Belforten in België en Frankrijk

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Belforten in België en Frankrijk
Werelderfgoed cultuur
Het Belfort van Brugge
Land Vlag van België België
Vlag van Frankrijk Frankrijk
UNESCO-regio Europa en Noord-Amerika
Criteria ii, iv
Inschrijvingsverloop
UNESCO-volgnr. 943
Inschrijving 1999 (23e sessie)
Uitbreiding 2005
UNESCO-werelderfgoedlijst

Belforten in België en Frankrijk is een geheel van 56 torens, dat door de UNESCO vanaf 1999 werd aangewezen als Werelderfgoed. Het zijn architectonische manifestaties van macht en rijkdom van de steden in het historisch Vlaanderen en naburige gebieden vanaf de late middeleeuwen.

Algemene situering[bewerken | brontekst bewerken]

In vergelijking met de slottoren (symbool van de adel) en de kerktoren (symbool van de kerk) representeert het belfort, als derde toren in het stedelijk landschap, de macht van schout en schepenen. De belforten werden gebouwd tussen de 11de en 17de eeuw en lopen qua bouwstijl daarmee uiteen van romaans, gotisch en renaissance tot barok. Weinig torens zijn vrijstaand. De meeste belforten zijn gebouwd op of aan een stadhuis of lakenhal.

Kaart met de belforten in België en Frankrijk op de Werelderfgoedlijst

Ondanks het thema (burgerlijke belforten) bevat de UNESCO-lijst ook nog zes Vlaamse kerktorens die tevens dienden als uitkijktoren of alarmbeltoren: de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen, de Sint-Romboutskathedraal in Mechelen, de Sint-Pieterskerk (Leuven), de Sint-Germanuskerk (Tienen), de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek (Tongeren) en de Sint-Leonarduskerk in Zoutleeuw.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

In 1999 nam de UNESCO 26 Vlaamse en 6 Waalse torens op in een nieuwe lijst Belforten in Vlaanderen en Wallonië. In 2005 werden het belfort van het Waalse Gembloers en 23 belforten in het noorden van Frankrijk toegevoegd aan de lijst. Deze werd dan hernoemd tot Belforten in België en Frankrijk. Een opmerkelijke afwezige op de lijst lijkt de toren van het Stadhuis van Brussel, maar deze is nooit als belfort gebouwd. Het eigenlijke belfort van Brussel stond tegen de Sint-Niklaaskerk en is in 1714 ingestort. Overigens maakt het stadhuis van Brussel wel deel uit van het werelderfgoed Grote Markt.

Sint-Hermesbasiliek Ronse

In januari 2010 gingen er stemmen op om ook het enige belfort van Nederland, het Belfort van Sluis in Zeeuws-Vlaanderen toe te voegen.[1] Ook de stad Ronse diende in 2022 bij Onroerend Erfgoed Vlaanderen een dossier in om bij uitbreiding de toren van de Sint-Hermesbasiliek toe te voegen aan deze UNESCO-lijst.


België[bewerken | brontekst bewerken]

19de-eeuwse miniatuur van het Belfort van Gent. Fragment uit het manuscript "Gand et Flandre" met kronieken, kaarten, miniaturen en monumenten. Gemaakt door Bruno Christiaenssens, 1844.[2]

de nummers corresponderen met de volgorde in de complete lijst ID 943/943bis van de UNESCO, zie Externe links

Antwerpen (provincie)[bewerken | brontekst bewerken]

ID 943-002 Antwerpen Toren van de Kathedraal
ID 943-003 Antwerpen Stadhuis [3] 
ID 943-009 Herentals Voormalige Stads- en Lakenhal
ID 943-013 Lier Stadhuis en Belfort
ID 943-016 Mechelen Toren van de Kathedraal [4]
ID 943-015 Mechelen Oude Lakenhal met Belfort, het oudste deel van het huidige stadhuis[5]

West-Vlaanderen[bewerken | brontekst bewerken]

ID 943-004 Brugge Belfort bekend als Halletoren
ID 943-006 Diksmuide Stadhuis en Belfort
ID 943-011 Kortrijk Belfort bekend als Halletoren [6]
ID 943-014 Lo-Reninge Vroegere Stadhuis met Belfort, nu een hotel
ID 943-017 Menen Stadhuis en aangrenzend Belfort
ID 943-018 Nieuwpoort Graanhal, ook bekend als Stadshalle, met Belfort
ID 943-020 Roeselare Stadhuis, Markthal en Belfort
ID 943-022 Tielt Belfort bekend als Hallentoren, Lakenhal en Schepenhuis [7]
ID 943-025 Veurne Belfort, bekend als Landhuis of Belfort [8]
ID 943-010 Ieper Lakenhalle met Belfort

Oost-Vlaanderen[bewerken | brontekst bewerken]

ID 943-001 Aalst Schepenhuis met Belfort
ID 943-005 Dendermonde Stadhuis met Belfort
ID 943-007 Eeklo Stadhuis met Belfort
ID 943-008 Gent Belfort, Lakenhal en Mammelokker [9]
ID 943-019 Oudenaarde Stadhuis met Belfort

Vlaams-Brabant[bewerken | brontekst bewerken]

