Bloemencorso Zundert

Bloemencorso Zundert
	Bloemencorso Zundert (winnaar 2015)
Gehouden in	Zundert
Jaar	jaarlijks
Organisator	Stichting Bloemencorso Zundert
Eerste editie	8 september 1936
Edities
Vorige editie	4 en 5 september 2022
Volgende editie	3 en 4 september 2023
	Officiële website

Het Bloemencorso Zundert is een jaarlijks bloemencorso in de Nederlandse plaats Zundert (provincie Noord-Brabant). De eerste editie vond plaats in 1936. Sinds 1937 vindt het plaats op de eerste zondag van september en de maandag erna. Het evenement is het grootste dahliacorso ter wereld^[1]^[2] en is de eerste Nederlandse traditie die is opgenomen op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed.^[3]

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Het corso van Zundert is ontstaan in 1936, toen een groep Zundertse notabelen de Oranjefeesten nieuw leven wilde inblazen.^[4] Het idee om een corso te organiseren kwam van Pieter van Ginneken, wethouder en boomkweker te Zundert. Het was dus bij gelegenheid van de verjaardag van koningin Wilhelmina, op 8 september 1936, dat het eerste corso door de Zundertse straten trok. De relatie met Koninginnedag verdween snel naar de achtergrond, al stond de organisatie tot in 1990 te boek als het Oranjecomité.

De eerste, vooroorlogse corso’s waren bescheiden van formaat. De optocht bestond voornamelijk uit met dahlia’s versierde fietsen en steppen. Tijdens de oorlog waren er geen corso's. Na 1946 waren het op initiatief van burgemeester W. Brokx, niet meer individuen, vriendengroepen of families, maar geografisch afgebakende buurtschappen, die de wagens bouwden. Daarin wijkt het af van veel andere corso’s en carnavalsoptochten, waar dit nog wel vaak door vriendengroepen gebeurt. In de jaren vijftig groeide het corso in rap tempo uit tot een evenement met zelfs enige internationale allure: naast Nederlanders deden ook Fransen en Belgen mee. Op het hoogtepunt van de bezoekersaantallen, halverwege de jaren vijftig, bezochten honderdduizenden bezoekers het corso.^[4] Een belangrijke rol hierin speelde burgemeester G.J.A. Manders, burgemeester van Zundert van 1947 tot 1966, die het corso met strakke hand leidde en hooggeplaatste gasten uitnodigde, onder wie ministers en Commissarissen van de Koningin.

Hoewel het aantal bezoekers geleidelijke afnam^[5], nam in de jaren zestig de kwaliteit van het corso toe. Zo werd de artistieke inslag steeds manifester, dankzij de contacten met de Bredase Academie voor Beeldende Kunsten Sint-Joost. In de tweede helft van de jaren zestig werd ongeveer de helft van de wagens ontworpen door mensen van deze opleiding. Ook werd de dahliateelt stilaan volwassen. In de jaren vijftig werden de dahlia’s geplukt op boerenerven, maar in de jaren zestig begonnen buurtschappen met eigen dahliavelden. Geleidelijk groeide ook de kennis over het kweken van dahlia’s en het onderhoud van de bloemenvelden. In de loop der jaren ontstond handel met andere corso’s in binnen- en buitenland. Van eind juli tot begin oktober konden de buurtschappen geld verdienen door dahlia’s te leveren aan andere corso’s. In 1978 werd de Stichting Bloemencommissie opgericht die deze handel ging coördineren en organiseren.

Onder invloed van buurtschap Wernhout en ontwerper Robert Ruijzenaars nam de omvang van de wagens in de jaren tachtig sterk toe.^[4] In de tweede helft van de jaren negentig ging men op ontwerpgebied meer experimenteren, met figuratie en theater, beweging en geluid en met alternatief materiaal, naast de dahlia. In de beginjaren van het nieuwe millennium namen de bezoekersaantallen weer toe alsook de media-aandacht. De live-uitzendingen van de regionale Omroep Brabant behoorden tot de best bekeken programma’s van deze omroep. Vanaf 2010 maakt de landelijke omroep Max een samenvatting van de beelden van Omroep Brabant. De aandacht op internet leidde tijdens het corso van 2013 tot een toegenomen internationale belangstelling.^[6]

