Galera i Monegal, Antoon van den Wijngaerde. Pintor de ciudades y de hechos de Armas en la Europa del Quinientos, 1998, ISBN 978-8487369070
E. Haverkamp-Begemann, "The Spanish Views of Anton van den Wyngaerde", in: Master Drawings, 1969, nr. 4, p. 372-399
Bert van ’t Hoff, "Une vue panoramique inconnue de Bruxelles dessinée en 1558 par Anthonis van den Wyngaerde", in: Annales de la Société Royale d’Archéologie de Bruxelles: Mémoires, Rapports et Documents, vol. 48, 1948–55, p. 145–150
Bert van 't Hoff,"Het stadsgezicht van Dordrecht getekend door Anthonis van den Wyngaerde",Historische Vereniging voor Zuid-Holland, 1957
Noten
↑Dat het hier om dezelfde persoon gaat wordt niet waarschijnlijk geacht. Dit zou betekenen dat Van der Wijngaerde op zijn tachtigste nog een zeer grote productiviteit had en in opdracht van Philips II veel rondreisde door Spanje.
_firma.png)
