Gebruiker:HHahn/Math

{{{1}}}

Documentatie

Deze sjabloon verbetert de leesbaarheid van wiskundige en natuurwetenschappelijke symbolen in lopende tekst.

Achtergrond

Wanneer de in een formule gebruikte symbolen in de lopende tekst worden moeten toegelicht of aangehaald, zouden zij in beginsel in hetzelfde lettertype worden weergegeven als de lopende tekst. In Wikipedia is dat standaard een schreefloze letter (Arial). Dergelijke lettertypes hebben echter als nadeel dat sommige Griekse letters niet of nauwelijks van bepaalde Latijnse letters te onderscheiden zijn. Heel sterk is dit het geval bij de Griekse „ν” („nu”) en de Latijnse „v”, resp. de Griekse „υ” („upsilon”) en de Latijnse „u”.^[1] In Griekse teksten weet men wat men verwachten kan; in wiskundige en natuurwetenschappelijke formules is dat veel minder het geval, omdat Griekse en Latijnse letters daar meestal door elkaar worden gebruikt. Enkele andere Griekse letters, waaronder vooral de „π” („pi”), zijn in de schreefloze versie voor niet-gymnasiaal geschoolden vaak moeilijk te herkennen, temeer daar in wiskundige en natuurwetenschappelijke publicaties voor Griekse lettertekens vrijwel altijd schreefletters worden gebruikt.

Als remedie zou men dergelijke tekens in TeX kunnen opmaken. Dat heeft echter enkele nadelen:

TeX heeft de gewoonte om simpele formules in HTML op te maken. Om dat te verhelpen, moet men TeX-formattering afdwingen door „\!” in te voegen.
TeX geeft de tekens flink wat groter weer dan bij de standaard Wiki-opmaak past. Om dit te voorkomen, moet men de code „\scriptstyle” invoegen. Dat geeft wel een redelijke corpsgrootte, maar het resultaat is slecht uitgelijnd ten opzichte van de tekstregel.
Gebruik van de zojuist genoemde code „\scriptstyle” heeft als neveneffect dat er geen spaties meer worden weergegeven. Elke afzonderlijke spatie moet daarom door een code „\ ” (backslash + spatie, voor een hele spatie) of eventueel „\,” (backslash + komma, voor een halve spatie) worden afgedwongen.

Dit alles geeft voor deze simpele formuletjes – veelal maar één tot drie tekens lang – een hoop extra edit-werk, terwijl het resultaat lastig onderhoudbaar is, en de opmaak ten gevolge van de slechte uitlijning allesbehalve fraai is.

Deze sjabloon lost dit op door de symbolen gewoon als tekst weer te geven, maar in een schreeflettertype (Times). Omdat schreefletters meestal iets kleiner zijn dan de overeenkomstige schreefloze letters van dezeflde corpsgrootte, maakt de sjabloon de corpsgrootte ook 20% groter, zodat de symbolen ongeveer even groot zijn als dat van de omringende Arial-tekst. Bovendien staan de tekens nu verticaal correct uitgelijnd.

Gebruik

{{Math|weer te geven symbolen of formule}}

Isgelijkteken moet tussen dubbele accolades

In Wiki-sjablonen speelt het isgelijkteken (=) een speciale rol. Als dit teken zonder meer in de formule voorkomt, wordt {{{1}}} weergegeven in plaats van de formule:

{{Math|f(x) = ax''<sup>2</sup>'' + bx + c}}

wordt: {{{1}}}. Om dit toch correct te kunnen weergeven, moet het isgelijkteken tussen dubbele accolades worden geplaatst:

{{Math|f(x) {{=}} ax''<sup>2</sup>'' + bx + c}}

wordt: f(x) = ax² + bx + c.

Spaties

In tegenstelling tot TeX voegt deze sjabloon geen spaties in aan weerszijden van binaire operatoren. Deze spaties, die voor een nette typografie en goede leesbaarheid van de formule nodig zijn, moet u zelf invoegen:

Fout: {{Math|ax''<sup>2</sup>''+bx+c}} wordt weergegeven als: ax²+bx+c.

Goed: {{Math|ax''<sup>2</sup>'' + bx + c}} wordt weergegeven als: ax² + bx + c.

Cursivering

Symbolen voor variabelen dienen volgens de gebruikelijke standaarden cursief weergegeven te worden. TeX doet dit automatisch, tenzij anders aangegeven. Deze sjabloon doet dat daarom ook:

{{Math|V {{=}} 0,5 m{{sup|3}}}} wordt: V = 0,5 m³

Als de hele formule om een bepaalde reden niet cursief moet zijn, kan men volstaan met het toevoegen van een extra parameter met een willekeurige waarde:

{{Math|V {{=}} 0,5 m{{sup|3}} | x}} wordt: V = 0,5 m³

Als de formule om een bepaalde reden niet cursief moet zijn, kan de cursivering onderdrukt worden door na de formule een pipeteken |te plaatsen, gevolgd door een willikeurig karakter:

{{Math|V {{=}} 0,5 m{{sup|3}}|.}} wordt: V = 0,5 m³

Gedeelte van Formule cursief - Niet cursief

Als een gedeelte van de formule cursief moet zijn en een ander gedeelte niet, kan men met de methode zoals hierboven uitgemegd de hele formule "decursiveren" en zelf op de gerbuikelijke manier de gewenste delen van de formule cursief maken.

{{Math|''V {{=}}'' 0,5 m{{sup|3}}|.}} levert: V = 0,5 m³

{{Math||hh''h''|.}} levert: hhh

{{Math|''h''hh|.}} levert: hhh

{{Math|''x{{sub|i}}''{{sup|2}} ''+ y{{sub|i}}''{{sup|2}} ''{{=}} R{{sub|i}}''{{sup|2}}|.}} levert: x_i² + y_i² = R_i²

Varianten van Griekse letters

TeX kan bij sommige Griekse letters onderscheid maken tussen twee varianten, zoals $\scriptstyle \phi \!$ en $\scriptstyle \varphi \!$ , $\scriptstyle \theta \!$ en $\scriptstyle \vartheta \!$ of $\scriptstyle \rho \!$ en $\scriptstyle \varrho \!$ . Deze sjabloon kan dat niet en geeft altijd φ, θ resp. ρ weer.

Voorbeeld

Bij wijze van voorbeeld wordt hier de algemene gaswet in TeX-formattering gegeven, met eronder de beschrijving van de variabelen met behulp van de sjabloon {{Math}}:

pV_{\mathrm {m} }=N_{\mathrm {A} }k_{\mathrm {B} }T\,

Hierin is p de druk van het gas, Vm het molaire volume, NA, kB de Boltzmannconstante en T de absolute temperatuur. Merk op dat de subscripten hier niet cursief zijn: omdat dit geen variabelen zijn, zijn ze tussen cursiveringstekens geplaatst om de standaard-cursivering door de sjabloon te onderdrukken.

Noten

↑ De Griekse „Ο” en „ο” (grote en kleine „omicron”) worden in formules vrijwel nooit gebruikt, dus verwarring met de Latijnse „O” en „o” zal niet gauw voorkomen.

[[:Categorie:Sjablonen wiskunde|Math]] [[:Categorie:Sjablonen opmaak|Math]] [[:en:Template:Math]]

[1] De Griekse „Ο” en „ο” (grote en kleine „omicron”) worden in formules vrijwel nooit gebruikt, dus verwarring met de Latijnse „O” en „o” zal niet gauw voorkomen.

[1]