Immaterieel cultureel erfgoed[bewerken | brontekst bewerken]

Nederland ratificeerde het Unesco-verdrag ter bescherming van Immaterieel Cultureel Erfgoed op 15 mei 2012. Deze ratificatie werd publiekelijk bekendgemaakt^[7] tijdens het Zundertse corso op 2 september 2012 door staatssecretaris Halbe Zijlstra. Op 13 oktober 2012 werden de eerste tradities bekendgemaakt voor de nationale inventaris die in verband met dit verdrag werd gemaakt.^[3] De eerste Nederlandse traditie die werd opgenomen in deze inventaris was het Zundertse corso.

Activiteiten rond het corso[bewerken | brontekst bewerken]

Dahliateelt[bewerken | brontekst bewerken]

Zundert is een centrum van dahliateelt, maar er is niet één commerciële dahliakweker. Elke van de twintig buurtschappen onderhoudt een eigen dahliaveld en de velden dienen uitsluitend het corso. De gezamenlijke dahliavelden in Zundert hebben een oppervlakte van 33 hectare met in totaal ongeveer 600.000 dahliaplanten in 50 verschillende soorten en kleuren.^[8] Zundert is voor ongeveer 80% zelfvoorzienend. De overige 20% wordt ingekocht, via de centrale bloemencommissie, bij andere corso’s.

Educatie[bewerken | brontekst bewerken]

Veel buurtschappen organiseren in het begin van het bouwseizoen corsobouwcursussen voor jongeren. Daar leren ze lassen en tempex snijden en andere vaardigheden die nodig zijn bij de bouw van de wagen. Daarnaast verzorgen de meeste buurtschappen activiteiten voor kinderen om hen te betrekken bij het corso, en ervoor te zorgen dat de ouders de handen vrij hebben om mee te helpen met de bouw van de wagen. Een initiatief van enkele (ervaren) corso-ontwerpers is de corsoacademie: die vindt eens in de drie jaar plaats. Ontwerpers in spe bezoeken musea, volgen workshops en gaan een eigen idee uitwerken tot een mini-maquette. Alle vaardigheden die een corso-ontwerper nodig heeft, komen aan bod, tot en met een rollenspel over de presentatie van het ontwerp aan het bestuur van een buurtschap, dat een keuze moet maken.

In 2012 is een start gemaakt met het ontwikkelen van een lespakket voor de basisscholen in de gemeente Zundert. Veel Zundertse kinderen krijgen het corso van huis uit mee maar de basisschoollessen dragen de traditie op een meer gestructureerde manier over.

Organisatie[bewerken | brontekst bewerken]

In het corso zijn zo'n 150 mensen bestuurlijk actief. De Stichting Bloemencorso Zundert is de overkoepelende stichting die verantwoordelijk is voor de organisatie van het evenement. Zij heeft een bestuur en diverse commissies en projectgroepen, waarin in totaal zo’n honderd mensen actief zijn. De jaarbegroting van de Stichting Bloemencorso Zundert bedraagt (in 2018) zo’n 900.000 euro. De begroting van een buurtschap ligt gemiddeld rond de 30.000 euro.^[9] Onder de Stichting bloemencorso Zundert vallen ruim 20 stichtingen, de stichtingen van alle deelnemende buurtschappen, de Stichting Bloemencommissie, en het onafhankelijke corsotijdschrift Corsief, dat ook een stichtingsvorm heeft.

De Stichting Bloemencorso Zundert heeft een uitvoerende taak en de zeggenschap bij de Raad van Buurtschappen, waarin elke van de twintig buurtschappen een vertegenwoordiger heeft. De Stichting Bloemencommissie is verantwoordelijk voor de dahliahandel van de gezamenlijke Zundertse buurtschappen met afnemers van buiten Zundert, vaak andere dahliacorso’s, in binnen- en buitenland van dahlia’s. Tussen de buurtschappen onderling bestaat een levendige ruilhandel, om ervoor te zorgen dat jaarlijks elke buurtschap de goede dahlia’s (per soort en kleur) heeft voor de eigen corsowagen. Elke buurtschap is verantwoordelijk voor de bouw van de wagen en alles wat daarbij komt kijken.

