Brontekst bekijken van Frankrijk

{{Zie dp}}
{{Infobox land plus
| naaminlandstaal = République française
| motto           = ''[[Vrijheid, gelijkheid en broederschap|Liberté, Egalité, Fraternité]]''<br /><small>'Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap'</small>
| vlag            = [[Bestand:Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg|125px|rand|Vlag van Frankrijk]]
| vlagartikel     = Vlag van Frankrijk
| wapen           = [[Bestand:Armoiries république française.svg|100px|Wapen van Frankrijk]]
| wapenartikel    = Embleem van Frankrijk
| locatiekaart    = EU-France (without inset).svg
| talen           = [[Frans (hoofdbetekenis)|Frans]]
| hoofdstad       = [[Parijs (hoofdbetekenis)|Parijs]]
| religie         = [[Katholicisme]] 62%, [[Islam (hoofdbetekenis)|islam]] 6%, [[protestantisme]] 2%, [[jodendom]] 1%, geen religie 26%<ref>Frankrijk registreert geen religie. Een exact cijfer is daarom niet te geven. Er zijn wel meerdere schattingen en polls, die vooral verschillen in de verhouding katholieken t.o.v. niet religieuzen.<br />{{fr}}[https://web.archive.org/web/20070304094059/http://a1692.g.akamai.net/f/1692/2042/1h/medias.lemonde.fr/medias/pdf_obj/sondage030416.pdf Les français et leurs croyances - Sondage exclusif CSA / La Vie / Le Monde - Mars 2003 (pagina 87)]</ref>
| regeringsvorm   = [[Constitutionele republiek]] met een [[semipresidentieel systeem]]
| staatsvorm      = [[Gedecentraliseerde eenheidsstaat]] (''de jure'')<br />[[Eenheidsstaat|Gecentraliseerde eenheidsstaat]] (''de facto'')
| staatshoofd     = [[Lijst van presidenten van Frankrijk|President]] [[Emmanuel Macron]]
| regeringsleider = [[Premier (regeringsleider)|Premier]] [[Gabriel Attal]]
| pctwater        = 0,26
| munteenheid     = [[Euro]]
| valutacode      = EUR
| tijdzone        = [[UTC+1|+1]] (zomer [[UTC+2|+2]])
| volkslied       = ''[[Marseillaise|La Marseillaise]]''[[Bestand:La Marseillaise.ogg|50px]]
| feestdag        = [[14 juli]]
| tld             = fr
| landcode        = FRA
| tel             = 33
| Ontstaan        = '''1958'''
| Voor1           = Vierde Franse Republiek
| Vlag_Voor1      = Flag of France.svg
| Voor2           = 
| Vlag_Voor2      = 
| CIAkaart        = Kaart Frankrijk.png
| portaal         = Frankrijk
| a-z             = Frankrijk
}}

'''Frankrijk''' ([[Frans (hoofdbetekenis)|Frans]]: ''France''), officieel de '''Franse Republiek''' (''République française''; {{Audio|République Française.ogg}} uitspraak), is een [[Staat (politiek)|land]] in [[West-Europa]] en qua oppervlakte het op twee na grootste [[Europa (werelddeel)|Europese]] land. Qua inwoneraantal is Frankrijk het op één na grootste land binnen de [[Europese Unie]]. Frankrijk ligt tussen [[het Kanaal]], de [[Atlantische Oceaan]] en de [[Golf van Biskaje]] (in het westen), [[België (hoofdbetekenis)|België]] en [[Luxemburg (land)|Luxemburg]] (in het noorden), [[Duitsland (hoofdbetekenis)|Duitsland]], [[Zwitserland]] en [[Italië]] (in het oosten) en [[Spanje]], [[Andorra (hoofdbetekenis)|Andorra]], de [[Middellandse Zee]] en [[Monaco (hoofdbetekenis)|Monaco]] (in het zuiden). Ook het eiland [[Corsica (hoofdbetekenis)|Corsica]] in de Middellandse Zee behoort tot Frankrijk, alsook vele [[Franse overzeese gebieden|overzeese gebieden]]. Frankrijk maakt aanspraak op een deel van [[Antarctica (hoofdbetekenis)|Antarctica]]: [[Adélieland]].

Inclusief overzeese gebieden heeft het land een oppervlakte van 674.843&nbsp;km² en een bevolkingsaantal van ongeveer 67,06 miljoen inwoners (januari 2020).<ref name="Bevolking">{{fr}}[https://www.insee.fr/fr/statistiques/1892086?sommaire=1912926 Bilan démographique 2019] insee.fr. [https://web.archive.org/web/20230219085458/https://www.insee.fr/fr/statistiques/1892086?sommaire=1912926 Gearchiveerd] op 19 februari 2023.</ref> Frankrijk, vanwege de [[zeshoek]]ige vorm ook ''l'Hexagone'' genoemd, is naar oppervlakte het grootste land binnen de [[Europese Unie]] (EU) en qua inwoners het op een na grootste land, na Duitsland. De hoofdstad is [[Parijs (hoofdbetekenis)|Parijs]]. Dit is met meer dan 2 miljoen inwoners en een aglomeratie van meer dan 12 miljoen inwoners ook de grootste stad van het land. Andere grote steden zijn [[Marseille]], [[Lyon]], [[Toulouse (stad)|Toulouse]] en [[Nice]].

Sinds het [[Verdrag van Verdun]] in [[843]] kent Frankrijk, dat zijn naam dankt aan de [[Franken (volk)|Franken]], in [[Geschiedenis van Frankrijk|zijn geschiedenis]] enige continuïteit als bestuurlijke en culturele eenheid. Frankrijk is daarmee de oudste bestaande geopolitieke factor in de Europese machtsverhoudingen. De landsgrenzen liggen sinds de [[Vrede van Nijmegen]] in 1678 redelijk vast en vallen voor een groot deel samen met natuurlijke grenzen.

Frankrijk vormt een [[gedecentraliseerde eenheidsstaat]]<ref>[https://www.prodemos.nl/wp-content/uploads/2017/08/Kiesstelsel-Frankrijk-2017-PDF.pdf Landenprofiel Frankrijk op Prodmos.nl]. [https://web.archive.org/web/20221015134723/https://www.prodemos.nl/wp-content/uploads/2017/08/Kiesstelsel-Frankrijk-2017-PDF.pdf Gearchiveerd] op 15 oktober 2022.</ref> en een [[democratie|democratische]] [[semi-presidentieel systeem|semi-presidentiële]] [[republiek (hoofdbetekenis)|republiek]]. Het land is lid van internationale organisaties zoals de EU (een van de zes oprichtende leden), de [[Verenigde Naties]], de [[Veiligheidsraad]] (permanent, met vetorecht), de [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]], de [[Groep van Zeven|G7]], de [[Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling|OESO]] en de [[Wereldhandelsorganisatie|WTO]]. Frankrijk was een van de initiatiefnemers van de [[Economische en Monetaire Unie]], die in 2002 leidde tot de invoering van de [[euro]] als wettig betaalmiddel in een groot aantal lidstaten van de EU, waaronder Frankrijk. In 1960 onder het presidentschap van [[Charles de Gaulle]] werd Frankrijk na de [[Verenigde Staten (hoofdbetekenis)|Verenigde Staten]], de [[Sovjet-Unie]] en het [[Verenigd Koninkrijk (hoofdbetekenis)|Verenigd Koninkrijk]] de vierde mogendheid met [[kernwapen]]s. Frankrijk behoort tot de 30 [[index van de menselijke ontwikkeling|meest ontwikkelde landen]] ter wereld.

