Koepelgevangenis van Haarlem

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf Koepelgevangenis (Haarlem))
Koepelgevangenis
De Koepel
Voormalige Koepelgevangenis Haarlem
Locatie
Locatie Haarlem-Oost
Plaatsnaam Haarlem
Adres Koepelplein 1
Coördinaten 52° 23′ NB, 4° 39′ OL
Status en tijdlijn
Oorspr. functie Gevangenis
Start bouw 1899
Bouw gereed 1901
Bouwinfo
Architect W.C. Metzelaar
Eigenaar Gemeente Haarlem
Erkenning
Monumentstatus Rijksmonument
Monumentnummer 513312 513315
Detailkaart
Koepelgevangenis van Haarlem (Haarlem)
Koepelgevangenis van Haarlem
Website
Portaal  Portaalicoon   Civiele techniek en bouwkunde
Voormalige Koepelgevangenis Haarlem gezien vanaf de Gedempte Oostersingelgracht

De Koepelgevangenis van Haarlem, meestal de Koepel genoemd, is een voormalige strafgevangenis in de stad Haarlem. Het gebouw is een van de drie koepelgevangenissen die Nederland kent. De andere twee bevinden zich in Arnhem en Breda. Alle drie zijn opgenomen in het Rijksmonumentenregister.

De Koepelgevangenis in Haarlem werd van 1899 tot 1901 gebouwd door justitiearchitect W.C. Metzelaar. Hij baseerde zich op het ontwerp van zijn vader Johan Frederik Metzelaar, die in Breda en Arnhem reeds koepelgevangenissen had gerealiseerd. Net als die andere koepelgevangenissen is ook de gevangenis in Haarlem een rijksmonument. Tot 2016 was het gebouw rijkseigendom. In dat jaar sloot de gevangenis vanwege het teruggelopen aantal gedetineerden en bezuinigingen. Het monumentale gebouw en het omliggende terrein werd door de gemeente Haarlem aangekocht en in 2019 doorverkocht aan de Stichting Panopticon. Deze zorgde voor de herontwikkeling van gebouw en omgeving.

De Koepel bevat vier gestapelde cellenringen met in totaal 240 cellen.[1][2]

Herontwikkeling Koepelgevangenis[bewerken | brontekst bewerken]

De Haarlemse gevangenis werd in 2016 gesloten. Daarna is het terrein tijdelijk gebruikt als opvangcentrum voor Syrische vluchtelingen.[3] Anno 2017 ontstonden de plannen om in het gebouw onder andere een university college onder te brengen.[4]

In 2019 sloten gemeente Haarlem, stichting Panopticon, SRH Grupe en de Global School for Entrepreneurship een samenwerkingsovereenkomst ter realisering van onderwijs- en woonvoorzieningen in de voormalige gevangenis.[5] Stichting Panopticon vroeg een ontwerp-omgevingsvergunning aan voor het monument. Deze ontwerp-omgevingsvergunning voorzag in de restauratie en het gedeeltelijk veranderen van het ronde cellengebouw en het administratiegebouw van het complex. Panopticon wilde onder andere het dak van De Koepel isoleren, de cellen leeghalen en de ramen in de gevel vergroten.

Het bureau van architect André van Stigt maakte een ontwerp voor de renovatie van het complex.[6][7]

De verbouwingswerkzaamheden begonnen in 2020.[8] In 2022 trokken de eerste bedrijven er in, waaronder de regionale ontwikkelingsmaatschappij ROM InWest. Dat jaar werd ook begonnen met het gebruik van de Koepel als onderwijslocatie.[9]

Bioscoop[bewerken | brontekst bewerken]

Zie FilmKoepel voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Tijdens de verbouwing is een kelder uitgegraven. In deze kelder is de bioscoop gerealiseerd. Deze bioscoop met zes zalen is de FilmKoepel gaan heten.

Galerij[bewerken | brontekst bewerken]

Externe link[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Koepelgevangenis Haarlem van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.