De Stichting Bloemencorso Zundert adviseert de buurtschappen, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid: er is een veiligheidscommissie die jaarlijks de constructies van de corsowagens controleert, maar de eindverantwoordelijkheid ligt bij de buurtschap. Ook regelt de Stichting Bloemencorso Zundert de gezamenlijke inkoop van materialen (zoals bijvoorbeeld betonijzer en laselektrodes), maar de buurtschappen zijn vrij om hiervan gebruik te maken of hun eigen kanalen te gebruiken.

Planning[bewerken | brontekst bewerken]

De bouw van de wagens vindt plaats gedurende de zomermaanden in twintig corsotenten. In januari is het vaandelfeest, waarbij de buurtschap die het vorige jaar het corso gewonnen heeft het daarmee verbonden erevaandel presenteert. In juni is de tentoonstelling van de maquettes van het komende corso.

Buurtschappen[bewerken | brontekst bewerken]

Het aantal deelnemende buurtschappen is vanaf half jaren tachtig constant gebleven. Daarna voegden zich de buurtschap De Lent (2006), het kerkdorp Rijsbergen (2007), buurtschap Schijf (2008) zich hierbij, waarmee het aantal op 20 kwam. Deze twintig zijn:

Achtmaal, deelname 1947-heden
De Berk, deelname 1980-heden
De Lent, deelname 1946-1984, 2006-heden
Helpt Elkander, deelname 1946-heden
't Kapelleke, deelname 1946-heden
Klein Zundert, deelname 1938, 1946-heden
Klein Zundertse Heikant, deelname 1947-heden
Laarheide, deelname 1947-heden
Laer-Akkermolen, deelname 1946-heden
Markt, deelname 1945-heden
Molenstraat, deelname 1945-heden
Poteind, deelname 1937, 1938, 1945-heden
Raamberg, deelname 1946-heden
Stuivezand, deelname 1946-heden
't Stuk, deelname 1966-heden
Rijsbergen, deelname 2007-heden
Schijf, deelname 2008-heden
Tiggelaar, deelname 1960-heden
Veldstraat, deelname 1945-heden
Wernhout, deelname 1948-heden

Daarnaast worden diverse beelden, en de entree van het tentoonstellingsterrein gemaakt door zogenoemde buitenbuurten, buurtschappen die niet met een wagen deelnemen aan het corso maar wel anderszins betrokken zijn.

Wedstrijd en prijzen[bewerken | brontekst bewerken]

Er is tevens een wedstrijd tussen de buurtschappen. Wie de mooiste praalwagen maakt, beslist de jury. De eerste beoordeling is op het CLTV terrein te Zundert, waar de wagens opgesteld staan voor de optocht begint. De tweede beoordeling is tijdens de optocht tijdens de zogenaamde eerste doorkomst. Bij de tweede doorkomst worden de prijzen uitgereikt.

Buurtschap	Aantal 1e prijzen	Aantal 2e prijzen	Aantal 3e prijzen	Aantal laatste prijzen (rode lantaarn)
Achtmaal	0	1	1	7
De Berk	4	4	3	5
Helpt Elkander	15	16	11	11
't Kapelleke	0	2	4	9
Klein Zundert	18	9	9	0
Klein Zundertse Heikant	4	4	3	8
Laarheide	2	1	3	4
Laer Akkermolen	7	5	7	1
De Lent	0	0	0	3
De Markt	2	5	8	5
Molenstraat	5	5	5	3
Poteind	3	4	4	8
Raamberg	1	5	4	2
Rijsbergen	0	0	0	1
't Stuk	3	3	3	0
Schijf	1	0	2	0
Stuivezand	2	3	2	2
Tiggelaar	6	7	6	2
Veldstraat	3	5	6	2
Wernhout	9	9	5	0
Laatst bijgewerkt op 6 oktober 2022

Publieksprijzen[bewerken | brontekst bewerken]

