Gebruiker:Sumurai8/Sinterklaas
Lees ook eens het oorspronkelijke artikel
Op 5 december viert Sinterklaas of Sint-Nicolaas in Nederland feest,
maar als het 5 december is geweest,
besluit de Sint op 6 december in België te komen,
voor het vervullen van kind's dromen.
Ook in andere Nederlandse koloniën wordt Sinterklaas gevierd,
en is het sinterklaasfeest wat Nicolaas' naamdag siert,
doch in Suriname is de dag niet naar Sint Nicolaas vernoemt,
maar is de dag 'Kinderdag' genoemd.
Op pakjesavond komt Zwarte Piet bij ieder kind,
om via de schoorsteen geschenken te brengen voor wie dat zint.
Sinterklaas als kinderfeest is waarschijnlijk door Jan Schenkman (1806-1863) verzonnen,
en is via het prentenboek Sint Nicolaas en zijn knecht begonnen.
In Luxemburg, Zwitserland, Duitsland, Polen, Hongarije, Oekraïne en Oostenrijk,
maar ook in Indonesië, Slovenië, Roemenië, Tsjechië, Slowakije en Frankrijk,
bestaan er feesten die overeenkomsten hebben met het Sinterklaasfeest,
maar door hun grote verschillen worden gerekend als een ander feest.
Oorsprong[bewerken | brontekst bewerken]
Nicolaas van Myra[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Nicolaas van Myra voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De huidige tradities van het Sinterklaasfeest,
gaan terug tot de tijd waarin Nicolaas van Myra was geweest,
de Lycische bisschop uit Myra, de oud-Griekse stad,
dat nu in Turkije ligt voordat u dat vergat.
Oorspronkelijk werd Sint Nicolaas alleen in het oosten van Europa geëerd,
maar omstreeks de 13e eeuw vonden ze dat verkeerd,
en werd ook daar zijn naamdag,
ingevoerd met wat gelach.
Voor de armen werd altijd al wat gedaan,
zo konden 4 arme kinderen uit Utrecht hun schoen laten staan,
ieder van deze 4 kinderen had,
dan een schoen vol goudstukken van de stad.
Na de Nederlandse Opstand zeiden de calvinistische predikanten bedeesd,
"Laat ons dit afschaffen, dit heidens feest,
Nicolaas' naamdag is nu een feest vol vertier,
kermis, openbare dronkenschap en ander plezier."
Modern kinderfeest[bewerken | brontekst bewerken]
Jan Schenkman's prentenboek Sint Nicolaas en zijn knecht,
ligt ten grondslag aan het huidige Sinterklaasfeest (echt),
het liedje Zie ginds komt de stoomboot deed zijn entree,
en de roe en de zak van zwarte piet gingen ook voor het eerst mee.
Daarnaast schreef Jan Pieter Heije het liedje van zijn dromen,
namelijk Zie de maan schijnt door de boomen,
kreeg het paard tussen 1950 en 1960 de naam "Majestueuzo",
en in de jaren 90 de naam Amerigo.
Tradities[bewerken | brontekst bewerken]
Schoen zetten[bewerken | brontekst bewerken]
In Nederland zet men vanaf de 15e eeuw de schoen.
Vroeger gebeurde dat in de kerk voor de mensen zonder poen.
Vanaf 1427 werden in Utrecht schoenen werden gezet op de pakjesavonden.
Het geld wat hierin kwam werd verdeeld onder de arme monden.
In de 16e eeuw werd in de huiskamer een schoen gezet door kinderen.
Een eeuw later zou Jan Steen Sinterklaasochtend op een doek doen zinderen.
Op de schilderijen zie je wat er in de schoenen zit.
Vaak was dat speelgoed en snoepgoed zoals speculaas, kruidnoten en nog meer zonder pit.
Als drank werd chocolademelk en warme bisschopswijn gedronken.
Opvallend is dat vooral jongens een roe of zakje zout in de schoen werd geschonken.
Tegenwoordig zetten kinderen hun schoen ook al van tevoren.
De schoen staat bij de haard zodat de kinderen Zwarte Piet niet horen.
Daarnaast klimt Zwarte Piet door de schoorsteen.