== Geschiedenis ==
{{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van Frankrijk}}
[[Bestand:Prise de la Bastille.jpg|thumb|left|De [[bestorming van de Bastille]] op [[14 juli]] [[1789]] geldt als beginpunt van de Franse Revolutie]]

Frankrijks culturele identiteit kreeg rond [[50 v.Chr.]] een impuls die van blijvende betekenis zou blijken te zijn door de verovering van het [[Kelten|Keltische]] [[Gallië]] door Romeinse legers onder bevel van [[Julius Caesar (hoofdbetekenis)|Julius Caesar]]. De Latijnse taal en cultuur, alsmede het via Rome verbreide katholieke Christendom, overleefden de val van het Romeinse Rijk, al ontstond er een door [[Germanen]] gedomineerd [[Frankische Rijk|Frankisch Rijk]]. Frankrijk kent sinds de deling in [[843]] van dit rijk en het ontstaan van [[West-Francië]] enige bestuurlijke continuïteit, met Parijs als machtscentrum; het is daarmee de oudste geopolitieke entiteit in Europa.

Sinds de [[vroege middeleeuwen]] is Frankrijk door de omvang van het grondgebied en van de bevolking altijd een factor van belang geweest in de Europese machtsverhoudingen. De landsgrenzen kregen bij de [[Vrede van Nijmegen]] in 1678 ongeveer de vorm die ze sinds 1945 weer hebben en vallen grotendeels samen met natuurlijke grenzen. In de 17e, 18e en begin 19e eeuw was Frankrijk de grootste mogendheid op het Europese continent. Door de [[Franse Revolutie]] in 1789 veranderde Frankrijk van een absolute monarchie in een republiek, waarvan de beginselen als bedreigend werden ervaren door andere Europese mogendheden. Die probeerden dan de revolutie met militaire middelen de kop in te drukken. Onder het bewind van [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] keerde het tij en werden veel aspecten van de revolutie geëxporteerd; dit ging gepaard met spectaculaire veroveringen, die echter tussen 1812 en 1815 weer geheel verloren gingen. Frankrijk heeft zich sinds ongeveer 1300 uitdrukkelijker dan andere West-Europese landen ontwikkeld tot een centralistische [[natiestaat]], die in de 19e eeuw tot volle wasdom kwam. Vandaag de dag hebben de 92 [[Departementen van Frankrijk|departement]]en waarin het moederland is verdeeld, erg weinig autonomie ten opzichte van de regering in Parijs. Vanaf de [[Vroegmoderne Tijd]] heeft het land ook grote internationale culturele invloed, al is die in de afgelopen decennia wat verminderd.

In de loop van de [[19e eeuw]] werd Frankrijk overvleugeld door het [[Britse Rijk]] als grootste koloniale en maritieme mogendheid. Het bleef nogal achter in industriële ontwikkeling en bevolkingsgroei bij oude en nieuwe rivalen: het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, en de Verenigde Staten. Vooral vanaf de [[Koloniale Conferentie van Berlijn|Conferentie van Berlijn]] (1885) deed Frankrijk echter wel volop mee in de strijd om [[Franse koloniale rijk|koloniale expansie]]. Zowel economische, culturele alsook raciale motieven speelden hierin een rol. Tegelijkertijd ontwikkelde Frankrijk zich, net als andere landen in [[West-Europa]], tot een [[parlementaire democratie]], met [[algemeen stemrecht]] voor mannen. Hierbij werd in de loop van de 19e eeuw wel herhaaldelijk van regeringsvorm gewisseld tussen keizerrijk, koninkrijk en republiek. Sinds [[1871]] is het een republiek gebleven.

In de [[20e eeuw]] werd Frankrijk ten gevolge van twee [[wereldoorlog]]en, die voor Frankrijk uitliepen op [[pyrrusoverwinning]]en, genoodzaakt vanaf 1945 tussen de twee [[supermacht]]en een nieuwe rol te zoeken als middelgrote moderne Europese mogendheid. In de jaren vijftig groeide het besef dat de kolonies in Azië en Afrika niet behouden konden worden. Het grootste politieke probleem was de gehechtheid aan de kolonie in [[Algerije]], die in 1962 na acht jaar [[Algerijnse Oorlog|oorlog]] moest worden opgegeven.

Frankrijk kende een aanzienlijke industriële ontwikkeling, een eigen [[atoombom|nucleaire afschrikkingsmacht]], een leidende rol in het naoorlogse [[Europese Unie|Europese integratieproject]] met behoud van een zelfstandige militaire rol, zowel in de eigen postkoloniale invloedssfeer als binnen de [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]]. Van de NAVO was Frankrijk vanaf 1966 alleen nog maar politiek lid, dat wil zeggen zonder dat de Franse strijdkrachten deel uitmaakten van de geïntegreerde commandostructuur. In maart 2009 besloot Frankrijk daarin weer terug te keren. Het verlies van wereldwijde culturele invloed, vooral ten gevolge van het [[Angelsaksische landen|Angelsaksische overwicht]]<ref>{{Citeer web |url=http://www.homepages.ed.ac.uk/echabal/ecanglosaxon.pdf |titel=Gearchiveerde kopie |bezochtdatum=20 juni 2017 |archiefdatum=2 december 2013 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20131202235030/http://www.homepages.ed.ac.uk/echabal/ecanglosaxon.pdf |dodeurl=ja}}</ref>, is een bron van nationale zorg. De samenleving kent enkele breuklijnen die een efficiënt bestuur moeilijk maken. Er is de breuklijn tussen links en rechts, tussen de grote steden en het platteland én tussen autochtonen en immigranten.

== Geografie ==
=== Ruimtelijke indeling ===
[[Bestand:Satellite image of France in August 2002.jpg|thumb|left|Satellietfoto van Frankrijk]]

De historisch gegroeide [[provincies van Frankrijk|39 provincies van Frankrijk]] werden na de [[Franse Revolutie]] afgeschaft, waarvoor in het Europese deel van Frankrijk [[departementen van Frankrijk|95 departementen]] in de plaats kwamen. De departementen zijn later gegroepeerd in [[regio's van Frankrijk|regio's]] (zie verderop). Deze provincies weerspiegelen de natuurlijke fysisch-geografische structuur van Frankrijk en behouden ondanks moderne{{Bron?|Volgens mij is het begrip 'modern' (van deze tijd, volgens de laatste mode) nogal betrekkelijk, subjectief en dus een POV.|2014|06|07}} bestuurlijke centralisatie hun traditionele culturele diversiteit.{{Bron?|Vanuit verschillende gezichtspunten, kan deze zin niet rekenen op eensgezindheid. Genoeg verenigingen en politieke bewegingen die stellen dat de 'moderne' bestuurlijke centralisatie als beklemmend wordt ervaren voor de traditionele culturele diversiteit. Kan er tekstueel of met bronnen worden onderbouwd hoe de 'moderne' bestuurlijke centralisatie de traditionele culturele diversiteit behoudt?|2014|06|07}}

Het hart van Noord-Frankrijk is de provincie [[Île-de-France]]. Het gebied wordt omringd door de provincies [[Champagne (provincie)|Champagne]] en [[Lotharingen (Frankrijk)|Lotharingen]] (''Lorraine'') in het oosten; [[Graafschap Artesië|Artesië]] (''Artois''), [[Picardië]], [[Frans-Vlaanderen]] en [[Normandië]] in het noordwesten en het noorden; [[Bretagne (regio)|Bretagne]], [[Maine (provincie)|Maine]] en [[Anjou (provincie)|Anjou]] in het westen; en [[Touraine]], [[Orléanais]], [[Nivernais]] en [[Bourgondië (regio)|Bourgondië]] (''Bourgogne'') in het zuiden. Het verdere zuiden bestaat uit [[Berry (provincie)|Berry]] en [[Bourbonnais (provincie)|Bourbonnais]]. Tussen de [[Vogezen (gebergte)|Vogezen]] en de [[Rijn]] ligt de [[Elzas]].

