Gouw (NSDAP)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Duitse deelstaten van vóór de gouwstructuur, 1919–1937
NSDAP-gouwen in 1926, 1928, 1933 en 1937
Gouwen (grijs) en rijksgouwen (groen) in 1941
De NSDAP-gouwen in 1944
De NSDAP-gouwen in 1944
Wapens van de gouwen in 1939

De gouwen van de NSDAP, met aan het hoofd een Gauleiter, werden in 1926 opgericht als partijafdelingen, ingedeeld volgens de kiesdistricten. Hitler koos bewust voor het Germaanse woord Gau, terugverwijzend naar het Duitse rijk in de Frankische tijd. In 1926 werd Joseph Goebbels door Hitler benoemd tot Gauleiter van Groot-Berlijn.

In nazi-Duitsland vormden de gouwen de facto de administratieve indelingen, nadat in 1934 de deelstaten van de Weimarrepubliek zo goed als alle bevoegdheden verloren. De nazi's lieten pro forma de bestuurlijke indeling van de Weimarrepubliek bestaan. De gouwen bestonden dus naast de Duitse deelstaten en de Pruisische provincies; sommige gouwen vielen met een staat of een provincie samen, andere gouwen ontstonden door splitsing of samenvoeging.

De gebieden die vanaf 1938 bij het rijk ingelijfd werden kregen een gelijkaardige structuur. Voor deze nieuwe gouwen gebruikt men de naam rijksgouw. Het verschil met de gouwen in het Altreich is dat in deze veroverde gebieden de gouwleider (Gauleiter) naast partijleider ook de functie van rijksstadhouder (Reichsstatthalter) vervulde.

Gouwen ontstaan in 1934[bewerken | brontekst bewerken]

Duitse naam Hoofdkwartier Gebied
Baden-Elsass Karlsruhe Baden en de (toen) Franse Elzas
Bayreuth Bayreuth Oostelijk deel van Beieren en delen van Tsjechië, oorspronkelijk onder de naar Bayrische Ostmark, hernoemd in 1942;
Berlin Berlijn Pruisische provincie Berlijn
Köln-Aachen Keulen Noordwesten van de Pruisische Rijnprovincie
Düsseldorf Düsseldorf Noordelijke helft van de Rijnprovincie
Ostpreußen Koningsbergen De gelijknamige Pruisische provincie, en vanaf 1939 ook delen van Polen
Ost-Hannover Lüneburg Noorden en oosten van de Pruisische provincie Hannover
Kurhessen Kassel Noordelijke helft van de Pruisische provincie Hessen-Nassau
Essen Essen Noordelijke punt van de Rijnprovincie
Franken Neurenberg Deel van Beieren
Halle-Merseburg Halle Zuidelijke helft van de Pruisische provincie Saksen
Hamburg Hamburg Het land Hamburg
Hessen-Nassau Frankfurt am Main De Volksstaat Hessen en de zuidelijke helft van de Pruisische provincie Hessen-Nassau
Koblenz-Trier Koblenz De zuidelijke helft van de Rijnprovincie; in 1942 hernoemd in Moselland na opname van het Groothertogdom Luxemburg
Niederschlesien Breslau De gelijknamige Pruisische provincie
Magdeburg-Anhalt Dessau De vrijstaat Anhalt en de noordelijke helft van de Pruisische provincie Saksen
Mainfranken Würzburg Een deel van Beieren
Mark Brandenburg De Pruisische provincie Brandenburg
Mecklenburg Schwerin Mecklenburg-Strelitz en Mecklenburg-Schwerin
München-Oberbayern München Deel van Beieren
Pommern Stettin De gelijknamige Pruisische provincie Pommeren
Saarpfalz Neustadt an der Weinstraße De Beierse Palts en het Pruisische Saarland; in 1940 hernoemd naar Reichsgau Westmark met de bedoeling er delen van Lotharingen aan toe te voegen
Sachsen Dresden De gelijknamige staat Saksen
Schleswig-Holstein Kiel De gelijknamige Pruisische provincie Sleeswijk-Holstein, de vrijstad Lübeck en delen van de vrijstaat Oldenburg
Südhannover-Braunschweig Hannover De vrijstaat Brunswijk en het zuidelijke en westelijke deel van de Pruisische provincie Hannover
Schwaben Augsburg Deel van Beieren
Thüringen Weimar De gelijknamige staat Thüringen en delen van de Pruisische provincie Saksen
Oberschlesien Kattowitz (vanaf 1939) De gelijknamige Pruisische provincie, en vanaf 1939 ook delen van Polen
Weser-Ems Oldenburg De vrijstaat Oldenburg (zonder de afgelegen territoria), de staat Bremen en de westelijke punt van de Pruisische provincie Hannover
Westfalen-Nord Münster De vrijstaat Lippe en de noordelijke helft van de Pruisische provincie Westfalen
Westfalen-Süd Dortmund De zuidelijke helft van de Pruisische provincie Westfalen
Württemberg-Hohenzollern Stuttgart De staat Württemberg en de Pruisische provincie Hohenzollern

Rijksgouwen vanaf 1938[bewerken | brontekst bewerken]

Buitenlandgouw[bewerken | brontekst bewerken]

Er was ook een buitenlandgouw met de naam Auslandsorganisation voor partijleden in het buitenland. De hoofdzetel daarvan was in Berlijn.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Gauleiter van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.