Daarom ziet hij er ook zo zwart uit als veen.
Is er geen schoorsteen dan zet men de schoen op een andere plek.
En 's morgens vind het kind dan wat lekkers, maar nooit drek.
Piet en Sint vinden het ook leuk als zij wat in de schoen vonden.
Daarom wordt door kinderen meestal een wortel of tekening gezonden
Waar het meisje een pop en snoepgoed vind
is de jongen met zijn roe het arme kind. (Het Sint-Nicolaasfeest, Jan Steen, 1663-1665)
Pakjesavond[bewerken | brontekst bewerken]
Vroeger was pakjesavond helemaal niet standaard,
pas na de Tweede Wereldoorlog werd het algemeen aanvaard,
de crisisjaren speelden hierin een rol,
maar na de Tweede Wereldoorlog stopte de Sint op pakjesavond menig schoen vol.
Hoewel cadeaus in eerste instantie door de ouders zelf werden gemaakt,
werden kind's wensen later door gekochte cadeaus goedgemaakt,
werknemers van grote bedrijven en leden van volksbonden,
kregen cadeaus voor de kinderen meegezonden.
Tegenwoordig is het Sinterklaasfeest niet voor kinderen alleen,
ook volwassen doen mee met lootjes trekken en cadeautjes geven met surprises eromheen,
alleen in Nederland is pakjesavond bekend,
in België zijn ze (op 6 december) een pakjesochtend gewend.
Sinterklaasliedjes[bewerken | brontekst bewerken]
Het zingen voor Sinterklaas is een van de belangrijkste gewoonten die met dit folkloristische feest verbonden zijn. De liederen, hoewel terug te vinden op geluidsdragers en in boeken, worden in de eerste plaats oraal doorgegeven van ouder op kind.
Sinterklaasliederen gaan dan ook al generaties mee en zijn weinig aan mode onderhevig - hoogstens kan men zeggen dat liederen, of coupletten, waarin in de eerste plaats gewaarschuwd wordt voor bijvoorbeeld de straf die Zwarte Piet kan uitdelen, na de Tweede Wereldoorlog langzaam in onbruik geraakt zijn.
Het zingen van Sinterklaasliedjes kwam in de zeventiende eeuw al voor, maar zoals het geval is met de meeste nu bekende volksliedjes is het huidige repertoire aan Sinterklaasliedjes in de negentiende eeuw vastgelegd en gepopulariseerd door de Amsterdamse onderwijzer Jan Schenkman. Van zijn hand is ook een van de bekendste Sinterklaasliedjes: Zie ginds komt de stoomboot. De melodie hiervan is wel gebaseerd op een ouder Duits lied. Andere liedjes, zoals Zie de maan schijnt door de bomen hebben een originele melodie.
Germaanse tradities[bewerken | brontekst bewerken]
Het rijden over de daken gaat waarschijnlijk op de Noorse oppergod Odin terug,
deze reed namelijk ook al (zie Wilde Jacht en Schimmelrijder) op een schimmels rug.
Nicolaas en Odin zouden gelijkelijk hebben toegeschenen,
en Odin reed ook op een schimmel: Sleipnir met acht benen.
Meer Sinterklaastradities lijken af te stammen van Germaanse tradities. Tijdens het Germaanse zonnewendefeest vroegen jonge meisjes aan Wodan een afbeelding van hun nog onbekende toekomstige geliefde[bron?]; tegenwoordig zijn dat de speculaaspoppen ('vrijers'). Het gooien van cadeaus in schoorstenen zou afstammen van Germaanse offerplaatsen (vuurplaatsen).
De cadeautjes voor het paard van Sinterklaas, die voor de kachel worden gezet zodat ze door de schoorsteen meegenomen kunnen worden, verwijzen naar de offers die aan de god werden geschonken. (Vreugde)vuren werden vervangen door een vuur open haard en tegenwoordig worden de schoentjes zelfs voor de radiator van de centrale verwarming gezet. Slechte kinderen worden door Zwarte Piet of Sinterklaas in de zak gestopt en meegenomen naar Spanje.