Het zuidelijk deel van Centraal-Frankrijk wordt gekenmerkt door de ruwe bergen en gedoofde vulkanen van het [[Centraal Massief]], een van de belangrijkste natuurgebieden van het land. Het bestaat uit de provincies [[Marche (provincie)|Marche]], [[Limousin]], [[Auvergne]] en [[Lyonnais]]. De [[Rhône (rivier)|Rhône]] scheidt het Centraal Massief van de Alpen. De [[Alpen]] vormt de bergketen met de hoogste bergen van het land. Ten oosten van de Rhône liggen [[Savoye (landstreek)|Savoie]], [[Dauphiné]] en de [[Provence (Frankrijk)|Provence]]. Een deel van de kust van de Provence vormt de toeristische Franse [[Côte d'Azur|Rivièra]].

Het zuidwestelijke deel van Frankrijk is opgedeeld in twee regio's: [[Occitanie]] en [[Nouvelle-Aquitaine]]. In het zuiden van de regio's liggen de [[Pyreneeën]].

=== Klimaat ===
Het klimaat varieert aanzienlijk. Er zijn drie verschillende klimaatzones.
* Vochtig [[zeeklimaat]] met vaak frisse zomers en zachte winters, bijvoorbeeld ten westen van de lijn [[Bayonne (Frankrijk)|Bayonne]]-[[Rijsel]] (Frans: ''Lille'') maar ook de Atlantische westkust.
* Semi[[landklimaat]] of tussenliggend klimaat met strenge winters en warme zomers, bijvoorbeeld in de Elzas, Lotharingen, langs het Rhônedal en in de gebergten (Alpen, Pyreneeën, Centraal Massief, Jura)
* [[Mediterraan klimaat]] met zachte winters en hete zomers in het zuiden.

=== Natuur ===
Frankrijk is na [[Rusland (hoofdbetekenis)|Rusland]] en [[Oekraïne]] het grootste land van [[Europa (werelddeel)|Europa]] en, naar West-Europese begrippen, tamelijk dunbevolkt; de bevolkingsdichtheid is ongeveer een kwart van die van [[Nederland]]. Er is natuurschoon in een afwisselend landschap, met verschillende klimaten en subklimaten. Frankrijk is een geliefd vakantieland voor zowel Fransen als buitenlandse toeristen. In de [[Alpen]], de [[Pyreneeën]] en het [[Centraal Massief]] wordt geskied.

In bijna alle departementen zijn er diverse natuurgebieden en regionale natuurparken (''parcs naturels régionaux'') ([[Grands Causses (regionaal natuurpark)|Grands Causses]], [[Monts d'Ardèche (regionaal natuurpark)|Monts d'Ardèche]], [[Camargue (gebied)|Camargue]], [[Armorique]], [[Verdon (regionaal natuurpark)|Verdon]],...). Er zijn tien [[Lijst van nationale parken in Frankrijk|nationale parken]] zoals [[Nationaal park Les Écrins]], [[Nationaal Park Cevennen]], [[Nationaal park Mercantour]], [[Nationaal park Vanoise]].

Het land telt verschillende grote rivieren, zoals de [[Seine]], die dwars door Parijs stroomt. De langste rivier is de [[Loire (rivier)|Loire]], die met zijn 1012 km geheel door Frans grondgebied stroomt. Een stuk van de [[Rijn]] vormt een natuurlijke grens met Duitsland. De [[Maas (hoofdbetekenis)|Maas]] en de [[Schelde (rivier)|Schelde]] ontspringen in Noord-Frankrijk en monden via België en Nederland uit in de Noordzee. De [[Moezel (rivier)|Moezel]] ontspringt in de [[Vogezen (gebergte)|Vogezen]] en stroomt via de Franse noordgrens naar Duitsland, waar die uitmondt in de Rijn. De [[Rhône (rivier)|Rhône]] ontspringt in Zwitserland en mondt in de [[Camargue (gebied)|Camargue]] uit in de Middellandse Zee. Verder zijn er talloze kleinere rivieren die geheel op Frans grondgebied liggen: de [[Garonne]], de [[Dordogne (rivier)|Dordogne]], de [[Saône]], de [[Ardèche (rivier)|Ardèche]], de [[Somme (rivier)|Somme]], de [[Durance (rivier)|Durance]], de [[Arve]], de [[Giffre]], de [[Lot (rivier)|Lot]] en vele andere.

De [[Gironde (estuarium)|Gironde]] is een [[estuarium]] tussen de [[Atlantische Oceaan]] en de samenvloeiing van de twee rivieren [[Garonne]] en [[Dordogne (rivier)|Dordogne]] bij [[Ambès]]. Het estuarium is het grootste van West-Europa, 75 km lang en tot 12 km breed, met een oppervlakte van 635 km².

<gallery mode="packed" heights="120">
Bestand:Cliffs etretat.jpg|De kliffen van [[Étretat]], [[Normandië]].
Bestand:Most beautiful villages of the world montsoreau 2.jpg|De Loire in [[Montsoreau]], [[Loiredal]]
Bestand:Etang de Montrieux-en-Sologne.jpg|De vijvers en bossen van [[Sologne]].
Bestand:Lac des Perches.JPG|De [[Regionaal natuurpark Vosges du Nord]], [[Elzas]].
Bestand:Châtenois 040.JPG|[[Châtenois (Bas-Rhin)|Châtenois]], [[Elzas]].
Bestand:Crocq pâturages.jpg|De natuurlijke weiden van [[Creuse (departement)|Creuse]].
Bestand:Usson JPG01.jpg|[[Usson]], [[Centraal Massief]].
Bestand:Mont Blanc 100 0068.JPG|De [[Mont Blanc]] is het hoogste punt van de [[Alpen]] en van Frankrijk
Bestand:Bachambin.jpg|Hoge bergstroom in [[Maurienne|Haute-Maurienne]].
Bestand:Lavender field.jpg|Lavendelveld in de [[Provence (Frankrijk)|Provence]].
Bestand:04 Calanche Piana.jpg|[[Piana (Corsica)|Piana]], [[Corsica]]
Bestand:Sainte Anne Plage.JPG|Het strand van Sainte-Anne in [[Guadeloupe]].
Bestand:Forêt tropicale 1.JPG|[[Amazoneregenwoud]] in [[Nationaal Park Guyana]], [[Frans-Guyana]].
Bestand:Kerguelen CookGlacier.JPG|[[James Cook]] Gletsjer, [[Kerguelen]].
Bestand:Roselière de Pauillac et carrelets sur l'estuaire de la Gironde, France.jpg|De [[Gironde (estuarium)|Gironde]] is het grootste estuarium van West-Europa
</gallery>

=== Steden ===
{{Zie hoofdartikel|Lijst van Franse steden}}

De grootste steden qua inwonertal (census 2013) zijn na Parijs respectievelijk [[Marseille]], [[Lyon]], [[Toulouse (stad)|Toulouse]] en [[Nice]].

