Gebruiker:Blueknight/Uitleg

Deze pagina bevat - op maat geschreven - uitleg en is vrij bewerkbaar voor eenieder; zie de bewerkingsgeschiedenis voor de oorspronkelijke auteurs en hun bijdragen.

Vertalen & verplichte vermelding

Indien je een artikel uit een andere taal vertaalt, dan is het verplicht om dit aan te geven. Dat kan op de bijbehorende overlegpagina, in de bewerkingssamenvatting of in de tekst van artikel met een voor dit doel gemaakte sjabloon: {{Bronvermelding anderstalige Wikipedia}}.

Deze verplichting heeft te maken met de licentie waaronder de teksten zijn gepubliceerd: CC-BY-SA 3.0. Die licentie staat kopieren, verkopen, en dergelijke toe maar kent wel één verplichting: vermeld de oorspronkelijke auteurs. Meer hierover is te lezen op Creative Commons en http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.nl

Het vermelden van de oorspronkelijke auteurs heeft te maken met erkenning dat zij de oorspronkelijke auteurs zijn: ere wie ere toekomt. Het niet vermelden wekt de verkeerde indruk dat de vertaler de oorspronkelijke auteur is, wat - moreel gezien - verkeerd is.

Intellectuele eigendom:"Daarom wordt juridisch ook gesproken van inbreuk op rechten van intellectuele eigendom, en niet van diefstal. ... Anderzijds wordt het klakkeloos kopiëren van de resultaten van andermans intellectuele inspanningen potentieel door de meeste mensen als een onrechtmatige daad ervaren, zeker als hierbij niet eens 'credits' aan de oorspronkelijke bedenker worden gegeven."

Verwachtingen en conflicten

De meeste conflicten ontstaan doordat partijen een andere verwachting van elkaar hadden en dit niet helder hadden gecommuniceerd. Dergelijke conflicten kunnen voorkomen of opgelost worden door de verwachtingen die je van een ander en van jezelf hebt helder te verwoorden.

Als gevolg van ongewenste acties, zoals het blijven aanmaken van artikelen waarvan te verwachten is dat meerdere mensen twijfelen aan de juistheid ervan, gaan betrokken vrijwilligers zich minder vriendelijk en behulpzaam opstellen en op den duur steeds verder gaan daarin. Het blijven doorgaan met acties die in ogen van meerdere mensen onwenselijk zijn en ondanks de gaanderweg steeds onvriendelijkere opstelling leidt uiteindelijk tot een conflict. In dit conflict valt voor de buitenstaanders, mensen die zich niet hebben ingelezen, vooral de onvriendelijke uitlatingen op, uitlatingen die ruziezoekers aantrekken. Het verbieden en actief ontmoedigen van deze onvriendelijke acties leidt niet tot een oplossing van dit soort conflict, doordat de bron ervan niet weggenomen is.

Het blijven doorgaan met ongewenste acties, zoals het aanmaken van artikelen waarbij er herhaaldelijk sprake is van gerede twijfel aan de juistheid, ondanks onvriendelijke uitlatingen en andere acties, waarbij er niet inhoudelijk ingegaan wordt op vragen, kan een gegronde reden zijn om een nalooplijst te starten.

Juistheid en betrouwbaarheid

Een deel van de vrijwilligers hechten zeer veel waarde aan de juistheid en betrouwbaarheid van alle bijdrage, niet alleen in de zin van verifieerbaar en herleidbaar maar ook in het niet doen van "origineel onderzoek".

Wikipedia staat algemeen bekend als betrouwbaar en staat mede om die reden hoog in de lijst met veelbezochte websites. Vrijwilligers die frequent bijdragen weten beter; zij halen onjuistheden en onwaarheden uit andermans bijdragen. Dit principe, "Many eyeballs make bugs shallow." - Hoe meer ogen, hoe minder fouten.

Er is nog een ander principe: Wie zaken toevoegt dient dit te kunnen bewijzen. Diegene die iets stelt is verantwoordelijk voor de juistheid van de stelling.

Vooruitlopen op de werking van eerstgenoemde principe ontslaat je niet van de plicht van tweede principe: je kan niet maken door ervanuit te gaan dat anderen jouw fouten wel zullen verbeteren of jou erop zullen aanspreken als je dit zelf eenvoudig kan voorkomen door op een bepaalde, zorgvuldige manier te werken of door bepaalde zaken niet te beschrijven. Zaken waarover er twijfel zou kunnen ontstaan of waarbij je dingen gaat aannemen die mogelijk niet juist zijn.

