Dedicon
Dedicon is een Nederlandse stichting die gespecialiseerd is in het toegankelijk maken van (school)boeken, kranten, tijdschriften, bladmuziek en andere informatie in alternatieve leesvormen voor mensen met een leesbeperking (zoals een visuele beperking, dyslexie en motorische beperkingen). Het hoofdkantoor is in Grave; in Rijswijk heeft Dedicon een studiolocatie. De belangrijkste opdrachtgevers van Dedicon zijn het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de Koninklijke Bibliotheek. Daarnaast ontvangt Dedicon ook opdrachten van organisaties met een publieke functie, zoals gemeenten, uitgeverijen, openbaarvervoerbedrijven en musea.[1]
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Dedicon is het resultaat van de samenvoeging van de productiefaciliteiten van vier blindenbibliotheken: Centrum voor Gesproken Lectuur, Studie- en Vakbibliotheek, Nederlandse Luister- en Braillebibliotheek en Le Sage ten Broek. De frontofficefuncties van deze organisaties zijn per 1 januari 2007 opgegaan in Loket Aangepast Lezen (tegenwoordig Bibliotheekservice Passend Lezen). De ontstane productieorganisatie heette Federatie van Nederlandse Blindenbibliotheken (FNB). Sinds 1 juni 2006 is de naam FNB veranderd in Stichting Dedicon.
Missie[bewerken | brontekst bewerken]
Het is de missie van Dedicon om ervoor te zorgen dat mensen met een handicap gelijke kansen krijgen.
Het is de visie van Dedicon dat je in onze samenleving alleen kunt meedraaien als je toegang hebt tot beeld, geluid en tekst. Kortom, informatie is het paspoort naar de maatschappij.
Dedicon richt zich op mensen met een visuele beperking. Zij ondervinden de meeste hinder van de groeiende hoeveelheid visuele informatie als gevolg van de beeldcultuur. Daardoor kunnen zij niet autonoom en volledig participeren in de huidige maatschappij. Ze staan aan de zijlijn.
Stichting Dedicon gelooft dat blinde of slechtziende mensen alles kunnen, behalve zien. Hun echte handicap is niet het blind zijn, maar het gebrek aan toegang tot informatie. Dedicon benoemt drie speerpunten om invulling te geven aan haar missie:
De oplossingen van Dedicon zijn gericht op het ondersteunen van mensen met een leesbeperking met producten en adviezen op het gebied van toegankelijke informatie. Die ondersteuning wordt geleverd tot het moment dat zij zelf de regie over hun leven (terug)krijgen.
Daarnaast draagt Dedicon bij aan de zelfredzaamheid van deze mensen. Dedicon zorgt voor praktische manieren om je leven op een onafhankelijke manier te leiden, ongeacht of het gaat om lezen, leren, informeren of publiceren.
Tot slot zorgt Dedicon ervoor dat de maatschappij bewust wordt om die gelijke kansen ook te geven. Daartoe ontwikkelt Dedicon campagnes en initiatieven waarmee de perceptie wordt beïnvloed dat mensen met een visuele beperking gelijkwaardig zijn en alles kunnen. Onderwerpen als inclusie en acceptatie zijn daarbij belangrijke begrippen.
Op deze manier kunnen mensen met een visuele beperking de regie over hun eigen leven nemen. Met gelijke kansen en de mogelijkheid tot een onafhankelijk en onbegrensd leven als gevolg.
Het ontwikkelen van nieuwe producten die zijn gebaseerd op mainstream ontwikkelingen zoals apps,[2] het creëren van bewustwording over de ontoegankelijkheid van veel informatie en het adviseren van organisaties zijn substantiële onderdelen in het werk van Dedicon geworden.[3][4]
Alternatieve leesvormen[bewerken | brontekst bewerken]
Audio[bewerken | brontekst bewerken]
De gesproken romans, schoolboeken, kranten en tijdschriften worden voorgelezen door een menselijke stem. Jaarlijks worden er ongeveer 2.000 (school)boeken voorgelezen en duizenden edities van kranten en tijdschriften. Een voorgelezen krant is een compilatie van achtergrondartikelen van een week. Om deze audio-uitgaven mogelijk te maken wordt gebruik gemaakt van honderden vrijwilligers. De audioboeken, -kranten en –tijdschriften worden geproduceerd in Daisy-formaat. Hierdoor kan een luisteraar gemakkelijk naar hoofdstukken en pagina’s navigeren. De collectie gesproken romans die bij Bibliotheekservice Passend Lezen te leen is, omvat ruim 70.000 titels.