Onder de tien grootste [[Lijst van Franse steden|Franse steden]] is Nice de enige die geen hoofdstad van een [[regio's van Frankrijk|regio]] is. [[Reims]], met circa 180.000 inwoners de 12e stad van het land, is de grootste gemeente die geen [[departementen van Frankrijk|departementshoofdstad]] (''préfecture'') is.

Volgens de census van 2013 zijn de vijftien grootste Franse steden:

{| class="wikitable" width="40%" style="text-align:right;"
! width="60%" | Stad
! width="40%" | Inwoneraantal
|-
| align="left" | [[Parijs (hoofdbetekenis)|Parijs]] || 2.229.621
|-
| align="left" | [[Marseille]] || 855.393
|-
| align="left" | [[Lyon]] || 500.715
|-
| align="left" | [[Toulouse (stad)|Toulouse]] || 458.298
|-
| align="left" | [[Nice]] || 342.295
|-
| align="left" | [[Nantes (hoofdbetekenis)|Nantes]] || 292.718
|-
| align="left" | [[Straatsburg]] || 275.718
|-
| align="left" | [[Montpellier]] || 272.084
|-
| align="left" | [[Bordeaux (stad)|Bordeaux]] || 243.626
|-
| align="left" | [[Rijsel]] || 231.491
|-
| align="left" | [[Rennes]] || 211.373
|-
| align="left" | [[Reims]] || 182.592
|-
| align="left" | [[Le Havre]] || 172.074
|-
| align="left" | [[Saint-Étienne]] || 172.023
|-
| align="left" | [[Toulon]] || 163.760
|}

== Bevolking ==
[[Bestand:DepartementsFranceDensitePopulation.svg|thumb|left|Bevolkingsdichtheid in Frankrijk per departement]]

Tegen het einde van de [[1990-1999|jaren 90]] waren er veertig Franse steden die meer dan 100.000 inwoners hadden, maar slechts [[Parijs (hoofdbetekenis)|Parijs]] had er meer dan één miljoen. Ongeveer 75% van de bevolking woont in stedelijke gebieden. Daarom wordt er in Frankrijk verschil gemaakt tussen stedelijk gebied, en met name Parijs, en het [[platteland]]. Tot het eind van de [[Tweede Wereldoorlog]] was de bevolkingsgroei van Frankrijk een van de laagste van Europa, maar in naoorlogse decennia kwam daar verandering in.

Frankrijk heeft net als andere Europese landen door immigratie uit armere landen een grote etnische diversiteit gekregen. Een grote toevloed van Arabische en Afrikaanse immigranten heeft een groot effect gehad op diverse Franse steden, in het bijzonder Parijs en [[Marseille]].

=== Talen en etniciteiten ===
[[Bestand:Ethnic-groups-France.png|thumb|260px|De autochtone [[Etniciteit|etnische groepen]] van Frankrijk, die niet als zodanig erkend worden door het Frans [[staatsnationalisme|staatsnationalisch]] model.]]

Vanuit het [[Île-de-France]] werden de regio’s vanaf de 15de eeuw in één staatkundig verband - niet zonder dwang en geweld - geharmoniseerd. In wezen was het de dominante [[etniciteit]] die zich tot [[nationaliteit]] ontwikkelde en vervolgens andere etniciteiten hun taal, het [[Frans (hoofdbetekenis)|Frans]] (een dialect van de [[Langues d'oïl|oïl-talen]]), oplegde. Dat moest leiden tot de ontwikkeling van één heterogene bevolking in Frankrijk. Het Frans is daarmee de nationale taal van Frankrijk, die gebruikt wordt voor bestuur en rechtspraak. Naast het Frans bestaan er in Frankrijk een aantal [[Talen in Frankrijk|regionale talen en dialecten]], maar het gebruik daarvan daalt.

Frankrijk heeft het [[Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden]] op 7 mei 1999 ondertekend, maar nooit geratificeerd omdat deze volgens de Grondwettelijke Raad van Frankrijk ''(Conseil constitutionnel)'' in strijd is met het [[staatsnationalisme|staatsnationalisch]] model van Frankrijk.<ref>{{fr}} Conseil Constitutionel - [https://www.conseil-constitutionnel.fr/conseil-constitutionnel/francais/les-decisions/acces-par-date/decisions-depuis-1959/1999/99-412-dc/decision-n-99-412-dc-du-15-juin-1999.11825.html Décision n° 99-412 DC du 15 juin 1999]</ref> Diverse maatschappelijke en politieke groeperingen hebben sindsdien gepleit voor wijziging van de grondwet om ratificatie van het Handvest mogelijk te maken. Er is echter een versoepeling opgetreden in het beleid ten aanzien van minderheidstalen, die wettelijk is vastgelegd in de [[wet-Toubon]].

De etniciteiten bezitten het Frans staatsburgerschap en spreken de nationale taal, maar hebben eveneens een eigen taal. In het noorden van Frankrijk spreekt een klein aantal Fransen het [[Frans-Vlaams]], dat eigenlijk een variant is van het [[West-Vlaams]] (en dus een [[Nederlands]] dialect). In het uiterste westen wordt het [[Bretons (taal)|Bretons]] gesproken. In een groot zuidelijk deel van Frankrijk worden verschillende varianten van het [[Occitaans]] gesproken en in het zuidoosten spreekt men verschillende varianten van het [[Francoprovençaals]] (Arpitaans). Rond het gebied van de Pyreneeën spreekt men [[Catalaans (taal)|Catalaans]] (in het oostelijke deel) en het [[Baskisch]] (in het westelijke deel). Op het eiland Corsica wordt [[Corsicaans]] gesproken. In het oosten van Frankrijk worden ook [[Hoogduits|Hoogduitse dialecten]] gesproken in de Elzas ([[Elzassisch]]) en voor een deel in Lotharingen. Op basis van de [[Jakobijnen#Ideeën|Jakobijnse ideologie]] worden deze talen vaak [[pejoratief]] ''"[[patois]]"'' (brabbeltaal) genoemd.

=== Religie ===
[[Bestand:Notre Dame de la Garde.jpg|thumb|De [[Notre-Dame-de-la-Garde]] in Marseille: een meerderheid van de Fransen is [[katholicisme|katholiek]]]]

Het [[katholicisme]] is veruit de grootste godsdienst in Frankrijk, dat door 64% van de bevolking - volgens de website van de Franse Katholieke Kerk - wordt aangehangen (zie [[Katholieke Kerk in Frankrijk]]). Verder geeft deze website aan dat 5% daadwerkelijk regelmatig naar de kerk gaat en 50% van de bevolking niet regelmatig gaat maar toch katholiek is. De op een na grootste groep zijn de niet-gelovigen met 27%.

Na de herroeping van het [[Edict van Nantes]] in [[1685]] door [[Lodewijk XIV]] was het katholicisme [[staatsgodsdienst]].
Sinds de [[scheiding van Kerk en staat]] in [[1905]] heeft de staat geen enkele bemoeienis meer met de hiërarchie van de Kerk in Frankrijk. De Katholieke Kerk heeft in Frankrijk achttien [[kerkprovincie]]s en in totaal 93 bisdommen.

Ongeveer 2% van de bevolking is [[protestantisme|protestants]]. Na de [[Bartholomeusnacht]] ([[1572]]) was de kracht van het protestantisme in Frankrijk gebroken (zie [[hugenoten]]). Door een wet van [[1802]] werden de protestantse kerken erkend.