Vertalen van artikelen

"Vertaal alleen een artikel als u bekend bent met het onderwerp. Om de oorspronkelijke tekst op waarde te kunnen schatten en begrijpelijke teksten te kunnen schrijven is enige kennis over het onderwerp noodzakelijk, maar ook om de gepaste interne links toe te voegen is deze kennis handig." (bron). Hierover is in het verleden herhaaldelijk en zeer uitgebreid discussie gevoerd met Davin, met tal van concrete voorbeelden waarom vertalen zonder voldoende kennis om de juistheid te kunnen beoordelen sterk af te raden is.

Wat als er onder een vertaalde artikel duidelijk staat dat het een vertaling betreft van een artikel op een anderstalige Wikipedia waar waarschijnlijk de controle door betreffende gemeenschap al plaatsgevonden heeft? 1) Dat de controle al heeft plaatsgevonden is een onjuiste premisse: je kan er niet vanuit gaan dat de inhoudelijke juistheid van artikelen door een deskundige gecontroleerd is. Zulk soort mechanisme is er namelijk helemaal niet. Als je tekst vertaalt dan word je daarmee verantwoordelijk voor de juistheid van de inhoud. Die verantwoordelijkheid kan je niet afschuiven op anderen, op de oorspronkelijke schrijvers. Door hun tekst te vertalen geef je namelijk de indruk iets van de materie te weten, dat je met die door anderen veronderstelde kennis van zaken de indruk wekt dat je in staat bent om de te vertalen tekst op haar juistheid te beoordelen. Men gaat er namelijk vanuit dat je geen zaken "blind" vertaalt; je vertaalt dan zonder te weten ook fouten. Onwaarheden die gedurende een langere tijd blijven staan, zoals bij Davin is gebeurd, omdat de vertaler dacht dat hij niet verantwoordelijk was voor het vertalen van onjuiste informatie en/of gewoon niet de moeite heeft genomen om te controleren of de vertaling inhoudelijk juist is.

Als je een artikel vertaalt dan kun je de noten, literatuur en bronnen meevertalen. Mits je deze hebt geraadpleegd, anders wek je daarmee de verkeerde indruk dat je deze hebt geraadpleegd. Dan wordt slechts de schijn van betrouwbaarheid gewekt. Het is vaker voorgekomen dat er bronnen blindelings meevertaald zijn die iets anders zeggen dan wat in de vertaalde tekst staat.

Bronnen wegen en brongebruik

Bronnen die alleen op internet te zijn raadplegen zijn doorgaans minder betrouwbaar dan bronnen die in de bibliotheek te raadplegen zijn. Het eerste is ook laagdrempeliger en vergt minder inspanning. Indien bronnen elkaar tegenspreken dan is dat een indicatie dat een van de bronnen onbetrouwbaar kan zijn, in dat geval mag er niet gegokt worden welke bron wellicht onbetrouwbaar kan zijn. Het is beter om in de tekst aan te geven dat bronnen elkaar tegenspreken of de informatie geheel weg te laten in plaats van zich schuldig te maken aan gevaarlijk brongebruik.

Lief versus kritisch

Wie niets doet maakt geen fouten, wie veel doet loopt kwantitatief gezien meer risico fouten te maken. Het is niet erg om fouten te maken; iedereen maakt fouten.

Bij gedrukte media kost het zeer veel moeite om een fout te herstellen in vergelijking tot Wikipedia, dat is niet alleen de kracht ervan maar ook de zwakte. Immers, als het voor de ander zo eenvoudig is om jouw fouten te herstellen, waarom dan zelf de extra inspanning leveren doen om ze te voorkomen?

Daar wordt verschillend over gedacht en dientgevolge kritiek op geleverd. Die kritiek vind je niet zo aardig. Door kritiek op jouw handelswijze in dezen structureel persoonlijk te nemen - dit wordt door de arbcom in evaluatie uitspraak Datu benoemd als verkeerd (link+check volgt) - wordt de focus verschoven van inhoud naar niet-inhoudelijk. Deze verschuiving wordt niet door iedereen opgemerkt of zelfs actief aangemoedigd door supporters. Door deze tactiek herhaaldelijk te benoemen en bij te houden in een nalooplijstachtige overzicht wordt bereikt dat de verschuiving van inhoudelijk naar niet-inhoudelijk alsnog door iedereen opgemerkt wordt, uitzonderingen daargelaten. Dit is (helaas) noodzakelijk voor de beeldvorming.

Hopelijk helpt een dergelijke aanpak ook om "prijsschieten" te voorkomen of te verminderen zoals in de post-ac kwestie rond account Davin, waarbij de ac uiteindelijk geen enkele aandeel had in de uiteindelijke oplossing van betreffende kwestie had na zichzelf volledig buitenspel te hebben gezet in eerder stadium.