De gebruiken hebben overeenkomsten met kersttradities in verschillende landen, zoals de oger Grýla die met de Jólasveinar rond midwinter naar de mensenwereld komt en beloningen en straffen (zoals het meenemen van stoute kinderen, zij worden opgegeten door de Kerstmiskat) uitdelen. De schoenen voor de schoorsteen zetten komt in meerdere landen voor, tijdens het kerstfeest worden sokken voor de schoorsteen gehangen. In Griekenland worden juist de schoenen verbrand (zie ook Kallikantzaros).
Kleding[bewerken | brontekst bewerken]
De kleding van Sinterklaas is duidelijk afgeleid van die van een bisschop, inclusief de pontificalia, maar bevat enkele opvallende afwijkingen daarvan, en Sinterklaas is daardoor duidelijk te onderscheiden van een echte bisschop. Opgemerkt dient te worden dat de kleding van Sinterklaas vaak om praktische redenen eenvoudiger is uitgevoerd dan hier beschreven.
Wat bij Sinterklaas doorgaans een tabberd of tabbaard wordt genoemd, is in de katholieke liturgie de soutane of toog/toga: een lang priesterkleed dat bij bisschoppen paars is. De eigenlijke soutane heeft 33 knoopjes,("33" verwijst naar het aantal levensjaren van Christus) maar bij Sinterklaas is deze vaak eenvoudiger uitgevoerd. Wanneer de Sint gaat paardrijden, draagt hij vaak een tot broekrok vermaakte tabberd. Over de tabberd draagt de Sint een albe. De albe is met kant afgezet en eindigt tussen knieën en enkels. Op de albe draagt de Sint over zijn schouders een rode stola. Om deze op zijn plaats te houden, draagt Sinterklaas vaak een cingel (koord met kwastjes aan het einde) om zijn middel. Een van de grootste en opvallendste paramenten is de rode koormantel. Deze mantel draagt Sinterklaas over alle andere kledingstukken heen. Het is een wijde rode lap die vanaf de schouders tot bijna op de grond hangt en aan de voorkant met een ketting en twee haakjes wordt vastgemaakt. De mantel heeft meestal ook nog een kap met mooie gouden franjes eraan. De mantels van Sinterklaas zijn allemaal met goud en band versierd. De binnenkant is goudgeel of wit.
Op zijn hoofd draagt Sinterklaas een rode mijter. Deze wijkt zowel qua vorm als kleur enigszins af van de mijters die bisschoppen thans dragen: rode mijters worden in de Katholieke Kerk niet gedragen. Meestal zijn ze wit of een andere basiskleur met een bij de gelegenheid passende versiering. Ook de kromstaf is van oorsprong een waardigheidsteken van een bisschop dat afkomstig was van de Etrusken. De staf van Sinterklaas heeft wel een duidelijk andere vorm dan die van een bisschop: de krul is groter en steekt aan beide zijden van de staf uit. De krul is een symbolische slang, teken van wijsheid en oneindigheid, die uitloopt in een verticale lijn naar beneden, de afdaling van geest of wijsheid naar aardse sferen.
Verder draagt hij meestal zwarte schoenen, lange witte handschoenen, soms paarse. Om zijn ringvinger draagt hij een gouden bisschopsring met een robijn erin. Deze hoort traditioneel om de rechterringvinger, maar vaak draagt Sinterklaas hem links zodat hij met het handen geven niet zo in de weg zit.
Herkomst[bewerken | brontekst bewerken]
De herkomst van de Sint is volgens de huidige traditie niet langer Klein-Azië, maar Spanje.
Nochtans is Sint-Nicolaas geboren in Patara te Lycië dat tegenwoordig in Turkije ligt, maar in het jaar 280 bij het toenmalige Byzantijnse Rijk hoorde. Later werd hij als Lyciër bisschop van Myra, de hoofdplaats van Lycië, en nam o.a. deel aan het Grieks(talig)e Concilie van Niceae. Hij stierf op 6 december 342. Na de inval van de moslims in het gebied, werden de stoffelijke resten van de heilige clandestien naar het nu Italiaanse Bari gebracht, in het toenmalige koninkrijk van de Beide Siciliën (in het deel van Napels), waar de latere Keizer Karel V koning zou worden. Filips II, zijn zoon, zou de Nederlanden erven, Spanje én de Beide Siciliën. Vandaar de verwarring dat de Sint uit Spanje zou komen.
