Lijst van Werelderfgoederen in Nederland

Dit is een lijst van Werelderfgoed in Nederland met de objecten ingeschreven in de UNESCO Werelderfgoedlijst of op de kandidatenlijst hiervoor.

Nederland, inclusief Curaçao, heeft de overeenkomst voor het Werelderfgoed geratificeerd op 26 augustus 1992, waarna het objecten op haar grondgebied kon nomineren voor de Werelderfgoedlijst.

De eerste toevoeging aan de lijst vond plaats in 1995 en de meest recente in 2023. Sindsdien zijn er dertien locaties in Nederland en Curaçao ingeschreven op de Werelderfgoedlijst. Twaalf hiervan zijn cultureel erfgoed en één is natuurlijk erfgoed. Twaalf locaties bevinden zich in Nederland, één bevindt zich op Curaçao.

De voorlopige (kandidaten) lijst van Nederland bevat nu nog twee objecten, die alle werden voorgedragen op 17 augustus 2011. Nadat ICOMOS had vastgesteld dat het object niet voldeed aan de criteria werd de nominatie van het Teylers Museum te Haarlem op verzoek van Nederland van de kandidatenlijst verwijderd tijdens 37e sessie van de Commissie voor het Werelderfgoed in 2013 te Phnom Penh, Cambodja. Ook het Eiland Saba en Sanatorium Zonnestraal zijn in respectievelijk 2019 en 2018 van de lijst afgehaald.

De jaartallen zijn de jaren van inschrijving, op de kandidatenlijst het jaar van inzending. De ID-nummers zijn de referentienummers zoals gebruikt door de UNESCO, zij linken direct aan de inschrijvingsbladen van de objecten op de UNESCO-website.

De nummers en criteria in de tabellen zijn zoals die worden gebruikt op de UNESCO-website. Er zijn drie verschillende typen mogelijk: cultuur, natuur en gemengd. In Nederland en Curaçao zijn er geen gemengde objecten op de Werelderfgoedlijst en er is er één op de kandidatenlijst.

De selectiecriteria i, ii, iii, iv, v en vi zijn de cultuurcriteria, en de selectiecriteria vii, viii, ix, en x zijn de natuurcriteria.

Locaties op de UNESCO Werelderfgoedlijst[bewerken | brontekst bewerken]

ID – Jaar	Naam	Locatie	Type (criteria)
739 – 1995	Schokland	Flevoland	Cultuur (iii, v)
759 – 1996, 2021	Nederlandse waterverdedigingslinie (Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie)	Noord-Holland, Utrecht, Gelderland, Zuid-Holland en Noord-Brabant	Cultuur (ii, iv, v)
818 – 1997	Kinderdijkse molens	Alblasserdam en Nieuw-Lekkerland; Zuid-Holland	Cultuur (i, ii, iv)
819 – 1997	Historisch gebied van Willemstad, binnenstad en haven	Willemstad; Curaçao	Cultuur (ii, iv, v)
867 – 1998	Ir. D.F. Woudagemaal	Lemmer; Friesland	Cultuur (i, ii, iv)
899 – 1999	Droogmakerij de Beemster	Beemster; Noord-Holland	Cultuur (i, ii, iv)
965 – 2000	Rietveld Schröderhuis	Utrecht, Utrecht	Cultuur (i, ii)
1314 – 2009	Waddenzee	Friesland, Groningen en Noord-Holland	Natuur (viii, ix, x)
1349 – 2010	Grachtengordel van Amsterdam	Amsterdam; Noord-Holland	Cultuur (i, ii, iv)
1441 – 2014	Van Nellefabriek	Rotterdam; Zuid-Holland	Cultuur (ii, iv)
1555 – 2021	Koloniën van Weldadigheid	Veenhuizen, Noordenveld, Frederiksoord / Wilhelminaoord, Westerveld; Drenthe	Cultuur (ii, iv)
1631 – 2021	Grenzen van het Romeinse Rijk - De Neder-Germaanse limes	Gelderland, Utrecht en Zuid-Holland	Cultuur (ii, iii, iv)
1683 – 2023	Eise Eisinga Planetarium	Franeker; Friesland	Cultuur (i, ii, iv)