Als gevolg van immigratie uit Azië, Turkije en Noord-Afrika in de 20e eeuw heeft Frankrijk daarnaast een grote [[moslim]]bevolking gekregen: drie tot vijf miljoen, ongeveer 10%. Verder zijn er nog [[joden]], die de grootste joodse gemeenschap in Europa vormen, circa 483.500 (2010). Zo'n 284.000 daarvan wonen in Parijs.

== Politiek ==
[[Bestand:AssembleNationale PalaisBourbon.JPG|thumb|left|Het [[Palais Bourbon]] is de zetel van de ''[[Nationale Vergadering (Frankrijk)|Assemblée Nationale]]'']]

=== Bestuur ===
{{Zie ook|Zie [[Nationale Vergadering (Frankrijk)|Nationale Vergadering]], [[Senaat (Frankrijk)|Senaat]], [[Regering van Frankrijk]], [[President van de Franse Republiek]] en [[Lijst van presidenten van Frankrijk]] voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.}}

Frankrijk is een democratische [[republiek (hoofdbetekenis)|republiek]]. De [[president van de Franse Republiek]] wordt sinds 2002 voor vijf jaar gekozen (voorheen was dat zeven jaar). De president heeft sinds de invoering van de [[Vijfde Franse Republiek|Vijfde Republiek]] in 1958 veel macht vergeleken met andere [[Westerse wereld|westerse]] democratieën, omdat die regeringen kan benoemen en ontslaan, en de uitvoerende macht sterk staat tegenover de wetgevende macht. De president heeft geen vertrouwensvotum van het parlement nodig, want hij/zij wordt via landelijke verkiezingen direct gekozen en kan zonder zelf af te treden het parlement eenmaal voortijdig ontbinden en vervroegde parlementsverkiezingen uitschrijven.

De president heeft nog altijd, samen met de bisschop van het [[Catalonië|Catalaanse]] [[Urgell (comarca)|Urgell]], het opperbestuur over [[Andorra (hoofdbetekenis)|Andorra]]. Uit dien hoofde draagt hij de uit de middeleeuwen daterende titel 'vorst ''(prince)'' van Andorra'.

De Franse volksvertegenwoordiging bestaat uit de [[Nationale Vergadering (Frankrijk)|Nationale Vergadering]] of ''Assemblée Nationale'' (577 zetels) en de [[Senaat (Frankrijk)|Senaat]].

=== Bestuurlijke indeling ===
[[Bestand:Régions de France 2017.png|thumb|De [[regio's van Frankrijk]] (13 in Europa, 5 overzees)]]
{{Zie hoofdartikel|Bestuurlijke indeling van Frankrijk|Regio's van Frankrijk|Departementen van Frankrijk}}

Sinds [[2016]] is Frankrijk opgedeeld in 18 [[Regio's van Frankrijk|regio's]] (waarvan 13 in het Europese deel), die op hun beurt weer zijn onderverdeeld in [[Departementen van Frankrijk|departementen]], [[arrondissement]]en, [[kanton (Frankrijk)|kantons]] en op het laagste niveau gemeenten, waarvan Frankrijk er 36.796 telt. De [[Métropole de Lyon]] en de stad [[Parijs]] zijn niet meer departementaal ingedeeld.
De gemeenten werken samen in [[intercommunalité|intercommunaliteiten]] met van de gemeenten afgeleide bevoegdheden. De arrondissementen en de kantons zijn geen bestuurslagen.

Er zijn [[Franse overzeese gebieden|5 overzeese departementen]] (''départements d'outre-mer, DOM'') die ook elk apart het statuut van een regio hebben: [[Frans-Guyana]], [[Guadeloupe]], [[Martinique]], [[Mayotte]] en [[Réunion]] (deze zijn — op Mayotte na — alle afgebeeld op de achterkant van de [[eurobankbiljetten]], onderaan links naast de [[Canarische Eilanden]]). Frankrijk bezit ook nog andere overzeese gebieden: [[Clipperton]], [[Saint-Barthélemy (eiland)|Saint-Barthélemy]], [[Saint-Pierre en Miquelon]] en [[Sint-Maarten (Franse Antillen)|Sint-Maarten]] in [[Noord-Amerika]], de [[Franse Zuidelijke en Antarctische Gebieden]] in de [[Indische Oceaan]] en [[Frans-Polynesië]], [[Nieuw-Caledonië (gebiedsdeel)|Nieuw-Caledonië]] en [[Wallis en Futuna]] in [[Oceanië]]. Deze [[afhankelijk gebied|afhankelijke gebieden]] hebben verschillende officiële statuten en een verschillende hoeveelheid eigen bevoegdheden. De 5 overzeese departementen en Sint-Maarten maken deel uit van de Europese Unie. De andere Franse overzeese gebieden echter niet.

=== Defensie ===
{{Zie hoofdartikel|Krijgsmacht van Frankrijk}}

De [[Krijgsmacht van Frankrijk|Franse strijdkrachten]] hebben een zeer lange geschiedenis met grote invloed op de wereldgeschiedenis. Zij omvatten een landmacht, een marine, een luchtmacht en een militair politiekorps. De Franse president is de opperbevelhebber van de strijdkrachten. De belangrijkste doelstellingen zijn de verdediging van het Franse territorium, de bescherming van de Franse belangen en de bewaring van mondiale stabiliteit.

Met 779.450 manschappen in 2006 (259.050 permanent, 419.000 reservisten en 101.400 bij de Rijkswacht), heeft Frankrijk de op een na grootste strijdmacht van Europa (na [[Duitsland (hoofdbetekenis)|Duitsland]]) en 20e van de wereld. Ze beschikt ook over het op twee na grootste budget en heeft de op twee na grootste nucleaire strijdmacht, na de [[Verenigde Staten (hoofdbetekenis)|Verenigde Staten]] en [[Rusland (hoofdbetekenis)|Rusland]].

Ook beschikt Frankrijk over het [[Frans Vreemdelingenlegioen]], waarin voornamelijk buitenlanders worden opgenomen. Het vreemdelingenlegioen werd in 1831 onder [[Lodewijk Filips I van Frankrijk]] opgericht en heeft ongeveer 5600 soldaten, 1741 onderofficieren en 413 officieren.

Toenmalig president Sarkozy kondigde in 2008 aan dat het Franse leger kleiner en mobieler moet worden en met beter materieel uitgerust dient te zijn voor de strijd tegen het terrorisme.

== Cultuur ==
[[Bestand:Tour eiffel at sunrise from the trocadero.jpg|thumb|De [[Eiffeltoren]] is een symbool van zowel [[Parijs (hoofdbetekenis)|Parijs]] als heel Frankrijk]]
[[Bestand:Chateau de Montsoreau Museum of contemporary art Loire Valley France.jpg|thumb|left|Het [[Kasteel van Montsoreau]] is het enige [[Kastelen van de Loire|kasteel van de Loire]] gebouwd in de bedding van de [[Loire (rivier)|Loire]].]]

De Franse cultuur doet zich gelden in de [[Franse literatuur|literatuur]], [[architectuur]], [[muziek]], [[Franse cinema|film]], [[Toneel (spel)|toneel]] en beeldende [[kunst]]. Er zijn veel schouwburgen, [[museum|musea]] en bioscopen. Er worden diverse landelijke en plaatselijke evenementen gehouden, evenals lokale en landelijke [[Feestdagen in Frankrijk|officiële feestdagen]] zoals de [[Franse nationale feestdag]] op 14 juli.

