Kluis op de Schaelsberg

De kluis op de Schaelsberg (Limburgs: Kloes op de Sjaatsberg) is een kluizenarij (hermitage) bij Oud-Valkenburg en Walem in de gemeente Valkenburg aan de Geul.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Hij werd in 1688 gebouwd in opdracht van graaf Gerard Hoen van Cartiels, de toenmalige heer van Kasteel Schaloen. De eerste bewoner van de kluizenarij was ene broeder Laurens Plum. De kluis is vanaf de stichting in 1688 doorlopend bewoond gebleven tot 1930, door in totaal 16 bewoners, veelal broeders genoemd. De bekendste bewoner was een voormalige Pauselijke Zoeaaf, Hendrikus Weerts, die de kluis bewoonde tussen 1860 en 1889. Drinkwater werd door de bewoners aan de voet van de Schaelsberg gehaald uit de Sint-Jansbron.

Locatie[bewerken | brontekst bewerken]

De kluis is gebouwd boven op de Schaelsberg, bijna aan de rand van het hellingbos Schaelsbergerbos. Naast de kluis bevindt zich een open terrein met hoge bomen waar al eeuwenlang openluchtmissen worden gehouden: de Sjaasbergergank.^[1] Ten oosten van de kluis bevindt zich de mergelwand van de Daolkesberg. Nabij de kluis bevinden zich een kruisweg met de 14 staties in evenzovele nissen, deels in een cirkel rond een centraal "graf". De kluis is een plaats van bezinning en gebed, alsook doel van een pelgrimage ter ere van de heilige Leonardus van Noblat, en daarmede een bedevaartkluis. De kluis is een toeristische attractie, die op bepaalde tijden is opengesteld voor het publiek. De kluis en de naastgelegen kruisweg zijn rijksmonument.

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

Jan G.M. Notten, De kluis op de Schaesberg. Valkenburg: Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland en de Veldeke-Kring te Valkenburg, 1976 (brochure)