De kaartspelers (Van Doesburg)

De kaartspelers
Kunstenaar	Theo van Doesburg
Jaar	1916-1917
Techniek	Olieverf op doek
Afmetingen	126,2 × 156,2 cm
Verblijfplaats	Kunstmuseum Den Haag
Locatie	Den Haag
	RKD-gegevens
Portaal	Kunst & Cultuur

De Kaartspelers is een schilderij van de Nederlandse kunstenaar Theo van Doesburg in het Kunstmuseum Den Haag.

Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]

Het werk stelt vier kaartspelers voor rondom een tafel. Kaartspelers zijn een bekend thema uit de kunstgeschiedenis. De attributen die traditioneel bij een dergelijke voorstelling horen, kaarten en tabakspijpen, nam Van Doesburg in zijn versie op. Deze versie is direct ontleend aan een schilderij van Paul Cézanne uit omstreeks 1890. Van Doesburg wilde zich met zijn versie van dit werk afzetten tegen zijn toenmalige collega-schilders. ‘Mijn kaartspelers hing tusschen bruin impressionistisch werk in van Van den Uytvanck, Le Fauconnier, Sluyters enz. Het sloeg alles kapot. De andere werken werden zwart. Ik heb heel wat ellende gehad op die Branding. Het kwam bijna tot vechten’, schreef hij 23 september 1918 aan zijn vriend Antony Kok.

Datering[bewerken | brontekst bewerken]

Het schilderij is rechtsonder gesigneerd met Van Doesburgs monogram met aan weerszijden daarvan de jaartallen 1916 en 1917. Op een foto, genomen in het atelier van Van Doesburg aan het Kort Galgewater in april 1917, is het werk in onvoltooide staat te zien.

Herkomst[bewerken | brontekst bewerken]

Na Van Doesburgs dood in 1931 kwam het werk in bezit van zijn vrouw Nelly van Doesburg, die het in 1975 aan haar nicht Wies van Moorsel naliet. Van Moorsel schonk het in 1981 aan de Nederlandse staat die het opnam in de rijkscollectie en het in blijvend bruikleen gaf aan het Gemeentemuseum Den Haag dat in 2019 zijn naam veranderde in die van Kunstmuseum Den Haag.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Externe links

Webpagina Kunstmuseum Den Haag (als Kaartspelers, 1916-1917).
RKDimages (als De Kaartspelers, 1916-1917).

Literatuur

H.[asselt, Bertha van] (2 oktober 1918) ‘Kunst in de Hofstad’, Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, Eerste van 2 bladen, [p. 2] (als Kaartspelers).
Hoek, Els (red.; 2000) Theo van Doesburg. Oeuvrecatalogus, Bussum: Uitgeverij Thot, ISBN 90-6868-255-5, cat.nr. 513, p. 177-179 (als De Kaartspelers, 1916, eind?-1917, voorjaar).
Jaffé, H.L.C. (1983) Theo van Doesburg, [Amsterdam]: Meulenhoff/Landshoff, ISBN 90-290-8272-0, p. 23-26 (als De Kaartspelers, 1916-1917).

Tentoonstellingen

De Branding, Haagsche Kunstkring, Den Haag, 15 september-15 oktober 1918, geen catalogus.
La Section d'Or - Paris. Internationale tentoonstelling van werken van kubisten en neo kubisten, Stedelijk Museum, Amsterdam, 23 oktober-7 november 1920, cat.nr. 14 (als Les Joueurs de cartes, 1916-1917).
Grosse Berliner Kunstausstellung, Landesaustellungsgebäude am Lehrter Bahnhof, Berlijn, 19 mei-17 september 1923, cat.nr. 1144, p. 31 (als Die Kartenspieler, 1916-1917).
Retrospektiv Theo van Doesburg, Landesmuseum, Weimar, 16 december 1923-23 januari 1924, cat.lijst Malerei nr. 31 (als Mathematisch konstruierte Komposition (Kartenspieler), 1916-1917).
Retrospektiv Theo van Doesburg (?), Kestner Gesellschaft, Hannover, maart 1924–15 april 1924, geen catalogus.
‘1940’. Deuxième exposition Rétrospective Van Doesburg, Porte de Versailles Parc des Expositions, Parijs, 15 januari-1 februari 1932, cat.nr. 29 (als Les joueurs aux cartes, 1916-1917).
Cubism and abstract art, Museum of Modern Art, New York, 2 maart-19 april 1936, cat.nr. 49.
Theo van Doesburg, Stedelijk Museum, Amsterdam, 2-31 mei 1936, cat.nr. 35, p. 102 (als De kaartspelers, 1916-'17).
Theo van Doesburg. Retrospective exhibition, Art of this Century Gallery, New York, 29 april-31 mei 1947, cat.nr. 17.
Walt Kuhn, Lyonel Feininger and Theo van Doesburg (?), County Museum of Art, Los Angeles, juni-15 juli 1947, geen catalogus.
Theo van Doesburg, San Francisco Museum of Modern Art, San Francisco, 29 juli-24 augustus 1947.
Theo van Doesburg (?), september 1947, Henry Art Gallery, Seattle, geen catalogus.
Theo van Doesburg. Paintings, drawings, photographs and architectural drawings, The Renaissance Society of the University of Chicago, Chicago, 15 okrober-8 november 1947, cat.nr. 8.
Theo van Doesburg, Cincinnati Art Museum, Cincinnati, 20 november-12 december 1947.
Exhibition Van Doesburg, Robinson Hall, Harvard University, Cambridge, Massachusetts, 5-23 januari 1948, cat.lijst nr. 17.
De Stijl 1917-1928, Museum of Modern Art, New York, 16 december 1952-15 februari 1953, Virginia Museum of Fine Arts, Richmond, 15 maart-19 april 1953.
Theo van Doesburg, Van Abbemuseum, Eindhoven, 13 december 1968-26 januari 1969, Gemeentemuseum Den Haag, 17 februari-23 maart 1969, cat.nr. A10.
Theo van Doesburg 1883-1931/Konstruktive Kunst, Kunsthalle Neurenberg, Marientor, 18 april-1 juni 1969, Kunsthalle Bazel, 9 augustus-7 september 1969, cat.nr. A9.
De Stijl, 1917-1931, Visions of Utopia, Walker Art Center, Minneapolis, 31 januari-28 maart 1982, The Hirshhorn Museum and Sculpture Garden, Smithsonian Institute, Washington, 20 april-27 juni 1982, cat.nr. 6.
De Stijl, 1917-1931, Stedelijk Museum, Amsterdam, Kröller-Müller Museum, Otterlo, 6 augustus-4 oktober 1982, cat.nr. 6.
De nalatenschap van Theo en Nelly van Doesburg. Schenking Van Moorsel, Haags Gemeentemuseum, Den Haag, 1 april-17 juli 1983, geen catalogus.
De Branding 1917-1926, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam, 7 juli-22 september 1991, geen catalogus.
De Stijl 1917-1932. Art and environment of neoplasticism, Sezon Museum of Art, Tokio, 13 december 1997-15 februari 1998, Hyogo Prefectural Museum of Modern Art, Kobe, 21 februari-5 april 1998, Toyota Municipal Museum of Art, Chunichi, 21 april-21 juni 1998, cat.nr. 1-003, p. 80.

Ontwikkelingstentoonstelling van Theo van Doesburg in het Landesmuseum in Weimar. 1923. Afkomstig uit De Stijl, 6e jaargang, nummer 6/7 (1924).