Hoegaarden (gemeente)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf Hoegaarden (België))
Hoegaarden
Gemeente in België Vlag van België
Hoegaarden (België)
Hoegaarden
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Vlaams-Brabant Vlaams-Brabant
Arrondissement Leuven
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere 		34,13 km² (2021)
84,19%
6,22%
9,6%
Coördinaten 50° 46' NB, 4° 53' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid 		6.797 (01/01/2023)
50,18%
49,82%
199,16 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder 		(01/01/2023)
19,58%
61,59%
18,83%
Buitenlanders 5,02% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester Jean-Pierre Taverniers (CD&V)
Bestuur CD&V
Zetels
CD&V
Gewoon WIT
N-VA
sp.a
 17
10
3
3
1
Economie
Gemiddeld inkomen 24.108 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad 4,38% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
3320
3320
3321 		Deelgemeente
Hoegaarden
Meldert
Outgaarden
Zonenummer 016
NIS-code 24041
Politiezone Getevallei
Hulpverleningszone Oost Vlaams-Brabant
Website www.lokaalbestuurhoegaarden.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Leuven
in de provincie Vlaams-Brabant
Portaal  Portaalicoon   België
Dorpskom van Hoegaarden - Die Cuype - met Sint-Gorgoniuskerk
Sint-Gorgoniuskerk

Hoegaarden (Frans: Hougaerde) is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Vlaams-Brabant. De gemeente telt ruim 6000 inwoners. Inwoners worden Hoegaardiers genoemd. Deze benaming komt van het Duits Hoegardiers ten tijde van het Prinsbisdom Luik waartoe Hoegaarden behoorde. Een groot deel van de oppervlakte van de gemeente is nog landbouwgebied.

Toponymie[bewerken | brontekst bewerken]

De datief meervoud op um kan men verbinden met een tweestammige Germaanse naam, namelijk hugu + ward. De afleiding op um betekent zoveel als "bij de mensen van", gevolgd door de stamvader. In de antroponymie zijn beide elementen zeer bekend. Hugu betekent "verstand, denkende geest". Het tweede lid ward is een stam die beschermen betekent. Zo kan de naam Hoegaarden gereconstrueerd worden als Hugwardum, met klankwettige evolutie tot Hoegaarden. Hoegaarden betekent dus oorspronkelijk "bij de mensen van Hugu-ward.[1]

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Het dorp is gelegen in Haspengouw op de samenvloeiing van de Grote Gete en de Schoorbroekbeek en ligt op een Romeinse heerbaan van Tienen naar Bavay in Noord-Frankrijk. Overblijfselen van deze periode werden aangetroffen in een aantal Romeinse villa's die in de jaren 1980 werden opgegraven. Het huidige dorp werd in 981 gesticht door de laatste heerseres van het graafschap Bruningerode (in het Frans Brunengeruz), waarvan Hoegaarden het centrum zou geweest zijn. Bruningerode betekent: gerooid bos van de lieden van Bruno. Gravin Alpaïdis (Alpeide) schonk haar graafschap en burcht (die stond op de plaats van de huidige Sint-Gorgoniuskerk) aan de prins-bisschop van Luik. Tot aan de Franse Revolutie bleef het dorp een Luikse enclave in het Hertogdom Brabant.

Geografie[bewerken | brontekst bewerken]

Kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Naast de dorpskern van Hoegaarden zelf heeft de gemeente nog twee andere woonkernen, met name Meldert en Outgaarden.

Gehuchten[bewerken | brontekst bewerken]

Naast deze dorpen die vóór de laatste gemeentefusie als onafhankelijke entiteiten bestonden, telt Hoegaarden nog een aantal gehuchten. De kleine dorpjes Rommersom, Hoksem en Hauthem maken al sinds eeuwen deel uit van de hoofdgemeente en zijn er ruimtelijk ook van afgescheiden. Ook Bost maakte lange tijd deel uit van het Hoegaardse grondgebied tot het in 1884 een onafhankelijke gemeente werd.

