Bretwalda

Bretwalda was een titel die gegeven werd aan enkele van de Angelsaksische koningen van Engeland. Hiermee werd aangegeven dat de koning de oppermacht had over heersers van de andere rijken. Dat deed zich voor op momenten dat een van de koninkrijken op zijn sterkst was.

Het woord is ontleend aan het Angelsaksische "Bretanwealda", met als mogelijke betekenis "Heer van Brittannië". Waarschijnlijk was de betekenis vergelijkbaar met primus inter pares en was het meer een eretitel dan een officiële benaming met bijbehorende macht.

Lijst van Bretwalda's[bewerken | brontekst bewerken]

In het werk Historia ecclesiastica gentis Anglorum van Beda uit het jaar 731 worden de eerste zeven namen genoemd.^[1] Naast deze zeven wordt in het befaamde historische werk The Anglo-Saxon Chronicles als achtste ook nog Egbert van Wessex genoemd.^[2]

NAAM	PERIODE	Koning van
Aelle	477 - ca. 514	Sussex
Ceawlin	560 - 591	Wessex
Ethelbert	591 - 616	Kent
Raedwald	616 - 627	East Anglia
Edwin	627 - 632	Northumbria
Oswald	633 - 641	Northumbria
Oswiu	641 - 670	Northumbria
Æthelbald^[3]	ca. 735 - 757	Mercia
Offa^[4]	757 - 796	Mercia
Egbert	829 - 839	Wessex
Æthelwulf	839 - 855	Wessex
Æthelbald	856 - 860	Wessex
Æthelbert	860 - 866	Wessex
Æthelred	866 - 871	Wessex
Alfred	871 - 899	Wessex

Alfred de Grote was de eerste die beschouwd werd als koning van Engeland. Hetzelfde gold voor zijn opvolgers, en de term 'Bretwalda' werd daarom niet meer gebruikt.

Ethelbald en Offa worden door Beda niet genoemd, ze werden echter vrijwel zeker in hun eigen tijd als Bretwalda beschouwd.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Hoge koning van Ierland

Noten[bewerken | brontekst bewerken]

↑ Historia ecclesiastica gentis Anglorum II 5: ANNO ab incarnatione dominica DCXVI, qui est annus XXI, ex quo Augustinus cum sociis ad praedicandum genti Anglorum missus est, Aedilberct rex Cantuariorum post regnum temporale, quod L et VI annis gloriosissime tenuerat, aeterna caelestis regni gaudia subiit; qui tertius quidem in regibus gentis Anglorum cunctis australibus eorum prouinciis, quae Humbrae fluuio et contiguis ei terminis sequestrantur a borealibus, imperauit; sed primus omnium caeli regna conscendit. Nam primus imperium huiusmodi Aelli rex Australium Saxonum; secundus Caelin rex Occidentalium Saxonum, qui lingua ipsorum Ceaulin uocabatur; tertius, ut diximus, Aedilberct rex Cantuariorum; quartus Reduald rex Orientalium Anglorum, qui etiam uiuente Aedilbercto eidem suae genti ducatum praebebat, obtinuit; quintus Aeduini rex Nordanhymbrorum gentis, id est eius, quae ad Borealem Humbrae fluminis plagam inhabitat, maiore potentia cunctis, qui Brittaniam incolunt, Anglorum pariter et Brettonum populis praefuit, praeter Cantuariis tantum; nec non et Meuanias Brettonum insulas, quae inter Hiberniam et Brittaniam sitae sunt, Anglorum subiecit imperio; sextus Osuald et ipse Nordanhymbrorum rex Christianissimus, hisdem finibus regnum tenuit; septimus Osuiu frater eius, aequalibus pene terminis regnum nonnullo tempore cohercens, Pictorum quoque atque Scottorum gentes, quae septentrionales Brittaniae fines tenent, maxima ex parte perdomuit, ac tributarias fecit. Sed haec postmodum.
↑ Angelsaksische kroniek A s.a. 827: Her mona aþistrode on middes wintres mæsseniht 7 þy ilcan geare geeode Ecgbryht cyning Miercna rice 7 al þæt be suþan Humbre wæs 7 he wæs se eahteþa cyning se þe Bretwal^da wæs -- ærest Ęlle Suþseaxna cyning se þus micel rice hæfde se æftera wæs Ceawlin Wesseaxna cyning se þridda wæs Ęþelbryht Cantwara cyning se feorþa wæs Rędwald Eastengla cyning fifta was Eadwine Norþanhymbra cyning siexta wæs Oswald se æfter him ricsode seofoþa wæs Oswio Oswaldes broþur eahtoþa wæs Ecgbryht Wesseaxna cyning 7 se Ecgbryht lędde fierd to Dore wiþ Norþanhymbre 7 hie him þær eaþmedo budon 7 geþuærnesse 7 hie on þam tohwurfon.
↑ Historia ecclesiastica gentis Anglorum V 23: Et hae omnes prouinciae ceteraeque australes ad confinium usque Hymbrae fluminis cum suis quaeque regibus Merciorum regi Aedilbaldo subiectae sunt. (En al deze provincies, en de overigen zuidelijk in het grensgebied tot aan de Humber rivier, samen met hun koningen, zijn aan de Mercianen hun koning Aedilbald onderworpen.)
↑ [Epistola prima ad Offam Regem Merciorum, Post devictos Longobardos et Saxones]: Hoc igitur salubri mandato ego Carolus regum Christianorum orientalium potentissimus vos, o Offane regum occidentalium Christianorum potentissime, cupio laetificare et te in dilectione speciali amplecti sincerius.

