Burcht van Berlage

Burcht van Berlage
Locatie
Locatie	Amsterdam - Centrum
Adres	Henri Polaklaan 9
Coördinaten	52° 22′ NB, 4° 55′ OL
Status en tijdlijn
Oorspr. functie	vakbondsgebouw
Start bouw	1899
Bouw gereed	1900
Verbouwing	2008-2010
Architectuur
Bouwstijl	rationalisme
Bouwinfo
Architect	H.P. Berlage
Eigenaar	Vereniging Hendrick de Keyser
Erkenning
Monumentstatus	rijksmonument
Monumentnummer	1509
Portaal	Civiele techniek en bouwkunde

De Burcht van Berlage is het oudste vakbondsgebouw van Nederland. Het is ontworpen door Hendrik Petrus Berlage in opdracht van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond (ANDB) in 1899-1900. Het staat aan de Henri Polaklaan 9 in de Plantage in Amsterdam, vlak bij Artis. Vanaf 1991 was een aantal jaren het Vakbondsmuseum in de Burcht gevestigd. Vóór de restauratie van 2008 is het merendeel van de collectie van het museum overgedragen aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. Sinds 2011 is een onderzoeks- en documentatiecentrum van de Nederlandse vakbeweging in het gebouw gevestigd.

De ANDB ontwikkelde zich onder het voorzitterschap van Henri Polak tot de eerste 'moderne' vakbond van Nederland. Met het gebouw wilde Polak een monument voor de arbeidersbeweging tot stand brengen. In 1899 kreeg Berlage de opdracht het pand te ontwerpen. Hiervoor werkte hij samen met Richard Roland Holst die de muurschilderingen voor zijn rekening nam. Zo beeldde Roland Holst in de bestuurskamer in een drieluik de gewenste evenwichtige dagindeling voor de arbeiders uit: de Krachtige Uren van de Arbeid, de Zachte Uren van de Ontspanning en de Diepe Uren van de Slaap. Ook werkten andere kunstenaars mee in een kunststroming die gemeenschapskunst^[2] wordt genoemd. Zo hangen in het monumentale trappenhuis lampen uit 1919 van Jan Eisenloeffel.

Bijzonder detail is dat Berlage zijn beursgebouw en de Burcht praktisch tegelijkertijd bouwde. Ook Roland Holst en de beeldhouwer Lambertus Zijl hebben in en aan beide gebouwen werk gemaakt.

hal, begane grond
trappenhuis
bestuurskamer
bondsraadzaal
bibliotheek

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Vereniging Hendrick de Keyser HdK, eigenaar sinds 2007
↑ DBNL Jan Bank en Maarten van Buuren: 1900, Hoogtij van burgerlijke cultuur, Sdu Uitgevers, Den Haag, 2000: hoofdstuk 4. Gemeenschapskunst. Gearchiveerd op 10 augustus 2022.

Zie de categorie Burcht van Berlage van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Vereniging Hendrick de Keyser HdK, eigenaar sinds 2007

[2] DBNL Jan Bank en Maarten van Buuren: 1900, Hoogtij van burgerlijke cultuur, Sdu Uitgevers, Den Haag, 2000: hoofdstuk 4. Gemeenschapskunst. Gearchiveerd op 10 augustus 2022.

[1]

[2]