Objecten op de kandidatenlijst[bewerken | brontekst bewerken]

ID – Jaar	Naam	Locatie	Type (criteria)	Afbeelding
5627 – 2011	Bonaire National Marine Park	Bonaire; Caribisch Nederland	Natuur (vii, ix)
5632 – 2011	Plantagesysteem van West Curaçao	Curaçao	Cultuur (ii, iv, v)

Object voorheen op de kandidatenlijst[bewerken | brontekst bewerken]

ID – Jaar	Naam en Locatie	Type (criteria)	Opmerkingen
5628 – 2011	Eiland Saba, Caribisch Nederland	Gemengd (ii, iv, v, x)	In 2019 van de lijst gehaald.^[1]
5634 – 2011	Teylers Museum, Haarlem; Noord-Holland	Cultuur (i, ii, iv)	In 2013 van de lijst gehaald op de 37e sessie van de Commissie voor het Werelderfgoed (Phnom Penh, Cambodja)^[2]
5633 – 2011	Sanatorium Zonnestraal, Hilversum; Noord-Holland	Cultuur (i, ii, iv)	In 2018 van de lijst gehaald.^[3]
	Alblasserwaard-Oost; Zuid-Holland^[4]
	Vechten / De Burg; Bunnik, Utrecht^[4]		In 2021 alsnog Werelderfgoed als onderdeel van de Neder-Germaanse limes en de Nederlandse waterverdedigingslinie
	De Gouw en de Groetpolder; Noord-Holland^[4]
	Middag-Humsterland; Groningen^[4]
	Noordoostpolder; Flevoland^[4]
	Visvijverweg / Noordertocht, Swifterbant; Flevoland^[4]
	Park Arentsburg / Forum Hadriani; Voorburg Zuid-Holland^[4]		In 2021 alsnog Werelderfgoed als onderdeel van de Neder-Germaanse limes

UNESCO[bewerken | brontekst bewerken]

UNESCO is de culturele organisatie van de Verenigde Naties en zet zich in om erfgoed wereldwijd te beschermen. Daarvoor gebruikt UNESCO verschillende erfgoedlijsten. Het bekendste is Werelderfgoed. Daarnaast is er ook geologisch erfgoed (Geoparken), immaterieel erfgoed, ’Memory of the World’-programma etc. Vaak worden deze verschillende lijsten door elkaar gebruikt, maar ze verschillen nogal van karakter.

Immaterieel erfgoed[bewerken | brontekst bewerken]

Deze lijst toont tradities opgenomen als Immaterieel (cultureel) erfgoed.

Naam	Jaar	Beschrijving	Afbeelding
Molenaarsambacht^[5]	2017

Erfgoed voor documenten[bewerken | brontekst bewerken]

Deze lijst toont de documenten en archieven opgenomen in het Memory of the World-programma van UNESCO.

Naam	Jaar	Beschrijving
Livraria Montezinos^[6]	2003
Archieven van de Verenigde Oost-Indische Compagnie^[6]	2003
Dagboek van Anne Frank^[6]	2009
Collectie Jean Desmet^[6]	2011
La Galigo^[6]	2011	Samen met Indonesië
Archief van de Middelburgsche Commercie Compagnie^[6]	2011	Samen met Curaçao en Suriname
Archieven van de West-Indische Compagnie^[6]	2011	Samen met Ghana, Guyana, Nederlandse Antillen, Suriname, Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten
Manifest van de Communistische Partij en eerste druk van het Het Kapitaal met persoonlijke notities van Karl Marx^[6]	2013	Samen met Duitsland
Kroniek van Diponegoro^[6]	2013	Samen met Indonesië
Utrechts Psalter^[6]	2015
The Language Archive - collectie van wereldtalen^[6]	2015
Archieven van Ludwig Wittgenstein^[6]	2017	Samen met Oostenrijk, Canada en het Verenigd Koninkrijk
Archieven van Aletta Jacobs^[6]	2017	Samen met en de Verenigde Staten
Westerborkfilm^[6]	2017
Panji-manuscripten^[6]	2017	Samen met en de Indonesië en Cambodja
Amsterdams Notarieel Archief^[6]	2017