[1] Historia ecclesiastica gentis Anglorum II 5: ANNO ab incarnatione dominica DCXVI, qui est annus XXI, ex quo Augustinus cum sociis ad praedicandum genti Anglorum missus est, Aedilberct rex Cantuariorum post regnum temporale, quod L et VI annis gloriosissime tenuerat, aeterna caelestis regni gaudia subiit; qui tertius quidem in regibus gentis Anglorum cunctis australibus eorum prouinciis, quae Humbrae fluuio et contiguis ei terminis sequestrantur a borealibus, imperauit; sed primus omnium caeli regna conscendit. Nam primus imperium huiusmodi Aelli rex Australium Saxonum; secundus Caelin rex Occidentalium Saxonum, qui lingua ipsorum Ceaulin uocabatur; tertius, ut diximus, Aedilberct rex Cantuariorum; quartus Reduald rex Orientalium Anglorum, qui etiam uiuente Aedilbercto eidem suae genti ducatum praebebat, obtinuit; quintus Aeduini rex Nordanhymbrorum gentis, id est eius, quae ad Borealem Humbrae fluminis plagam inhabitat, maiore potentia cunctis, qui Brittaniam incolunt, Anglorum pariter et Brettonum populis praefuit, praeter Cantuariis tantum; nec non et Meuanias Brettonum insulas, quae inter Hiberniam et Brittaniam sitae sunt, Anglorum subiecit imperio; sextus Osuald et ipse Nordanhymbrorum rex Christianissimus, hisdem finibus regnum tenuit; septimus Osuiu frater eius, aequalibus pene terminis regnum nonnullo tempore cohercens, Pictorum quoque atque Scottorum gentes, quae septentrionales Brittaniae fines tenent, maxima ex parte perdomuit, ac tributarias fecit. Sed haec postmodum.

[2] Angelsaksische kroniek A s.a. 827: Her mona aþistrode on middes wintres mæsseniht 7 þy ilcan geare geeode Ecgbryht cyning Miercna rice 7 al þæt be suþan Humbre wæs 7 he wæs se eahteþa cyning se þe Bretwal^da wæs -- ærest Ęlle Suþseaxna cyning se þus micel rice hæfde se æftera wæs Ceawlin Wesseaxna cyning se þridda wæs Ęþelbryht Cantwara cyning se feorþa wæs Rędwald Eastengla cyning fifta was Eadwine Norþanhymbra cyning siexta wæs Oswald se æfter him ricsode seofoþa wæs Oswio Oswaldes broþur eahtoþa wæs Ecgbryht Wesseaxna cyning 7 se Ecgbryht lędde fierd to Dore wiþ Norþanhymbre 7 hie him þær eaþmedo budon 7 geþuærnesse 7 hie on þam tohwurfon.

[3] Historia ecclesiastica gentis Anglorum V 23: Et hae omnes prouinciae ceteraeque australes ad confinium usque Hymbrae fluminis cum suis quaeque regibus Merciorum regi Aedilbaldo subiectae sunt. (En al deze provincies, en de overigen zuidelijk in het grensgebied tot aan de Humber rivier, samen met hun koningen, zijn aan de Mercianen hun koning Aedilbald onderworpen.)

[4] [Epistola prima ad Offam Regem Merciorum, Post devictos Longobardos et Saxones]: Hoc igitur salubri mandato ego Carolus regum Christianorum orientalium potentissimus vos, o Offane regum occidentalium Christianorum potentissime, cupio laetificare et te in dilectione speciali amplecti sincerius.

[1]

[2]

[3]

[4]