Framing versus benoemen

Framing is iets anders dan op de man spelen of eenmalig niet-inhoudelijke aspecten in een discussie benoemen (benoemen en bouwen). Framing heeft betrekking op het beinvloeden van de beeldvorming gedurende een langere tijd, zoals door herhaaldelijk te wijzen op de (onbeleefde) wijze waarop de kritiek op inhoudelijke fouten gecommuniceerd wordt en daarbij de focus herhaaldelijk verschuiven van inhoud naar vorm. Niet alleen wordt de discussie over inhoud op deze manier snel doodgemaakt, het voorkomt ook dat men ervan leert. Als men er niet van leert dan zal de geschiedenis zich herhalen, steeds maar weer. Framing is effectief, zeker als dit door een arbiter en/of moderator gedaan wordt, doordat mensen niet alleen op feiten afgaan maar ook op de status van de personen die framing uitvoert, al dan niet onbewust.

Offwiki contact over uitspraak

In het verleden is het voorgekomen dat een arbiter via een "bemiddelende" tussenpersoon met een persoon op individuele basis "onderhandelde" over een voor die persoon gunstige uitspraak. (De blokkeerlogboek van die persoon is later ook volledig weggearchiveerd.) Indien op deze manier voorkennis over een uitspraak in maak in "verkeerde" handen terecht komt, al dan niet opzettelijk, dan kan deze informatie gebruikt worden voor gerichte uitlokking om zo de basis voor uitspraak breder te maken. Een belangrijk nadeel van deze aanpak is dat er een (tijdelijk) gevaarlijke situatie gecreëerd wordt, zoals de geschiedenis ons leert.

Evaluatie

Een belangrijk bijkomstigheid van een al dan niet aangekondigde evaluatie is dat latere "belagers" die niet in de oorspronkelijke uitspraak genoemd worden alsnog gepakt kunnen in een aanvullende ac-maatregel. Arbcom-klanten tegen wie een voorlopige "bindende en definitieve" maatregel loopt kijken daarom niet alleen tegen een zwaard van damcoles aan (in de zin van een zwaardere maatregel) maar worden op deze wijze ook enigszins door de ac beschermd.

Trias politica op nl.wp

Het principe van trias politica is niet verankerd in nl.wp in de zin dat nl.wp geen entiteit is zoals een staatsvorm; dat kan voor een deel een reden zijn om deze principe volledig aan de laars te lappen. Strikte naleving van dit principe wordt daarentegen hogelijk gewaardeerd door mensen zonder extra knopjes: het verkleint de rechtsongelijkheid.

Oplossing (voorstel 1)

Aangemaakte artikelen die aantoonbaar fouten bevatten of gerede twijfel bevatten mogen door eenieder verplaatst worden vanuit de hoofdnaamruimte naar de gebruikersnaamruimte middels hernoeming, mits dit op een beleefde en zakelijke wijze beargumenteerd wordt op bijbehorende overlegpagina. De redirect die automatisch aangemaakt wordt bij hernoeming kan voor nuweg voorgedragen worden, met oog op de stelregel dat redirects naar gebruikersnaamruimte vanuit hoofdnaamruimte niet is toegestaan. Indien overduidelijk consensus is bereikt over hernoeming van het inmiddels verbeterde artikel in gebruikersnaamruimte naar hoofdnaamruimte dan kan dit door eenieder gedaan wordt, met uitzondering van personen die zich aangetrokken voelen tot conflictsituaties en naar eigen zeggen zich niet kunnen beheersen om een bwo te starten of voor te zetten. In ruil voor medewerking spannen alle betrokkenen zich in om op een aardige en behulpzame manier deze oplossing in goede banen te leiden of tenminste een kans te geven.

Wraking

Het herhaaldelijk aan de laars lappen van trias politica-principe (bedoeld om machtsmisbruik te voorkomen) in combinatie met framing van betrokkenen (bedoeld om hun geloofwaardigheid en bijdragen te ondermijnen) en is een goede reden om een arbiter/arbiters te wraken. Wraken van arbiters is formeel nog niet geregeld op nl.wikipedia.org maar er is wel een precedent.

Argumenten bij nalooplijst

1. In de afgelopen jaren zijn er tal van nalooplijsten aangemaakt naar aanleiding van copyvio en/of problemen met kwaliteit;
2. De nalooplijsten gaan niet over betreffende persoon / account maar over de bijdragen die met betreffende account zijn gedaan;
3. De nalooplijsten geven de buitenstaander een snel beeld van wat er aan de hand is en bemoeilijkt het actief in stand houden van bron van conflicten door diegenen die zeggen conflicten actief te bestrijden en:Wikipedia:Randy in Boise en (absoluut) niet in staat zijn om de bron van conflict te zien of niet eens de moeite nemen zich in de kwestie te verdiepen;
4. De nalooplijsten kunnen inzicht geven waar het probleem precies zit;
5. Als betreffende account verwacht dat anderen zijn/haar werk controleert, dan ligt een systematische aanpak zoals een nalooplijst in de lijn daarvan.