Het propageren van de [[Frans (hoofdbetekenis)|Franse taal]] en cultuur in het land zelf en in de wereld is een serieuze staatszaak. Het [[Institut de France]] heeft een coördinerende taak voor alle culturele en wetenschappelijke activiteiten. Een van de onderdelen van dit instituut is de [[Académie française]], die sinds [[1635]] officieel waakt over de zuiverheid van de Franse taal. De 40 leden van dit gezelschap worden 'onsterfelijken' genoemd, en hun benoeming door coöptatie heeft goedkeuring nodig van de President van de Republiek. Eens in de twee of drie jaar wordt er ergens in de Franstalige wereld een ''Sommet de la Francophonie'' gehouden, waarbij vaak de president zelf acte de présence geeft. Het begrip 'Franstalige wereld' wordt hierbij ruim uitgelegd; zo werd de conferentie in 2002 in Roemenië gehouden en in 1997 in Vietnam.

Daarnaast zijn er [[Radio France Internationale]], het televisiekanaal [[TV5 Monde]] en de satellietnieuwszender [[France 24]]. In Amsterdam is daarnaast het ''[[Maison Descartes]]'' gevestigd, dat de Franse cultuur propageert naar het Nederlandse publiek. In Frankrijk zelf wordt de eigen cultuur onder andere belicht in een aantal van de [[lijst van musea in Frankrijk|musea]] die het land rijk is.

De wisselwerking tussen cultuur en politiek wordt in Frankrijk vanzelfsprekender gevonden dan in bijvoorbeeld Nederland. [[Intellectueel (persoon)|Intellectuelen]] zijn sinds circa 1900 opgekomen als een serieus genomen maatschappelijke groepering; voor hen geldt meer dan in Nederland dat ze in het publieke debat persoonlijk moreel gezag genieten. Toen in 1949 de toneelschrijver en [[Veelpleger|draaideurcrimineel]] [[Jean Genet]] levenslang dreigde te krijgen, werd hem gratie verleend dankzij een petitie aan de president van een groot aantal prominente kunstenaars en schrijvers, op initiatief van [[Jean Cocteau]]. Ook wees [[Charles de Gaulle (hoofdbetekenis)|president De Gaulle]] de suggestie af dat [[Jean-Paul Sartre]] gearresteerd moest worden wegens zijn protest tegen de oorlog in [[Algerije]] met het argument: 'Voltaire arresteer je niet'. Intellectuelen kunnen gesprekspartners van gekozen machthebbers zijn, tot de president toe. Als een prominente schrijver of kunstenaar overlijdt, is het gebruikelijk dat het staatshoofd daar publiekelijk commentaar op levert; politici zouden hun prestige ondermijnen als zij zich onwetend of onverschillig zouden tonen ten aanzien van kunst en cultuur. Het geeft aanzien om een boek geschreven te hebben, over politiek, over geschiedenis of zelfs met literaire pretenties. Toen [[Jacques Attali]], een gunsteling van president Mitterrand in 1990 benoemd werd tot president van de [[Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling]], meende hij zich daar te kunnen profileren als schrijver/filosoof, meer dan als financieel expert.

=== Gastronomie ===
De [[Franse keuken]] is bekend en geliefd en draagt bij aan het zelfbeeld van de Fransen. Er zijn diverse streekgerechten. [[Lijst van Franse gerechten|Franse gerechten]] zijn o.a. [[bouillabaisse]] en [[cassoulet]]. De [[wijnbouw in Frankrijk|Franse wijn]] (uit [[Lijst van wijnstreken in Frankrijk|verschillende wijnstreken]]) en [[Franse kaas]] (wel 400 soorten) zijn erg bekend. Sinds 2011 wordt jaarlijks een [[Fête de la Gastronomie]] georganiseerd.

[[Bestand:La Sorbonne 3.jpg|thumb|links|De [[Sorbonne (gebouw)|Sorbonne]]-universiteit in Parijs]]

=== Wetenschap en onderwijs ===
Het [[Institut de recherche pour le développement]] (IRD) is een Frans onderzoeksinstituut dat onderzoek verricht en wetenschappelijke programma's aanstuurt met betrekking tot de relatie tussen de mens en zijn omgeving.

Verplicht [[onderwijs]] is er voor kinderen van 6 tot 16 jaar. Dit bestaat uit het basisonderwijs (école élémentaire) en voortgezet onderwijs (collège). Tot het 15e jaar daarna nog minstens één jaar naar school in het algemeen vormend technisch of beroepsonderwijs. Daarna volgt hoger onderwijs. Vooral de 'Grandes Écoles', een soort super-universiteiten, zijn competitief van aard; deze zijn in de [[napoleontische tijd]] ingesteld met de uitdrukkelijke bedoeling een bestuurlijke elite te creëren.

Er zijn universiteiten in onder andere Parijs, Nantes, Lyon, Toulouse, Marseille, Bordeaux, Rijsel (Frans: ''Lille''), Montpellier, Straatsburg, Rennes, Grenoble en Nancy. Onderwijs in Frankrijk begint bij het kleuteronderwijs (écoles maternelles).

=== Media ===
[[Bestand:An old man in newsagent's shop, Paris September 2011.jpg|thumb|Een kranten- en bladenkiosk in Parijs]]

[[Lijst van televisiekanalen in Frankrijk|Televisie in Frankrijk]] wordt gekenmerkt door een sterk aanwezige [[publieke omroep]], die in handen is van staatsbedrijf [[France Télévisions]]. De bekendste zenders zijn [[France 2]] en [[France 3]]. De bekendste commerciële zender van het land is [[TF1 (zender)|TF1]]. Publieke radiozenders vallen onder [[Radio France]]. De bekendste zenders zijn [[France Inter]] en [[France Info]]. Daarnaast kent het land een aantal commerciële zenders. Tot 1981 gold er in het land een officieel [[monopolie|staatsmonopolie]] op radio. Voor commerciële zenders was het tijdens dat monopolie alleen mogelijk om uit te zenden indien de zendinstallatie buiten het land stond. Deze zenders zijn de zogenaamde ''[[radio périphérique|radios périphériques]]''. Voorbeelden hiervan waren Radio Luxembourg (later [[RTL (Frankrijk)|RTL]]), [[RMC (Frankrijk)|Radio Monte Carlo]] (RMC), [[Europe 1]] en het verdwenen [[Radio Andorra]].

Vergeleken met andere ontwikkelde landen, besteden de Fransen maar weinig tijd aan het lezen van kranten. Dit is vooral toe te schrijven aan de populariteit van de omroepen. De best verkopende landelijke dagbladen zijn ''[[Le Monde (dagblad)|Le Monde]]'' (centrum-links), ''[[Libération]]'' (links) en ''[[Le Figaro]]'' (rechts) met circa 300.000 exemplaren per dag en ''[[L'Équipe]]'', met voornamelijk sportverslaggeving. Het landelijke dagblad ''France Soir'', opgericht in 1944, moest in december 2011 de papieren editie definitief opgeven. In juli 2012 kwam er een doorstart met een uitsluitend digitale editie. De laatste jaren{{Wanneer?|Vage tijdsaanduiding|2022|12|24}} is er een doorbraak van gratis kranten: ''[[Metro International|Metro]]'', ''[[20 Minutes]]'' en ''[[Direct Plus]]'' met een oplage van 650.000 exemplaren. Het grootste bereik heeft het regionale dagelijkse ''[[Ouest France]]'' met meer dan 750.000 exemplaren. Circa 50 andere regionale kranten hebben ook hoge verkoopcijfers. De sector weekbladen is sterk en divers, met meer dan 400 weekbladen verspreid over het land en bekende titels als [[Le Nouvel Observateur]], [[Paris Match]] en [[L'Express]]. Een bijzondere plek in het medialandschap wordt ingenomen door de satirische politieke weekbladen [[Le canard enchainé]] en [[Charlie Hebdo]]. [[Agence France-Presse]] (AFP) is een van de grootste [[persagentschap]]pen ter wereld.