Aldaar is Sint-Nicolaas algemeen de patroon van de zeevaart. Sinterklaas arriveert in België en Nederland per stoomboot, hetgeen in dat perspectief niet verwonderlijk is.
Zwarte Piet[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Zwarte Piet voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Sinterklaas werkt niet alleen, hij gaat tegenwoordig vergezeld van vele Zwarte Pieten. Dit zijn knechten die de zakken met cadeautjes en zoetigheid dragen en door de schoorstenen van huizen kunnen kruipen om de pakjes in de schoenen van de kinderen te stoppen.
Oorspronkelijk had Sinterklaas slechts één helper. Gaandeweg de twintigste eeuw bedacht men dat als één Zwarte Piet leuk is, een heleboel Zwarte Pieten nóg leuker zou zijn. Sindsdien wordt Sinterklaas vergezeld door vele Pieten, tegenwoordig vaak met ieder een eigen taak. Terwijl Sinterklaas altijd statig en gedistingeerd is, gedragen de Pieten zich als acrobaten en grappenmakers die vaak kwajongensstreken uithalen.
Dat dit gebruik in 1945 door Canadese soldaten bedacht zou zijn, is niet geheel juist. Al voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog vierden in 1939 Nederlandse gemobiliseerde soldaten het Sinterklaasfeest met twee Pieten.[1] Echter pas na de Tweede Wereldoorlog werd het voor Sinterklaas gebruikelijk om (zeer) veel Pieten mee naar Nederland te nemen.
Bezwaren[bewerken | brontekst bewerken]
Het Sinterklaasfeest heeft in Nederland na de Reformatie moeten opboksen tegen protestantse bezwaren tegen de katholieke heiligenverering. Rond 1600 werd het in Delft verboden zijn feestdag te vieren en vaardigden sommige gemeenten een verbod af op schoen-zetten. Ook de kerkhervormer Maarten Luther verzette zich tegen het feest. Hij vond dat het geven van geschenken meer paste bij het kerstfeest.[bron?] Nog in 1895 sprak de burgemeester van Sluis zich uit tegen de viering op openbare scholen, maar in de 20e eeuw kreeg het feest steeds meer de wind in de zeilen.
Varianten op Sinterklaas[bewerken | brontekst bewerken]
Nederlandse en Belgische varianten[bewerken | brontekst bewerken]
Het Sinterklaasfeest wordt in geheel België en Nederland gevierd, met uitzondering van Grouw (Grou) in Friesland, waar men op 21 februari Sint Piter viert.
Op de Waddeneilanden wordt naast Sinterklaas ook nog een ander feest gevierd. Hier viert men rond 5 december Sunterklaas of Sunneklaas; vooral op Ameland een traditioneel feest, dat stamt uit vroegere tijden. Van oudsher is dat het feest van het geesten verjagen. In de straten lopen de mannen gemaskerd en verkleed als 'Sunneklazen', 'Klaasomes', 'Sunderums' of 'Sunterklazen' rond. Vrouwen en kinderen moeten binnenshuis blijven. Wie buiten komt krijgt 'slaag'. De uitdaging is, om toch buiten te lopen en de mannen te ontwijken. Op Texel wordt, precies een week na het Sinterklaasfeest, het feest Ouwe Sunderklaas gehouden. Verkleed en gemaskerd voeren de dorpsbewoners op straat toneelstukjes op, waarin gebeurtenissen van het achterliggende jaar op de hak worden genomen.
Ook in Vlaanderen heeft het Sinterklaasfeest concurrentie: in sommige streken, in de regio van Aalst en in de Westhoek (Ieper, Veurne en Poperinge) en in de regio van het Waasland Beveren wordt Sint-Maarten vereerd, op 11 november. De bijbehorende legende is die van Martinus van Tours. Zie ook Sint-Maarten; overlapping met Sinterklaasfeest.