Karaoke-lezen[bewerken | brontekst bewerken]
Een karaoke-boek is een digitaal boek dat via een computer of tablet gelezen kan worden. De lezer krijgt in beeld de tekst te zien, samen met een karaokebalkje dat meeloopt met de tekst die tegelijkertijd wordt voorgelezen door een menselijke stem. Voor de lees-app Yoleo wordt deze techniek toegepast.[5]
Braille[bewerken | brontekst bewerken]
Dedicon produceert romans, schoolboeken en bladmuziek in braille. Jaarlijks worden ongeveer 2.500 titels van (school)boeken geproduceerd die in braille kunnen worden geprint. Er zitten 14.000 titels in de collectie van brailleromans.
Vergroting[bewerken | brontekst bewerken]
Slechtziende leerlingen kunnen bij Dedicon terecht voor A3-varianten van hun benodigde schoolboeken.
Digitaal[bewerken | brontekst bewerken]
Dedicon maakt voor dyslexiesoftwarepakketten zoals Kurzweil, SprintPlus, ClaroRead en L2S speciale, beveiligde digitale bestanden van reguliere schoolboeken voor het primair en voortgezet onderwijs. Voor slechtziende leerlingen worden beveiligde PDF-versies van schoolboeken gemaakt.
Reliëf[bewerken | brontekst bewerken]
Dedicon maakt diverse soorten reliëfproducten: voelbare kaarten, plattegronden en informatieborden. Maar ook voelbare boekjes en tekeningen die gebruikt kunnen worden in het onderwijs, bijvoorbeeld van grafieken en structuurformules, topografische kaarten, verkeersborden, letters en cijfers of meer conceptuele begrippen zoals het zonnestelsel of (onderdelen van) het lichaam.
De voelbare tekeningen voor het onderwijs worden meestal gemaakt op zogenaamd zwel-papier, waarbij de zwarte lijnen na verwarming door een warmtebron opzwellen. Plattegronden en geografische kaarten kunnen worden gemaakt als TwinVision-kaart. Dit is een voelbare (reliëf)weergave op A3-formaat van een plattegrond of een topografische kaart geperst in doorzichtig kunststof. Die kaart wordt gecombineerd met een onderliggende kaart in kleur. Deze onderlegger is bovendien voorzien van teksten in grootletter. Maar er zijn in opdracht van organisaties en bedrijven ook voelbare kaarten gemaakt in bijvoorbeeld pvc of roestvrijstaal.[6]
Samenwerking[bewerken | brontekst bewerken]
Samen met Bibliotheekservice Passend Lezen en de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden (CBB) vormt Dedicon de keten Passend Lezen. Dedicon en de CBB zorgen voor de materialen en diensten die vervolgens via de Bibliotheekservice Passend Lezen aan te vragen zijn.
Daarnaast werkt de stichting samen met diverse partijen om toegankelijke informatie mogelijk te maken, zoals uitgevers, experts op het gebied van de verschillende leesbeperkingen en organisaties op het gebied van (nieuwe) technologieën die helpen om informatie toegankelijk te maken.
Naam Dedicon[bewerken | brontekst bewerken]
De naam Dedicon is afgeleid van het Latijnse werkwoord dedicare dat toewijden, bestemmen voor, betekent.
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
- Officiële website
- Dedicon Educatief (aangepaste schoolboeken en leermiddelen)
- Dedicon Goede kennis (kennisplatform voor de onderwijsprofessional)