ID 943-012 Leuven Sint-Pieterskerk en Belfort
ID 943-023 Tienen Sint-Germanuskerk met Stadstoren
ID 943-026 Zoutleeuw Sint-Leonarduskerk

Limburg[bewerken | brontekst bewerken]

ID 943-021 Sint-Truiden Stadhuis met Belfort
ID 943-024 Tongeren Onze-Lieve-Vrouwebasiliek met Stadstoren

Henegouwen[bewerken | brontekst bewerken]

ID 943-027 Binche Belfort van het Stadhuis
ID 943-028 Charleroi Belfort van het Stadhuis
ID 943-029 Bergen Belfort
ID 943-031 Thuin Belfort
ID 943-032 Doornik Belfort

Namen[bewerken | brontekst bewerken]

ID 943-056 Gembloers Belfort
ID 943-030 Namen Belfort

Frankrijk[bewerken | brontekst bewerken]

Noorderdepartement[bewerken | brontekst bewerken]

ID 943-033 Armentières Belfort van het Stadhuis
ID 943-034 Belle Belfort van het Stadhuis
ID 943-035 Sint-Winoksbergen Belfort
ID 943-036 Cambrai Belfort
ID 943-037 Komen Belfort van het Stadhuis
ID 943-038 Douai Belfort van het Stadhuis
ID 943-040 Duinkerke Belfort van het Stadhuis[10]
ID 943-039 Duinkerke Belfort van de Sint-Elooiskerk[10]
ID 943-041 Grevelingen Belfort
ID 943-042 Rijsel Belfort van het Stadhuis
ID 943-043 Loos Belfort van het Stadhuis

Pas-de-Calais[bewerken | brontekst bewerken]

ID 943-044 Aire-sur-la-Lys Belfort van het Stadhuis
ID 943-045 Arras Belfort van het Stadhuis
ID 943-046 Béthune Belfort
ID 943-047 Boulogne-sur-Mer Belfort van het Stadhuis
ID 943-048 Calais Belfort van het Stadhuis
ID 943-049 Hesdin Belfort van het Stadhuis

Somme[bewerken | brontekst bewerken]

ID 943-050 Abbeville Belfort
ID 943-051 Amiens Belfort
ID 943-052 Doullens Belfort van het vroegere Stadhuis, nu het toeristeninformatiebureau
ID 943-053 Lucheux Belfort op de Stadspoort
ID 943-054 Rue Belfort
ID 943-055 Saint-Riquier Belfort

Gironde[bewerken | brontekst bewerken]

ID 943-056 Bordeaux Belfort van het vroegere Stadhuis (La Grosse Cloche)


Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Externe link[bewerken | brontekst bewerken]

Voetnoten[bewerken | brontekst bewerken]

  1. https://www.pzc.nl/regio/zeeland/6091226/Belfort-werelderfgoed.ece
  2. Gand et Flandre : chroniques inédites, avec cartes, miniatures, monuments, armories, scels, et aultres choses historiques & tant curieuses. lib.ugent.be. Geraadpleegd op 28 augustus 2020.
  3. Quote van externe link Gedetailleerde argumentatie voor lijst ID 943/943bis, UNESCO Website: "Het Hôtel de Ville in Antwerpen (1564) is an excellent voorbeeld van de transpositie van Renaissance principes in de centrale risalith met bovenliggende verminderende registers geflankeerd door obelisken en figuurwerk en afgemaakt met en fronton, het thema van het centrale Belfort herhalend." – Hôtel de Ville is Frans voor 'Stadhuis'.
  4. de UNESCO stelt ongepast in het Frans: ID 943-016 Tour de Saint-Rombaut ; in het Nederlands is dit Sint-Romboutstoren die de belangrijkste toren is van de kathedraal, ooit ook gebruikt als wachttoren tegen brand.
  5. UNESCO stelt, ongepast in het Frans: ID 943-015 Ancienne Halle avec Beffroi ; in het Nederlands is dit Oude [of: Voormalige] Halle met Belfort. Deze 14e-eeuwse Lakenhal met het nooit tot de ontworpen hoogte gebouwde Belfort – beiden bijna nooit gebruikt voor het eigenlijke doel – met recentere aangrenzende gebouwen vormen het hedendaagse Stadhuis.
  6. Het Belfort heet nu Halletoren vanwege een aangrenzende Lakenhal die niet meer bestaat; de toren is nu vrijstaand.
  7. Het Belfort heet Hallentoren, meervoud: van de twee naastgelegen vleugels of hallen bestaat er nog maar één, daarom Lakenhal, enkelvoud.
  8. Het Landhuis in het centrum was ooit de zetel van de kasselrij of burggraafschap Veurne-Ambacht die de streek diende, in tegenstelling tot het Stadhuis dat de stad dient. Het Landhuis werd later gerechtshof en is tegenwoordig een cultureel gebouw.
  9. De naam Mammelokker voor het wachthuis aan de kant van de Lakenhal die ooit dienstdeed als gevangenis, zie verhaal van een gevangene.
  10. a b de UNESCO stelt: ID 943-040 Beffroi de l’Hôtel de Ville, ID 943-039 Beffroi de l'église Saint-Eloi – meer in: (fr) Monuments in Dunkirk
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Belfries of Belgium and France op Wikimedia Commons.