In de kleine gemeente Westouter (deelgemeente van Heuvelland) wordt 'Den Engel' gevierd. De afkomst hiervan is nogal onduidelijk, maar zou te maken hebben met het verblijf van Engelse soldaten tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Sinterklaas in andere landen[bewerken | brontekst bewerken]
Het Sinterklaasfeest wordt in verschillende vormen in heel Europa gevierd van Frankrijk tot Bulgarije en van Italië tot Oekraïne. In het Noord-Franse Lotharingen wordt het Sinterklaasfeest gevierd op 6 december. Sint Nicolaas is de beschermheilige van deze streek. De hulp van Sinterklaas heet Père Fouettard (de zweepvader) en is een roodharige man met een woeste rode baard en een grote mantel met hoofdkap. Père Fouettard heeft drie kinderen afgeslacht en Sinterklaas heeft deze kinderen weer tot leven gebracht, waarna Père Fouettard de hulp van Sinterklaas werd. Père Fouettard strafte stoute kinderen met de zweep (tegenwoordig geeft hij in dat geval een zweepje aan het kind).
In het Duitstalige deel van Zwitserland heet hij St. Nikolaus of Samichlaus of Santiglaus en zit hij op een ezel. De hulp heet Schmutzli. Er worden rijmpjes opgezegd in plaats van liedjes gezongen en hij komt niet uit Spanje, maar uit het bos. In Oostenrijk viert men het feest van Nicolo, z'n helpers heten krampussen en zien eruit als duivels.
In de Duitse stad Bremen vieren de kinderen op 6 december het feest van Sünnerklaas. Een Zwarte Piet is er niet bij. De kinderen lopen van winkel tot winkel, waarbij ze liedjes zingen en rijmpjes opzeggen. Daarvoor krijgen ze cadeautjes. Vroeger waren deze liedjes in het Nederduits, maar sinds de jaren 60 van de vorige eeuw verdween deze traditie en zongen ze voortaan in het Duits.
De manier waarop Sinterklaas aankomt, verschilt in de verschillende landen. Maar het is bijna altijd in een of andere vorm van een processie van een heilige, zoals die bekend is uit het katholieke geloof. De oudste intocht per boot is die van Bari, die sinds 1087 jaarlijks plaatsvindt. In de Duitse gemeente Blomberg is Sinterklaas sinds 1965 al een begrip. Deze zogenaamde Blombergse Sinterklaas is overgewaaid uit Nederland. In de grensgebieden wordt op sommige plekken ook het Sinterklaasfeest gevierd.
-
-
-
Dr. Nigelaüs / Samichlaus (met staf) en Knecht Ruprecht (met roe) -
Nikolaus (met staf) en krampus (met zak en roe), 1896 -
Traditionele rondrit door de stad op ezel, 6 december, Fribuourg -
Sinterklaas redt de drie schooljongens -
Père Fouettard (met zak en ketting), 1953 -
Intocht[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Intocht van Sinterklaas voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De intocht van Sinterklaas met zijn gevolg is het officiële sein voor kinderen dat ze vanaf dat moment hun schoen mogen klaarzetten - en als ze zoet zijn geweest er ook de volgende ochtend iets in mogen verwachten.
Landelijk[bewerken | brontekst bewerken]
De landelijke intocht heeft plaats half november op de eerste zaterdag na Sint-Maarten (11 november). Deze intocht wordt rechtstreeks uitgezonden op televisie. Sinds 1985 maakt Sinterklaas voor zijn landelijke intocht meestal gebruik van de 'Pakjesboot 12', in het dagelijks leven het stoomschip Hydrograaf.
Op 20 november 1993 waren Sinterklaas en de Pieten in Ravenstein voor de landelijke intocht in Nederland. Dit was de laatste intocht die niet op de eerste zaterdag na Sint Maarten was en tevens de laatste intocht met Frits Lambrechts als Hoofdpiet. Echter, er waren bruggen te laag, zodat de Pakjesboot 12 niet kon passeren: de Pakjesboot 13 bracht Sinterklaas en de Pieten succesvol aan land.
Ook in 2001 moest een ander schip worden ingezet. Op 17 november 2001 bleek dat bruggen in Maastricht te laag waren om Pakjesboot 12 te laten passeren. Uiteindelijk werd de Pakjesboot 14 ingezet om het gezelschap aan land te brengen.