Minder bekend zijn de Hoegaardse gehuchten Nerm, Aalst (deel van Nerm), Schoor (verdwenen als bewoond gebied), Elst, Altenaken en Egypte (nu Brouwerij Loriersstraat). In 1977 werd het gehucht Overlaar opgesplitst, het grootste gedeelte ervan ligt nu op grondgebied van de stad Tienen.

Ook Meldert heeft een aantal gehuchten, het grootste ervan is Babelom, de andere zijn Gaat, Keulen en Overhem.

Outgaarden kent, in tegenstelling tot Hoegaarden en vooral Meldert, een erg compacte nederzettingsstructuur; er zijn dan ook geen aparte gehuchten te onderscheiden. Tot aan de afscheiding in 1922 was Zittert-Lummen te beschouwen als gehucht.

Tabel[bewerken | brontekst bewerken]

# Naam Opp.
(km²)		 Inwoners
(2020)		 Inwoners
per km²		 NIS-code
1 Hoegaarden 17,95 4.913 274 24041A
2 Meldert 8,90 1.127 127 24041B
3 Outgaarden 7,28 822 113 24041C

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Hoegaarden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Natuur en landschap[bewerken | brontekst bewerken]

Hoegaarden ligt op een hoogte van 42-108 meter. Het ligt aan de Grote Gete en tegen de taalgrens en het Waals Gewest aan.

Demografische ontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]

Demografische evolutie deelgemeente voor de fusie[bewerken | brontekst bewerken]

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen, 1976= inwonersaantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente[bewerken | brontekst bewerken]

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
  • 1930: Deelgemeente Outgaarden was tot 1922 deel van de gemeente Zittert-Lummen
Inwoners
van jaar tot jaar
Op 1 januari
1992 tot heden
Aantal[2]
1992 5.612
1993 5.633
1994 5.703
1995 5.764
1996 5.868
1997 5.910
1998 5.984
1999 5.991
2000 6.014
2001 6.016
2002 6.032
2003 6.059
2004 6.059
2005 6.148
2006 6.225
2007 6.226
2008 6.351
2009 6.456
2010 6.546
2011 6.632
2012 6.739
2013 6.721
2014 6.732
2015 6.819
2016 6.891
2017 6.907
2018 6.942
2019 6.886
2020 6.863
2021 6.843
2022 6.811
2023 6.797

Cultuur[bewerken | brontekst bewerken]

Evenementen[bewerken | brontekst bewerken]

Hoegaarden staat bekend om zijn palmprocessie. Deze palmzondagtraditie wordt georganiseerd door het Genootschap der Twaalf Apostelen waarvan de statuten dateren uit 1631. Elk jaar op palmzondag wordt een beeld van Christus gezeten op een ezel, in processie rond het dorp gedragen. Kinderen verkopen palmtakjes aan de gelovigen. Ze gaan van huis tot huis. Deze traditie was tot aan de Franse Revolutie wijd verspreid in Europa. Anno 2016 is de Hoegaardse traditie een van de laatst overgeblevene van West-Europa. Daar waar de processie langs kwam, werden voor de gelegenheid huisaltaren buiten geplaatst. De priester wijdde die één voor één. Dit gebruik geraakte de laatste jaren in de vergetelheid, maar de processie is nog steeds een publiekslokker.

Economie[bewerken | brontekst bewerken]

Landbouw[bewerken | brontekst bewerken]

De akkerbouw is de belangrijkste landbouwtak in Hoegaarden. De teelten zijn hoofdzakelijk tarwe, maïs en suikerbieten, hoewel de laatste jaren ook alternatieve gewassen ingang vinden.

Industrie[bewerken | brontekst bewerken]

Suikernijverheid[bewerken | brontekst bewerken]

De streek rond Tienen staat bekend om zijn suikerproductie. Ook in Hoegaarden waren tot voor kort diverse suikerraffinaderijen te vinden. De bekendste was ongetwijfeld de 'Grand Pont' die in de jaren 1950 sloot. De laatste raffinaderij in het dorp sloot eind jaren 1980 haar deuren. Van deze locatie blijft niets over, brouwerij De Kluis bouwde er een bottelarij en een waterzuiveringsinstallatie.

