Kris (wapen)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De legendarische Kris van Knaud, Bijna een eeuw verloren gewaand, maar recent hervonden en nu op een ereplaats in het Wereldmuseum Amsterdam: de oudst bekende gedateerde kris ter wereld (met ingegraveerde datering 1264 = 1342 na Chr.). De kostbaarste en oudste pusaka van het Javaanse hof werd geschonken aan Charles Knaud (geb. 1840) die als traditioneel Javaans genezer (dukun) de Javaanse kroonprins het leven redde van zwarte magie. Op het lemmet, bekleed met bladkoper, een tafereel uit het Ramayana-epos: de apengeneraal Hanuman oog in oog met een vijandelijk leger.
De greep van een kris, Bali, 19e eeuw Javaanse kris, met houten schede
De greep van een kris (godenfiguur), Bali, 19e eeuw
Javaanse kris, met houten schede.

Een kris is een Indonesische, Maleisische of Filipijnse dolk met dubbele, vaak gegolfde kling waar mystieke krachten aan worden toegeschreven. De kris wordt dikwijls gedragen als teken van gezag of waardigheid.

In Indonesië gaat het geloof dat iemand spoedig sterft als men een kris in zijn voetsporen steekt. Ook het bespotten van een kris leidt tot onheil. Als een kris gemaakt is met nikkel uit de meteoriet die in 1749 in de streek rond de Prambanan viel, hoeft het wapen alleen te worden gericht op de aldus ter dood veroordeelde persoon.

De kris is opgenomen op de lijst van meesterwerken van het orale en immateriële erfgoed van de mensheid van UNESCO.

Traditie[bewerken | brontekst bewerken]

De kris geldt als een van de heiligdommen (pusaka) van een familie, clan, dynastie of een koninkrijk. Deze krissen worden van vader op zoon doorgegeven.

De kris dient op elke vijfde vrijdag Kliwon van de Javaanse (moslim) kalender met reinigingsrituelen en offers verzorgd te worden. De kris wordt namelijk beschouwd als bezield en heeft recht op eten en drinken zoals elk wezen op aarde. De kris beschermt de eigenaar als dit ritueel zonder uitstel op bovenstaande dag plaatsvindt. Lokale legenden vertellen dat als de eigenaar die deze rituelen kent en ze vergeet, of de kris verwaarloost, de kris de lakse eigenaar tijdens diens slaap van het leven berooft. De kris speelt een rol in de traditionele Javaanse kejawen, een spirituele traditie. Een kris in ruste hangt niet maar is in wit doek gewikkeld en hoeft niet verzorgd te worden.

Een kris mag niet gekocht worden. Hij dient als geschenk aanvaard te worden en officieel overgedragen te worden.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

  • David van Duuren, De kris; een aardse benadering van een kosmisch symbool. Amsterdam: KIT Publishers, 1996. ISBN 90 6832 262 1.
  • David van Duuren, Krissen: een beredeneerde bibliografie. Amsterdam: KIT Publishers, 1998. ISBN 90 6832 276 1.
  • David van Duuren, 'Een Indo-Javaans unicum: de kris van Knaud'. Aziatische Kunst 34, nr. 2, juni 2004, p. 2-19
  • Amy Wassing, De kris: bewierookt, gekoesterd, gevreesd. Delft: Gemeente Musea Delft, 2006.

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Kris van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.