In België komt Sinterklaas omstreeks dezelfde dag aan. Ook hier altijd na de andere kindervriend Sint-Maarten. Sinterklaas en zijn hele gevolg komen elk jaar aan in Antwerpen, wat rechtstreeks wordt uitgezonden op één of Ketnet onder de naam Hij komt, hij komt ... De intrede van de Sint. In 2003 had de intocht per uitzondering plaats in Oostende.
-
Intocht in Ravenstein -
-
Sint komt aan land in Gennep
Plaatselijk[bewerken | brontekst bewerken]
De plaatselijke intochten zijn meestal dezelfde middag als de landelijke intocht, maar in het zuiden van Nederland en in België vaak ook de zondag daaropvolgend. Vaak komt hij dan te paard, maar ook andere vervoermiddelen zijn niet ongewoon.
De allereerste intocht van Sinterklaas vond plaats in 1888 in Venray.[2] In Amsterdam wordt al sinds 1934 een jaarlijkse intocht van Sinterklaas gehouden.
Televisie[bewerken | brontekst bewerken]
Sinterklaas behoort inmiddels tot de standaardpersonages op de televisie. Er zijn over de jaren talloze Sinterklaasprogramma's gemaakt en ook in de bioscoop is de goedheiligman niet ongezien.
Nederland[bewerken | brontekst bewerken]
Lange tijd was er op de Nederlandse televisie een standaardgroepje dat verscheen in (bijna) alle Sinterklaasprogramma's: Sint Bram van der Vlugt, Hoofdpiet en Wegwijspiet. Eind jaren 90 begonnen steeds meer zenders Sinterklaasprogramma's die, naast de standaardcast, ook andere karakters prominent in het verhaal betrokken. Gevolg is dat het standaardgroepje steeds minder te zien was, en er anno 2008 een grote variëteit aan Pieten is. Hieronder een lijst van de bekendste karakters en acteurs.
Ook was er tot aan 2008 maar één echte televisiesint. "Er is geen ruzie of zo, maar het is nu beter taken te verdelen en er een duobaan van te maken," zegt Van der Vlugt, die in 1986 het stokje overnam van de legendarische Adrie van Oorschot. "Meer dan veertig jaar geleden is de afspraak gemaakt dat het wijs is op televisie één sint te laten zien. Maar dat is niet meer vol te houden. In die tijd had je een handvol omroepen, nu een veelvoud."[3]
De bekendste Nederlandse sinterklaasprogramma's zijn: Het Sinterklaasjournaal en De Club van Sinterklaas. Het Sinterklaasjournaal is (zoals de naam al zegt) een journaal waarin alle gebeurtenissen over Sinterklaas worden uitgezonden. Daarna volgt kort nieuws, en het programma eindigt met het weer. Het Sinterklaasjournaal wordt uitgezonden op Nederland 1 (2001 - heden). De Club van Sinterklaas is een programma over de beste pieten van Sinterklaas: de club van sinterklaas. Ieder jaar gebeurd er wel iets wat deze pieten moeten oplossen. Dit programma sluit ook aan op gebeurtenissen zoals: De Intocht, Het feest van Sinterklaas, en Pakjesavond. De Club van Sinterklaas werd eerst uitgezonden op Fox Kids (1999 - 2004). In 2005 veranderde de naam van de zender in Jetix en werd het hier op uitgezonden. (2005 - 2008), en vanaf 2009 mag RTL 4 het uitzenden. (2009 - heden).
