Haka
Haka is een groep ceremoniële dansen van de Maori's uit Nieuw-Zeeland, maar ook op Samoa, Tonga, Fiji en andere eilanden in Polynesië en Melanesië dansen ze de haka. Door middel van deze dans probeert men de goden (voorvaderen) aan te roepen.
Uitvoering[bewerken | brontekst bewerken]
Ten onrechte wordt vaak gedacht dat de haka altijd een oorlogsdans is. Naast de oorlogsdans (de Peruperu) bestaan er ook haka's voor bijvoorbeeld begrafenissen. Haka's worden bij allerlei gelegenheden uitgevoerd, bijvoorbeeld ter verwelkoming van toeristen, vaak voor de traditionele hangi, de welkomstmaaltijd. Ook bij festiviteiten en sportwedstrijden worden haka's uitgevoerd. Sommige dansen staan vast, sommige laten enige ruimte voor wat de dansers zelf willen laten zien.
Waarschijnlijk de bekendste haka is de Ka Mate, die al jarenlang door het Nieuw-Zeelandse rugbyteam, de All Blacks, voor het begin van iedere wedstrijd wordt uitgevoerd. Bij gelegenheid wordt tegenwoordig[(sinds) wanneer?] ook de controversiële Kapa o Pango of een andere haka opgevoerd. Ook enkele andere internationale teams uit deze regio voeren dit ritueel uit.
Dans[bewerken | brontekst bewerken]
De dans zelf bestaat uit een reeks van gebaren, vaak beginnend vanuit een door de knieën gebogen spreidstand. Men spant zijn spieren aan en slaat er vervolgens op (bijvoorbeeld achtereenvolgens op de borst, de armen en de bovenbenen). Ook probeert men door een neertrekkende beweging de kracht van de goden vanuit de hemel naar beneden (in de krijger) te trekken. Daarnaast kan men nog variëren in gezichtsuitdrukking, zoals het oogwit en een lange tong laten zien.
Lied[bewerken | brontekst bewerken]
De tekst van een haka wordt niet gezongen, maar opgezegd. Het lied is altijd gericht tot de goden. Naast de tekst gebruikt men in de liederen vaak kreten en uitroepen.
Ka Mate[bewerken | brontekst bewerken]
Oorsprong[bewerken | brontekst bewerken]
De oorsprong van de Ka Mate zou een gebeurtenis zijn in 1820, toen een Maori-leider, Te Rauparaha genaamd, op de vlucht was voor een vijandige stam. Tijdens die vlucht herhaalde Te Rauparaha telkens de woorden "ka mate, ka mate" (ik sterf, ik sterf). Uiteindelijk kwam Te Rauparaha terecht in een bevriende stam en vroeg de leider, een vriend, om hem te verstoppen. Deze vriend stemde toe en Te Rauparaha was in veiligheid.
Zeker van het feit dat hij ging leven herhaalde hij telkens de woorden "ka ora, ka ora" (ik leef, ik leef) en "tenei te tangata puhuruhuru nana nei i tiki mai whakawhiti te ra" (dit is de harige man die de zon terugbracht zodat ze weer kon schijnen). De "harige man", ook bedoeld als moedige man, was eigenlijk zijn vriend die hem bescherming gaf. De zon die weer scheen was een toespeling op het feit dat hij weer een toekomst en een dag te leven had.
Tekst van de Ka Mate[bewerken | brontekst bewerken]
Ka mate! Ka mate! Ka ora! Ka ora!
- Ik sterf! Ik sterf! Ik leef! Ik leef!
Ka mate! Ka mate! Ka ora! Ka ora!
- Ik sterf! Ik sterf! Ik leef! Ik leef!
Tenei te tangata puhuru huru
- Aanschouw! Daar staat een behaarde man
Nana nei i tiki mai
- Hij heeft iets gebracht
Whakawhiti te ra
- De zon liet hij schijnen
A upa ... ne! A upa ... ne!
- Een voorwaartse stap! Nog een voorwaartse stap!
A upane kaupane whiti te ra!
- Een voorwaartse stap, nog een.. De zon schijnt!!
Hi!!!
- Ha!!!
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