Brouwerijen[bewerken | brontekst bewerken]

Hoegaarden staat bekend als een echte biergemeente. Ooit waren er meer dan 35 brouwerijen (boer brouwers), maar sinds 1966 is er nog maar één, te weten Brouwerij De Kluis, gesticht door Pierre Celis. De brouwerij maakte onder meer Hoegaarden (witbier), De Verboden Vrucht, Hoegaarden Grand Cru, Julius en Hougaerdse Das. De brouwerij werd in de jaren tachtig overgenomen door Interbrew (nu AB InBev). Op 30 november 2005 maakte InBev bekend dat alle brouwactiviteiten van Hoegaarden verplaatst zouden worden naar Jupille. Niet alleen zou dit tot ontslagen leiden, maar ook tot het verdwijnen van de laatste Hoegaardse brouwerij. In september 2007 besloot hetzelfde InBev echter het Hoegaarden bier weer in Hoegaarden zelf te brouwen.

In december 2006 startte Brouwerij "Nieuwhuys" in het gelijknamige café met het brouwen van het nieuwe bruine bier "Alpaïde", naar de laatste gravin van het graafschap Bruningerode. Ondertussen brouwen zij verschillende bieren.

Andere nijverheid[bewerken | brontekst bewerken]

Er is een kleine ambachtelijke zone met bedrijven uit diverse sectoren.

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

Zetelverdeling gemeenteraad 2019-2024
1
3
10
3
1 3 10 3 
De 17 zetels zijn als volgt verdeeld:
Gemeenteplein

Bestuur[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeenteraad van Hoegaarden werd tot 1970 gedomineerd door de Liberale Partij, later de PVV. In 1970 werd deze absolute meerderheid gebroken door een coalitie van CVP en BSP. Sinds de gemeenteraadsverkiezingen van 1976 heeft CVP, nu CD&V, een volstrekte meerderheid.

Lijst van burgemeesters[bewerken | brontekst bewerken]

2013-2018[bewerken | brontekst bewerken]

Burgemeester is Jean-Pierre Taverniers van de CD&V. Deze partij heeft de meerderheid met 11 op 17 zetels.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]

Partij 10-10-1976[6] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[7] 14-10-2012[8] 14-10-2018
Stemmen / Zetels % 17 % 17 % 17 % 17 % 17 % 17 % 17 % 17
CVP1 / CD&V2 53,281 10 52,21 10 55,031 11 56,371 11 44,761 9 51,172 10 52,092 11 50,52 10
PVV1 / HTDA / VLD2 / Open Vld3 / Gewoon WIT4 30,11 5 26,571 5 26,441 4 35,41A 6 32,742 6 31,72 5 19,553 3 19,64 3
SP1 / HTDA / sp.a2 14,541 2 15,511 2 15,881 2 13,921 2 17,142 2 12,062 1 10,72 1
VU1 / N-VA2 2,081 0 5,711 0 2,661 0 - - - 16,32 2 17,92 3
Agalev - - - - 8,57 0 - - -
Anderen(*) - - - 8,22 0 - - - -
Totaal stemmen 4198 4248 4273 4305 4507 4643 4865 4972
Opkomst % 96,72 95,6 94,72 96,71 94,69 94,7
Blanco en ongeldig % 1,55 2,73 3,16 3,9 2,95 3,10 3,91 4,0

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1994: ANDERS (6,55%), W.O.W. (1,67%)

Bekende Hoegaardiers[bewerken | brontekst bewerken]

Nabijgelegen kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Hoksem, Meldert, Saint-Remy-Geest, Zétrud-Lumay, Outgaarden, Bost, Tienen

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Hoegaarden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hoegaarden_(gemeente)&oldid=67034206"