(1) voor de commerciële omroepen
Vlaanderen[bewerken | brontekst bewerken]
Sinds 1993-1994 wordt in Vlaanderen het programma Dag Sinterklaas uitgezonden. Deze reeks eindigt op 5 december met de laatste episode waarin de Sint vertrekt om het snoep en speelgoed te brengen en daarna verder reist naar Spanje. De acteur Jan Decleir speelt hierin de hoofdrol, Vlaamse kinderen groeien dan ook op met dit beeld van de Heilige. Deze speelt ook mee in de Nederlandse film Het Paard van Sinterklaas.
| Rol | Acteur | Periode | Bekend van |
|---|---|---|---|
| Sinterklaas | Jan Decleir | 1993 - heden | Dag Sinterklaas Hij komt, hij komt ... De intrede van de Sint Sinteressante dingen |
| Zwarte Piet | Frans Van der Aa | 1993 - heden | Dag Sinterklaas Hij komt, hij komt ... De intrede van de Sint Sinteressante dingen |
| Ramon Iglesias | Pieter Embrechts | 2003 - 2005, 2007 - 2008, 2010 | Hij komt, hij komt ... De intrede van de Sint |
| Conchita Garcia | Els Dottermans | 2004 - heden | Hij komt, hij komt ... De intrede van de Sint Sinteressante dingen |
| Kapitein Paelinckx | Adriaan Van den Hoof | 2003, 2005 - 2007, 2009 - heden | Hij komt, hij komt ... De intrede van de Sint Sinteressante dingen |
| Kapitein Verscheepen | Tom Van Dyck | 2004 - heden | Hij komt, hij komt ... De intrede van de Sint Sinteressante dingen |
| Professor Van den Uytleg | Lucas Van den Eynde | 2006 - heden | Hij komt, hij komt ... De intrede van de Sint Sinteressante dingen |
Sinterklaas door de eeuwen heen[bewerken | brontekst bewerken]
| Tijdslijn | Verhaal | Bron |
|---|---|---|
| 270 | Geboorte van St. Nicolaas | |
| 340 | 6 december. Sterfdag van St. Nicolaas | |
| 342/343 | 6 december St. Nicolaas wordt heilig verklaard. Sterfdag van St. Nicolaas | |
| 1087 | Zeelieden roofden de heilig verklaarde botten van St. Nicolaas uit Myra om ze in het Italiaanse Bari in een speciaal aan Nicolaas gewijde kerk onder te brengen. De stad Bari is eeuwenlang in Spaanse handen geweest |
Jaqueline Storm. Televisier "persoonlijk profiel, Sint Nicolaas; huwelijksmakelaar en kindervriend" |
| 1318 | Culemborg krijgt op 6 december stadsrechten. Het originele document vermeldt op "Nycolausdach" | Aad Struijs. "Sint start zegetocht in Hattem en musea" |
| 1360 | Een van de oudste berichten over een Sinterklaasviering stamt uit 1360. In Dordrecht kregen de kinderen een dag vrij en een fooitje uit de stadskas om pret te maken. | Mathilde van Hoorn, m.m.v. Nederlands centrum voor Volkscultuur, Utrecht. Gepubliceerd in Libelle 48 |
| 1399 | Aantekening in de Deventer rentmeestersrekening dat op "Sente Nycolausavont" de schepenen een maaltijd krijgen, die ruim drie gulden kost. | Henk Krosenbrink. Tubantia "Sinterklaas kwam pas laat in het oosten aan". |
| 1400 | Aantekening in de Deventer rentmeestersrekening dat de "bouwluden" op St. Nicolausdagh betaald zijn. | Henk Krosenbrink. Tubantia "Sinterklaas kwam pas laat in het oosten aan". |
| 1427 | Uit archiefstukken blijkt dat vanaf 1427 in de Sint Nicolaaskerk in Utrecht schoenen werden gezet op 5 december, pakjesavond. Rijke Utrechters legden wat in de schoenen en de opbrengst werd verdeeld onder de armen op 6 december, de officiële sterfdag van de Heilige Nicolaas | |
| 1503 | Aantekening in de rentmeestersrekening van Bredevoort "donredags nae Nicolai " | Henk Krosenbrink. Tubantia "Sinterklaas kwam pas laat in het oosten aan". |
| 1616 | Blijspel/Gedicht Moortje van G.A. Bredero | |