=== Sport ===
Frankrijk is op het gebied van [[Wielersport|wielrennen]], [[voetbal]], [[Rugby (balspel)|rugby]] en [[petanque]] (in Nederland bekend als 'jeu de boules') een gerenommeerd land. Bekende sportwedstrijden zijn het tennistoernooi [[Roland Garros (tennistoernooi)|Roland Garros]], de wielerronde [[Ronde van Frankrijk|Tour de France]] en wielerklassieker [[Parijs-Roubaix]].

Frankrijk is tevens het thuishonk van [[parkour]] en [[horseball]], twee sporten met een toenemende populariteit.

== Economie ==
{{Zie hoofdartikel|Economie van Frankrijk}}

=== Grondvesten ===
[[Bestand:Buberel Moon Mountain vineyards.jpg|thumb|De [[wijn]]industrie is van oudsher een belangrijke industrie in Frankrijk]]

Frankrijk is een van de belangrijkste economische mogendheden van de wereld en is de initiatiefnemer van de [[Groep van Zeven|G7]], een intergouvernementeel forum van rijke industrielanden. De [[landbouw]] speelt een grotere rol dan in de economieën van de meeste andere industrielanden, wat gedeeltelijk te verklaren is uit de betrekkelijk lage bevolkingsdichtheid en uit het belang dat aan het platteland wordt toegekend voor de nationale identiteit. Een groot deel van de waarde van totale landbouwexport komt uit vee voort (vooral [[rund]]vee, [[varken (tam)|varkens]], [[Vogels (hoofdbetekenis)|gevogelte]] en [[Schaap (dier)|schapen]]). De bergstreken en Noordwest-Frankrijk zijn de belangrijkste veegebieden. De belangrijke gewassen van het land zijn [[tarwe]], [[suikerbiet]]en, [[graan]], [[gerst]] en [[aardappel]]s. In het noordwesten is het ideaal om vroeg in het jaar groenten te kweken, vanwege het zachte klimaat. De grond in het [[Centraal Massief]] is minder vruchtbaar. Fruitteelt is belangrijk in het zuiden. Frankrijk is een van de belangrijkste producenten van [[wijn]] in de wereld. De bekendste wijngaarden zijn in Bourgondië, Champagne, de valleien van de Rhône en van de Loire en het gebied van Bordeaux. De centra van de wijnhandel zijn [[Bordeaux (wijnstreek)|Bordeaux]], [[Reims]], [[Dijon]] en [[Cognac (Charente)|Cognac]].

[[Bestand:La Défense depuis l'Arc de Triomphe Janvier 2023.jpg|thumb|links|Het zakendistrict [[La Défense]] bij de hoofdstad Parijs]]

Belangrijke industrieën van Frankrijk zijn machines, chemische producten, auto's, metalen, vliegtuigen, elektronische apparatuur en voedsel (vooral [[Franse kaas]]). De geavanceerde technologische industrieën groeien eveneens. Parijs is beroemd vanwege zijn luxegoederen. Naast Parijs zijn de belangrijkste industriële steden [[Metz (hoofdbetekenis)|Metz]] en [[Straatsburg]] in het noordoosten; in het noorden [[Roubaix]] en [[Rijsel]] (Frans: ''Lille''); in het zuidoosten [[Lyon]] en [[Grenoble]]; in het zuiden [[Marseille]], [[Toulouse (stad)|Toulouse]], [[Nice]] en [[Nîmes]]; in het westen [[Bordeaux (stad)|Bordeaux]] en [[Nantes (hoofdbetekenis)|Nantes]].

Het toerisme is een belangrijke economische sector. Bekende toeristenregio's zijn [[Normandië]] en [[Bretagne (regio)|Bretagne]] in het noordwesten en de [[Provence (Frankrijk)|Provence]] en de [[Côte d'Azur]] in het zuiden. Ook de [[Alpen|Franse Alpen]] en [[Dordogne (departement)|Dordogne]] en [[Lijst van kastelen van de Loire|kastelen van de Loire]] zijn geliefd bij toeristen.

Meer dan de helft van de handel vindt plaats met andere leden van de [[Europese Unie]]. [[Japan (hoofdbetekenis)|Japan]], de [[Verenigde Staten (hoofdbetekenis)|Verenigde Staten]] en [[Volksrepubliek China|China]] zijn ook belangrijke handelspartners. De belangrijkste uitvoerproducten zijn machines en vervoersapparatuur, chemische producten, levensmiddelen, landbouwproducten, ijzer- en staalproducten, textiel en kleding. Belangrijke importproducten zijn ruwe olie, machines en apparatuur, landbouwproducten, chemische producten en ijzer- en staalproducten. [[Kernenergie]] levert 75% van alle elektriciteit op uit Frankrijk. Anders dan in veel andere westerse landen is dit nauwelijks omstreden; vermindering van de afhankelijkheid van import van olie, waarvan Frankrijk zelf niets heeft, wordt belangrijk gevonden. De belangrijkste havens zijn [[Marseille]], [[Le Havre]], [[Duinkerke]], [[Rouen]], [[Cherbourg-Octeville|Cherbourg]], [[Brest (Frankrijk)|Brest]], [[Saint-Nazaire (Loire-Atlantique)|Saint-Nazaire]], [[Nantes (hoofdbetekenis)|Nantes]], [[Bordeaux (stad)|Bordeaux]] en [[Toulon]].

De overheid had voorheen meerderheidsaandelen in veel handelsbanken, enkele industrieën en het telefoonsysteem. Er is een beweging naar [[privatisering]] geweest, hoewel de energieproductie, openbaar vervoer en de defensie-industrieën nog door de overheid gecontroleerd worden.

=== Vervoer ===
[[Bestand:SNCF TGV Duplex Viaduc de Cize - Bolozon.jpg|thumb|Een [[Train à Grande Vitesse|TGV]] ter hoogte van de [[Ain (rivier)|Ain]]]]

In het [[wegen in Frankrijk|Franse wegennet]] wordt op belangrijke wegen [[tolweg|tol]] (''péage'') geheven. Frankrijk heeft een uitgebreid spoorwegnet, waaronder een netwerk van [[hogesnelheidstrein|hogesnelheidslijnen]] voor de [[Train à Grande Vitesse|TGV]] dat zich sinds [[1981]] vanuit Parijs in alle windrichtingen en ook naar het buitenland vertakt. Via de [[Kanaaltunnel]] is er ook een spoorverbinding met [[Groot-Brittannië (eiland)|Groot-Brittannië]]. De [[Société nationale des chemins de fer français|Société Nationale des Chemins de fer Français]] (afkorting: SNCF) is de Franse nationale spoorwegmaatschappij.

[[Luchthaven Parijs-Charles de Gaulle]] behoort tot de [[Lijst van drukste luchthavens|drukste vliegvelden]] ter wereld en is na [[London Heathrow Airport|Londen Heathrow]] het tweede vliegveld van Europa. De luchthaven handelt jaarlijks circa 70 miljoen passagiers af. [[Luchthaven Orly]], ook bij Parijs, is het tweede vliegveld en speelt een grote rol in het binnenlandse vliegverkeer. Andere grote vliegvelden zijn te vinden bij Lyon, Nice en Marseille.

