Charter van Venetië

Het Charter van Venetië is een stelsel van richtlijnen, opgesteld in 1964 hoe om te gaan met het behoud van erfgoed. Het charter is tegenwoordig omstreden.

In het charter wordt de filosofie verwoord die bepaalt hoe er dient te worden omgegaan met de restauratie en conservatie van architectonisch materieel erfgoed, zoals waardevolle gebouwen en monumenten, maar ook beschermde dorps- en stadsgezichten.

De International Council on Monuments and Sites (ICOMOS) werd in 1965 opgericht naar aanleiding van het charter.

Vooraf

De bescherming en restauratie van het erfgoed kenden in de 19de eeuw een belangrijk evolutie die zich geleidelijk losmaakte van de praktijk van de nieuwbouw en de ‘eenvoudige’ architecturale verbouwing. De theorie van het erfgoed werd in de 19de eeuw voornamelijk vorm gegeven door persoonlijkheden als Eugène Viollet-le-Duc, John Ruskin, Camillo Boito, Camillo Sitte, Luca Beltrami, Aloïs Riegl en Gustavo Giovannoni. Elk formuleerde een theoretische visie over omgaan met een monument en over de specifieke interventies die het kan ondergaan. Deze visie was sterk verankerd in de nationale cultuur.

De Franse architect, restaurateur en theoreticus Eugène Viollet-le-Duc en de Engelse kunstcriticus John Ruskin symboliseren twee fundamenteel tegengestelde benaderingen – respectievelijk een ‘interventionistische’ en een ‘conservatieve’ – van de reflectie over het erfgoed. Door de reflectie die erop gericht is een gebouw zijn eenheid van stijl terug te geven, raakt de architect aan de hele problematiek van historische toevoegingen aan een monument. Deze is het onderwerp van menig debat dat ook centraal stond in het Charter van Venetië. De Italiaanse ingenieurarchitect en kunsthistoricus Camillo Boito probeerde met succes de tegenstelling tussen Eugène Viollet-le-Duc en John Ruskin te overstijgen. Hij verzette zich niet tegen elke restauratie zoals John Ruskin, maar hij vroeg dat elke restauratie gemakkelijk identificeerbaar zou zijn. Door te pleiten voor een groter bewustzijn van de authenticiteit van het erfgoed, legde Camillo Boito de kritische fundamenten voor restauratie als moderne discipline. Zijn ideeën lagen aan de basis van de grote theorieën die in de 20ste eeuw werden ontwikkeld. In het begin van de 20ste eeuw boog de Italiaan Gustavo Giovannoni zich over de vraag van de integratie van de oude stad in de moderne wereld. Gustavo Giovannoni was belangrijk als theoreticus van het patrimonium omdat hij het als eerste expliciet had over het stedelijk erfgoed.

Elk van deze theorieën weerspiegelt de manier waarop iedere natie haar verleden ervaart, op basis van de specifieke kenmerken van zijn monumentaal erfgoed (romaans, gotisch...). Pas in het derde decennium van de 20ste eeuw kwam het tot een eerste supranationaal standpunt. Dit kwam er op initiatief van het Office international des Musées. Hiervoor werd in 1931 in Athene een ambitieuze conferentie georganiseerd, wat leidde tot de goedkeuring van het Charter van Athene voor de ‘Restauratie van Historische Monumenten’. Dit document beveelt een multidisciplinaire aanpak aan en pleit voor een transnationale samenwerking op het vlak van erfgoed.

Deze evolutie naar een autonome discipline kende haar voltooiing in de tweede helft van de 20ste eeuw onder meer tijdens het Congrès international des Architectes et Techniciens des Monuments historiques in 1964 waar het Charter van Venetië werd opgemaakt.

Belang

Het charter van Venetië is het meest gekende document over de visie op omgaan met historische monumenten.

• het garandeert internationale samenwerking bij de heropbouw en modernisatie van historische centra (vb Dresden en Le Havre)
• de formulering van de algemene principes over conservatie trachten een onafhankelijkheid na te streven (los van de museumwereld), aanvaard door ICOMOS
• het is gebaseerd op de concepten van Cesare Brandi en heeft bijgevolg een duidelijke Italiaanse visie op conservatie.

Bron

• ICOMOS

Externe link

• (en) "Venice Charter"