Mandarijn (vrucht)

Mandarijn
	Mandarijnen
	Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:	Malviden
Orde:	Sapindales
Familie:	Rutaceae (Wijnruitfamilie)
Geslacht:	Citrus
	Soort
	Citrus reticulata; Blanco (1837)
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Mandarijn op Wikispecies
Portaal	Biologie

Een mandarijn is een citrusvrucht van een boom (Citrus reticulata) die verwant is aan de sinaasappel. De vrucht is oorspronkelijk afkomstig uit zuid-oost Azië. Vaak wordt China genoemd.^[1] De mandarijn wijkt af van de sinaasappel doordat deze kleiner is, een afgeplatte bolvorm en een zoetere en sterkere smaak heeft.

In Nederland geïmporteerde mandarijnen komen onder andere uit Spanje, Marokko en Zuid-Afrika. De belangrijkste rassen zijn 'Kinnows', satsuma, 'Honey' en 'Royal'. Het ras 'Common' wordt ook wel tot de soort Citrus deliciosa gerekend.

De vrucht[bewerken | brontekst bewerken]

Een mandarijn heeft de vorm van een afgeplatte bol en is tussen de vier en acht centimeter in doorsnee. De schil heeft een oranje kleur en is makkelijk af te schillen waardoor deze makkelijk uit de hand te eten is. Het vruchtvlees is verdeeld over partjes die weer bestaan uit langwerpige cellen die met een vliesje bij elkaar gehouden worden. Een mandarijn kan ook uitgeperst worden om mandarijnensap te maken.

Er bestaan verschillende pitarme mandarijnensoorten. Dit komt doordat deze bomen door een mutatie zelf vruchtbaar zijn en alleen bijen nodig hebben om het stuifmeel binnen dezelfde bloem te verplaatsen. De satsuma is zelfs helemaal Parthenocarp (voortplanting geheel zonder bevruchting) en heeft zelfs helemaal geen pitten.

Herkomst van de naam[bewerken | brontekst bewerken]

De herkomst van de naam is niet duidelijk. Mogelijk is het een leenwoord uit het Zweeds, mandarin apelsin, waarbij apelsin weer een leenwoord uit het Duits: Apfel Sina dat Chinese appel betekent. Het woord Mandarin is dan weer een verwijzing naar de Chinese hoge ambtenaren, mandarijnen, die in de 18e eeuw gele gewaden droegen.^[2]^[3]

Oogst[bewerken | brontekst bewerken]

Mandarijnen worden geplukt wanneer ze bijna rijp zijn. Het rijpen wordt geacht plaats te vinden tussen het plukken en de aankoop. Om de mandarijn in sommige gevallen voor enige tijd bewaarbaar te houden, zoals wanneer voor transport grote afstanden moeten worden afgelegd, wordt de schil behandeld met chemicaliën zodat deze gaaf blijft en het fruit niet uitdroogt. De namen van deze chemicaliën staan vermeld op de labels en kunnen zijn: thiabendazool, imazalil, pyrimethanil, carnaubawas (E903), schellak (E904), polyetheenwas (E914), kaliumsorbaat (E202).

Gebruik[bewerken | brontekst bewerken]

Naast het nuttigen van de verse vrucht zijn er andere manieren van consumeren.

De schil, gedroogd of vers, wordt als smaakmaker gebruikt in ijs, pralines en likeur. Met name in de Chinese keuken worden deze schillen als smaakmaker gebruikt.

Mandarijnenpartjes zijn ook ingeblikt verkrijgbaar. Eerst wordt dan machinaal de schil verwijderd en vervolgens worden vliesjes rond de partjes met een chemisch proces verwijderd. Eenmaal ingeblikt worden de partjes dan nog verhit om bacteriën te doden.

Wereldwijde productie[bewerken | brontekst bewerken]

Topproducenten van mandarijn 2018^[4]
Land	Productie (ton)
China	19.035.444
Spanje	1.978.590
Turkije	1.650.000
Marokko	1.208.789
Brazilië	990.719
Egypte	970.830
Japan	773.700
Verenigde Staten	729.380
Zuid-Korea	621.154
Pakistan	591.951

Overzicht van rassen[bewerken | brontekst bewerken]

De zogenaamde tangerijn is een variëteit van de mandarijn. De namen mandarijn en tangerijn (Citrus tangerina) worden weleens door elkaar gebruikt. Tangerijnen (vernoemd naar de Marokkaanse stad Tanger) bevatten pitjes en smaken zoet. De belangrijkste rassen zijn Fairchild en Dancy.

Andere bekende rassen zijn de satsuma, een wat gelige soort afkomstig uit Japan, de clementine en de minneola die ontstaan is uit een soortskruising tussen de Duncan-grapefruit en Dancy-mandarijn. De Minneola is makkelijk te onderscheiden door de uitstulping aan de bovenkant van de vrucht. De vrucht is extreem sappig en een beetje zoet met een klein vleugje zuur.