Hesiodos

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Hesiodos
Hesiodos
Algemene informatie
Volledige naam Ἡσίοδος
Ook bekend als Hesiodus
Geboren 8e eeuw v.Chr.
Geboorteplaats Askra, Boeotië
Overleden 7e eeuw v.Chr.
Overlijdensplaats Ascra
Land Oude Griekenland
Beroep Dichter
Werk
Genre Dichtkunst
Bekende werken Theogonia, Erga kai Hèmerai
Portaal  Portaalicoon   Literatuur
Oudheid

Hesiodos (Oudgrieks: Ἡσίοδος), of Hesiodus (Latijn), is na Homeros de oudst bekende Griekse dichter. Hij was de eerste die persoonlijke ontboezemingen deed in zijn werk, waarin de oraliteit nog doorklinkt.[1] Hetgeen met enige zekerheid over zijn leven bekend is, komt uit zijn werken of is eruit afgeleid. Hesiodos leefde ongeveer in de periode 750-650 v.Chr.

Leven[bewerken | brontekst bewerken]

De vader van Hesiodos was een koopman die uit behoeftigheid emigreerde van Cyme in Klein-Azië naar Askra in Boeotië. Als kind hoedde Hesiodos het vee in de bergweiden en bewerkte hij met zijn vader en zijn broer Perses een niet erg vruchtbare strook grond. Het landgoed was bescheiden, hoewel er landlieden en slaven in dienst waren. De winters waren koud, de zomers ondraaglijk heet. Hij beschreef een vizioen waarin de Muzen hem aan de voet van de Helikon zijn dichterlijke gave inbliezen.

Na de dood van hun vader ontstond er twist onder de broers over de erfenis. Er kwam een rechtsgeding, en het was Hesiodos die aan het kortste eind trok, naar eigen zeggen door de corruptie van de plaatselijke machthebbers.

Werken[bewerken | brontekst bewerken]

Hesiodi Ascraei quaecumque exstant, 1701

De twee belangrijkste werken van Hesiodos zijn de Theogonia ('Godenstamboom') en de Erga kai Hèmerai (Werken en Dagen), allebei geschreven in dactylische hexameters. Ook nog een paar andere gedichten, zoals de Catalogus van vrouwen, zijn – waarschijnlijk ten onrechte – aan Hesiodos toegeschreven.

Theogonia (Θεογονία)[bewerken | brontekst bewerken]

De Theogonia (1022 verzen) is een eerste schuchtere poging om orde te scheppen in de verwarde Griekse godenwereld van Homeros, door de goden in genealogieën te rangschikken en aldus tevens tot een coherent wereldbeeld te komen. Hesiodos ziet de evolutie in functie van de wisselende wereldheerschappij, eerst in handen van Ouranos, dan van Kronos en ten slotte van Zeus. Deze evolutie is op Zeus gericht: in hem wordt de grote wereldorde voltooid die voor alle tijden vastgelegd is. Zo zijn de levensvoorwaarden ontstaan waar de mens zich door moet worstelen: allerlei kwalen omringen hem, maar Zeus waakt over het recht, zij het met harde hand.

Werken en Dagen (Ἔργα καὶ Ἡμέραι)[bewerken | brontekst bewerken]

De harde boerenstiel is het thema van Werken en Dagen (829 verzen). Uitgangspunt is de ruzie tussen Hesiodos en zijn broer Perses. Het werk vertoont geen streng systematische structuur: veeleer gaat het om een reeks gedachtenassociaties. De gedachtegang volgt twee hoofdlijnen:

  • een oproep tot Perses om hun twist te staken leidt tot beschouwingen over de hardheid van het leven (middels de mythes van Pandora en van de vijf Tijdperken van de Mens) en over de eerbiedwaardigheid van de door Zeus gestelde rechtsorde;
  • een oproep tot diezelfde Perses om op een eerlijke wijze in zijn levensonderhoud te voorzien leidt tot een verheerlijking van gestage arbeid en van het landbouwersleven. Perses had zich immers op de scheepvaart toegelegd, die volgens Hesiodos een stiel voor geldlustige avonturiers was, in tegenstelling tot het harde, eerlijke landbouwersleven. Hij beschrijft de boerenkalender, doorspekt met algemene zedenspreuken en eindigt met een opsomming van gunstige en ongunstige dagen.

Interpretatie[bewerken | brontekst bewerken]

Hesiodos was een ernstig, wat somber man, maar vol vertrouwen in de eerlijke bedoelingen van de goden. Hij kan in zekere zin ook gezien worden als de eerste sociaal geëngageerde dichter. Met zijn leerdichten schreef hij eenvoudige landlieden voor 1° wat ze over de goden dienden te weten (in de Theogonia) en 2° welke morele principes en praktische leefregels ze moesten volgen (in de Werken en Dagen). Zijn taal en stijl zijn volledig homerisch, met toch enkele elementen die van een lokale inslag getuigen. Zijn poëzie is in beschrijvende stukken echter vaak treffend van scherpte en eenvoud. In de alexandrijnse tijd werd het leerdicht weer populair en Hesiodos werd dan ook erg geherwaardeerd en nagevolgd (o.a. in het Latijn door P. Vergilius Maro in de Georgica).

Nederlandse vertaling[bewerken | brontekst bewerken]

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

  • Easterling, P.E. & B.M.W. Knox (edd.), The Cambridge history of classical literature, Vol. 1 dl. 1 'Early Greek poetry', Cambridge: Cambridge University Press, 2004 [1989]
  • Robert Lamberton, Hesiod, New Haven: Yale University Press, 1988. ISBN 0-300-04068-7
  • Pietro Pucci, Hesiod and the Language of Poetry, Baltimore and London: Johns Hopkins University Press, 1977. ISBN 0-8018-1787-0
  • Erwin Rohde, Psyche, 1925.
  • J. A. Symonds, Studies of the Greek Poets, 1873.

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Voetnoten[bewerken | brontekst bewerken]

  1. Irene Vallejo, Papyrus. Een geschiedenis van de wereld in boeken, 2021, p. 142-143
Zie de categorie Hesiod van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.