De publieksprijs wordt sinds 1992 uitgereikt. In de editie tot aan 1995 was dit één prijs. In 1996 werd er voor het eerst een eerste, tweede en derde publieksprijs uitgereikt. De derde publieksprijs kwam zelfs toe aan twee buurtschappen. In 1997 en 1999 werd er weer één publieksprijs uitgereikt. Tijdens de editie van 2000 werden er geen publieksprijzen uitgereikt. Vanaf 2001 t/m heden worden er een eerste, tweede en derde publieksprijs uitgereikt. Meest succesvol is buurtschap Tiggelaar met vijf eerste publieksprijzen, vijf tweede publieksprijzen en drie derde publieksprijzen. Ook zijn er drie buurtschappen die nog geen publieksprijs hebben bemachtigd; de Lent, de Markt en Rijsbergen.

Buurtschap	1e publieksprijs		2e publieksprijs		3e publieksprijs
	Aantal	Jaren	Aantal	Jaren	Aantal	Jaren
Achtmaal	1	2010	1	2009	0
De Berk	2	1995, 1999	1	2010	0
Helpt Elkander	4	1996, 1998, 2001, 2006	1	2017	2	2008, 2022
't Kapelleke	1	2021	1	2003	1	2006
Klein Zundert	1	2003	2	2012, 2018	1	2004
Klein Zundertse Heikant	5	2002, 2007, 2015, 2019, 2022	2	2004, 2005	2	2001, 2021
Laarheide	0		0		2	2002, 2016
Laer Akkermolen	2	2012, 2013	1	2021	2	2009, 2014
De Lent	0		0		0
De Markt	0		0		0
Molenstraat	0		1	2001	1	2011
Poteind	0		0		1	2013
Raamberg	1	1994	0		0
Rijsbergen	0		0		0
't Stuk	1	2008	3	1996, 2011, 2019	1	2005
Schijf	2	2016, 2017	1	2022	2	2015, 2018
Stuivezand	0		0		1	2007
Tiggelaar	5	1997, 2004, 2005, 2011, 2014	5	2002, 2007, 2008, 2015, 2016	3	1996, 2012, 2019
Veldstraat	0		0		0	2017
Wernhout	4	1992, 1993, 2009, 2018	4	1998, 2006, 2013, 2014	3	1996, 2003, 2010

Uitslag 2022[bewerken | brontekst bewerken]

Prijs	Naam wagen	Punten	Buurtschap	Publieksprijs/Pluim
1e	Freeland Festival	631	Klein Zundertse Heikant	1e publieksprijs
2e	Groeimodel	629	Helpt Elkander	3e Publieksprijs
3e	Holifant	558	Klein Zundert
4e	Nachtwakers	557	De Lent
5e	Paradijsvogels	536	Schijf	2e publieksprijs
6e	De koning van Kokanje	531	Wernhout
7e	Zoo-chosis	523	't Stuk
8e	Pressure	522	Tiggelaar
9e	Privacy	514	Veldstraat
10e	Caught in war	513	De Berk
11e	Flow	498	't Kapelleke
12e	Levels	496	Laer-Akkermolen
13e	Sorry!	479	De Markt
14e	Night harvest	478	Rijsbergen
15e	Rode kool	455	Raamberg
16e	Clean up!	446	Poteind
17e	Slakkenrace	444	Stuivezand
18e	Stille Honger	440	Laarheide
19e	Ocean	386	Achtmaal
20e	Pool Party	350	Molenstraat

Een pluim[bewerken | brontekst bewerken]

Een pluim wordt gegeven als er iets vernieuwends wordt toegevoegd aan het corso. De pluim wordt sinds 2012 uitgereikt.

Jaar	Buurtschap
2012	Molenstraat	Tiggelaar
2013	Klein Zundert	Laarheide	't Stuk
2014	De Lent	Markt	't Stuk
2015	Stuivezand	't Stuk
2016	Helpt Elkander	Molenstraat
2017	Klein Zundert
2018	Rijsbergen
2019	Klein-Zundertse Heikant	't Stuk
2021	Klein Zundert
2022