| 1655 | In Utrecht verbood de vroedschap (gemeentelijke overheid) het verkopen van de veel voorkomende speculaaspop "ruiter te paard" tussen 1 en 7 december. Men zag daarin de vervanger van Sint te paard. | D.P.J. de Jonge Tubantia."Sinterklaaslekkernijen door de euwen heen". |
| 1657 | Het was in Dordrecht zelfs niet toegestaan om Sinterklaas te vieren | Cultuurwijs.nl |
| 1662 | Arnhemse keur(wet) van 3 december 1662 waarin het zetten van de schoen en het bakken van Sinterklaaskoekjes werden verboden. Men maakte kinderen maar wijs, dat Nicolaas hen deze zaken gaf, vermeldt de keur en bovendien leidde dit feest maar af van de "ware Godesdyenst" | Henk Krosenbrink. Tubantia "Sinterklaas kwam pas laat in het oosten aan". |
| 1663-1665 | Het beroemde schilderij 'Het Sint Nicolaasfeest' (ca. 1665-68) van Jan Steen. | Rijksmuseum Amsterdam |
| 1783 | Het oudste bewijs van een openbaar optreden van Sinterklaas is te vinden in een kinderboek van 1783, waarin wordt verteld dat Sint Nicolaas in het wit te paard door Brabantse steden rijdt, toegejuicht door dankbare kinderen. De schrijver spot hiermee, omdat hij het bijgeloof vindt. | |
| 1822 | Voor het eerst wordt in Amerika over Sinterklaas geschreven. | |
| 1848 | Knecht van Sinterklaas: In het boek van Jan Schenkman voor het eerst opgevoerd "Sint-Nicolaas en zijn knecht". |
Aad Struijs "Sint was ooit een hele piet" |
| 1850 | Introductie door Jan Schenkman van de stoomboot die uit Spanje komt. Liedje "Zie ginds komt de stoomboot". | |
| 1880 | Boek Sinterklaasavond van Fanny | |
| 1888 | de eerste – tot nu toe – werkelijke intocht dateert uit 1888. Dat gebeurde in Venray. | |
| 1891 | De benaming "Zwarte Piet" wordt voor het eerst in het Sinterklaasboek "Het feest van Sinterklaas" van Lina genoemd als "Pieter". | Hengelo’s dagblad (1994) en Jaqueline Storm. Televisier "persoonlijk profiel, Sint Nicolaas; huwelijks makelaar en kindervriend". |
| 1934 | De eerste intocht van Sinterklaas in Amsterdam | |
| 1964 | Eerste intocht van Sinterklaas op televisie | Zaterdag 18 november 2006. De Stentor. |
Trivia[bewerken | brontekst bewerken]
- In Sint-Niklaas (België) bestaat een cultus rondom Sinterklaas. Symbool voor de stad zijn twee stadsreuzen. Het gewicht van de Sinterklaasreus is 100 kilo en de pop is zo'n 5 meter hoog. Zwarte Piet is kleiner.
- Bij wijze van grap heeft het Nederlands Normalisatie-instituut een norm gemaakt waarin op humoristische wijze is vastgelegd hoe Sinterklaas gevierd dient te worden, NEN 0512 genaamd.
- In 2006 deed Bram van der Vlugt 20 jaar mee aan de Sinterklaasprogramma's. De bootreis naar Nederland in 2006 lijkt sprekend op zijn eerste reis in 1986, beide keren voeren ze verkeerd en beide keren waren ze met Pakjesboot 12.
- In november 2007 stelde het Nederlands Centrum voor Volkscultuur voor om van 5 december een nationale feestdag te maken, omdat het Sinterklaasfeest het meest populaire volksfeest van Nederland is.
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
|
|
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
Jan Schenkman[bewerken | brontekst bewerken]
- Jan Schenkman, de negentiende eeuwse bedenker van het moderne Sinterklaasfeest
- Jan Schenkman en kinderboeken, Koninklijke Bibliotheek
- Tekst en illustraties van Jan Schenkmans Sint Nicolaas en zijn knecht, 1850
Overig[bewerken | brontekst bewerken]
- Het Meertens Instituut over het Sinterklaasfeest
- Ter Gouw, Jan, De volksvermaken, 1871
- Sinterklaas, Amsterdam en de Sint-Nicolaaskerk op amsterdam.nl
- Nederlands Normalisatie-instituut (NEN): [1]. Herziene versie, 2007.
Bronnen, noten en/of referenties
|
· 
· 