=== Energievoorziening ===
Frankrijk produceerde 137 miljoen ton olie-equivalent ([[Mtoe]]) in 2014. (1Mtoe = 11,63 TWh, miljard kilowattuur.) De energiebron was vooral nucleair, 83%. Duurzame energie droeg 16% bij. Dat was niet genoeg voor de energievoorziening, het [[Total Primary Energy Supply | TPES]] (''total primary energy supply''): 243 Mtoe. Het land importeerde 120 Mtoe [[fossiele brandstof]] meer dan het exporteerde.

Van de energie ging ongeveer 100 Mtoe verloren bij conversie, vooral bij elektriciteitsopwekking uit uranium. 14 Mtoe werd gebruikt voor niet-energetische producten zoals smeermiddelen, asfalt en petrochemicaliën. Voor energie eindgebruikers resteerde 134 Mtoe waarvan 36 Mtoe = 420 TWh elektriciteit.<ref>{{en}}[https://www.iea.org/classicstats/statisticssearch/report/?country=FRANCE&product=balances&year=2014 IEA - Report France: balances for 2014]{{Dode link|datum=januari 2020 |bot=InternetArchiveBot}}</ref>

De uitstoot van kooldioxide was 286 megaton, dat is 4,3 ton per persoon,<ref>{{en}}[https://www.iea.org/classicstats/statisticssearch/report/?year=2014&country=FRANCE&product=Indicators IEA - Report France: indicators for 2014]{{Dode link|datum=januari 2020 |bot=InternetArchiveBot}}</ref> vergelijkbaar met het wereldgemiddelde 4,5 ton per persoon, maar dankzij kernenergie veel lager dan het Europese gemiddelde.<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20181119010805/https://www.iea.org/classicstats/statisticssearch/report/?year=2014&country=WORLD&product=Indicators IEA - Report World: indicators for 2014]</ref>
De overwegend nucleaire opwekking van elektriciteit is een belangrijke oorzaak van de relatief geringe CO<sub>2</sub>-uitstoot.

=== Toerisme ===
[[Bestand:Sauze Super Sauze.jpg|thumb|De [[Franse Alpen]] zijn een populaire [[wintersport]]bestemming]]

In 2013 werd Frankrijk bezocht door 84,7 miljoen buitenlandse toeristen, verantwoordelijk voor 32,7% van de totale hoeveelheid overnachtingen in het land. Dat betekent dat het land de meeste toeristen heeft ontvangen ter wereld, hoewel zij in 2012 in de [[Verenigde Staten van Amerika|Verenigde Staten]] en in [[Spanje]] meer geld uitgaven. In dat jaar was de sector goed voor 7% van het BNP. In 2011 was de totale omzet van het toerisme in Frankrijk 141 miljard euro.<ref name="DGE">{{fr}} [https://www.entreprises.gouv.fr/files/files/directions_services/etudes-et-statistiques/stats-tourisme/bilans/2014-11-Bilan-tourisme-2013.pdf Bilan du tourisme 2013], Direction Générale des Entreprises, oktober 2014, geraadpleegd op 10 december 2014</ref><ref>{{fr}} [https://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=98&ref_id=CMPTEF13503 Recettes du tourisme international en 2012], INSEE, geraadpleegd 10 december 2014</ref>

De populairste bestemmingen waren in 2003 de [[Eiffeltoren]] (6,2 miljoen bezoekers), het [[Louvre]] (5,7 miljoen bezoekers), het [[Kasteel van Versailles]] (2,8 miljoen bezoekers), het [[Musée d'Orsay]] (2,1 miljoen bezoekers), het [[Arc de Triomphe (Parijs)|Arc de Triomphe]] (1,2 miljoen bezoekers), [[Centre Pompidou]] (1,2 miljoen bezoekers) en [[Mont Saint-Michel]] (1 miljoen bezoekers). De meest bezochte regio's zijn [[Île-de-France]] ([[Parijs (hoofdbetekenis)|Parijs]]), [[Auvergne-Rhône-Alpes]] en [[Provence-Alpes-Côte d'Azur]], in die volgorde.<ref name="DGE" /><ref>{{fr}} [https://www.insee.fr/fr/themes/document.asp?ref_id=ip1510 Les dépenses des touristes en France], INSEE, geraadpleegd 10 december 2014</ref>

Hoewel de sector tijdens de [[kredietcrisis|economische crisis]] een kleine stilstand heeft gekend, is er een duidelijke groeiende tendens. De enige groep bezoekers die terugloopt, zijn Nederlanders die hun vakantie op campings doorbrengen (-4,3%), hoewel met 13% van de overnachtingen het nog steeds de belangrijkste klantenkring van de openluchthotellerie is, gevolgd door de Duitsers (6,4%), Britten (6,2%) en de Belgen (3,9%). Niet alleen neemt het aantal toeristen toe, ook blijven ze langer in het land, gemiddeld 7,1 nacht in 2013.<ref name="DGE" />

Hoewel het meest bezochte land ter wereld door buitenlanders, is toerisme in Frankrijk voornamelijk een binnenlandse aangelegenheid. Van de Fransen zelf is 75,1% op vakantie gegaan in 2013 en 88,7% van deze vakanties waren in eigen land. Fransen zelf zijn verantwoordelijk voor 67,3% van alle overnachtingen in het land. De toenmalige regio [[Rhône-Alpes]] werd het meest bezocht, gevolgd door [[Provence-Alpes-Côte d'Azur]]. De favoriete bezigheden daarbij waren wandelen, het bezichtigen van een stad of dorp en winkelen.<ref name="DGE" />

Het terrorisme heeft het toerisme in Parijs een zware slag toegediend. Als gevolg van de aanslagen in november 2015, waarbij 130 doden vielen (de zwaarste aanslag in Frankrijk sinds de Tweede Wereldoorlog) annuleerden vele toeristen hun geplande verblijf in de stad. Hetzelfde gebeurde in Nice na de aanslag daar in 2016, toen 87 slachtoffers vielen. In 2020 en 2021 was het aantal buitenlandse toeristen in Frankrijk veel lager als gevolg van de lockdowns ten gevolge van [[COVID-19]].

== Zie ook ==
* [[Werelderfgoedlijst#Frankrijk|Werelderfgoed in Frankrijk]]
* [[Napoleontische oorlogen]]
* [[Franse koloniale rijk|Franse-koloniale Rijk]]
* [[Franse Republiek]]
* [[Eerste Franse Republiek]]
* [[Tweede Franse Republiek]]
* [[Derde Franse Republiek]]
* [[Vierde Franse Republiek]]
* [[Vijfde Franse Republiek]]
* [[Marianne (embleem)]]

== Externe links ==
{{Zusterproject klein
| commons     = Category:France
| wiktionary  = Frankrijk
| wikiversity = 
| wikibooks   = Categorie:Frankrijk
| wikisource  = Categorie:Frankrijk
| wikiquote   = 
| wikinewscat = Frankrijk
| wikidata    = 
| wikivoyage  = Frankrijk
| wikiatlas   = France
}}
<!-- Alleen officiële links toevoegen, voor alle andere links kunt u bij de Open Directory terecht -->
* {{en}}[http://www.diplomatie.gouv.fr/en/ Officiële website van het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken ''(Engels)'']
* [https://www.ambafrance.nl/ Franse ambassade in Den Haag]
* [http://nl.franceguide.com/ Frans Verkeersbureau - franceguide.com]

{{Appendix}}
{{Navigatie landen Europa}}
{{Navigatie Europese Unie}}
{{Coor title dms|46|19|0|N|2|32|0|E|type:country_region:FR}}

[[Categorie:Frankrijk| ]]