Lijst van oorlogen van Nederland

Dit is een lijst van oorlogen van Nederland vanaf 1560.

Nederland is als staat ontstaan tijdens de Tachtigjarige Oorlog als een verzameling van provincies en steden die zich op 1581 onafhankelijk verklaarden van het Spaanse Rijk. Daarmee werd de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (ook wel 'Verenigde Provinciën' of kortweg 'de Republiek') een soevereine politieke entiteit, terwijl de rest van de Lage Landen of Nederlanden (op enkele staten na zoals het Prinsbisdom Luik, het Abdijvorstendom Stavelot-Malmedy enzovoort), waarmee het in de Bourgondische tijd geleidelijk was geïntegreerd tot de Habsburgse Nederlanden, onder de heerschappij van het Huis Habsburg bleef. De Republiek en later het Koninkrijk der Nederlanden is in verschillende Europese oorlogen betrokken geweest en heeft ook koloniale oorlogen overzee gevoerd ter stichting van de Nederlandse koloniën, eerst onder leiding van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) en West-Indische Compagnie (WIC), later direct door de staat. In de 20e eeuw verloor Nederland zijn koloniën, waarna de resterende Caribische rijksdelen een gelijkwaardige status hebben gekregen. Sinds 1950 is Nederland via de Verenigde Naties betrokken bij oorlogen in onder meer het voormalige Joegoslavië, het Midden-Oosten en Afghanistan en stuurt Nederland vredestroepen.

In deze lijst zijn alle oorlogen opgenomen die werden gevoerd door de Nederlandse staat, dat wil zeggen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1581/88–1795), de Bataafse Republiek (1795–1806), het Koninkrijk Holland (1806–1810), het Vorstendom der Nederlanden (1813–1815), het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815–1839) en het huidige Koninkrijk der Nederlanden (1839–heden).

Voor meer details over de gevechten tijdens de oorlog in deze periode, zie Lijst van Nederlandse veld- en zeeslagen (1560–heden).
Voor eerdere oorlogen, zie Lijst van oorlogen in de Lage Landen tot 1560.
Voor gelijktijdige oorlogen in het zuiden tot 1829, zie Lijst van oorlogen in de zuidelijke Lage Landen (1560–1829).
Voor oorlogen van het Koninkrijk België vanaf de Belgische Revolutie, zie Lijst van oorlogen van België (1830–heden).
Voor oorlogen van het Groothertogdom Luxemburg vanaf zijn onafhankelijkheid, zie Lijst van oorlogen van Luxemburg (1890–heden).

Begin	Eind	Naam conflict	Partijen		Uitkomst
Begin	Eind	Naam conflict	Combatant 1	Combatant 2	Uitkomst
1568	1648	Tachtigjarige Oorlog (ook Nederlandse Opstand genoemd) (vermengd met Dertigjarige Oorlog)	Staatsen (incl. Vlaanderen, Brabant, Mechelen, Henegouwen, Namen, Artesië, etc. c. 1576–1585) Gentse Republiek (1577–1584) Antwerpse Republiek (1577–1585) Brusselse republiek (1576–1584) Republiek der Verenigde Nederlanden (1581/8–1648) Koninkrijk Engeland (1585–1604, 1625–30) Koninkrijk Frankrijk (1596–8, 1635–48)	Spaanse Rijk (incl. Spaanse Nederlanden) Portugese Rijk (1580–1640) Oostenrijkse Habsburgers (1598–1621)	Vrede van Münster Republiek der Verenigde Nederlanden wordt onafhankelijk Nederduitse Gereformeerde Kerk verwerft publiekelijk bevoorrechte status; katholieken, lutheranen en joden getolereerd Zuidelijke Nederlanden blijven Spaans Rooms-Katholieke Kerk blijft staatsreligie, andere religies blijven verboden
1601	1661	Nederlands-Portugese Oorlog	Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden	Koninkrijk Portugal	Vrede van Den Haag Nederland verwerft Ceylon en grote schadevergoeding Portugal verwerft Nederlands-Brazilië
1609	1621	Nederlandse verovering van de Banda-eilanden	Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden	Bandanese strijders Engelse Oost-Indische Compagnie Koninkrijk Engeland	Nederlandse overwinning Banda-eilanden geannexeerd VOC verkrijgt monopolie op nootmuskaat
1643	1645	Oorlog van Kieft	Nieuw-Nederland	Wappingers	Wapenstilstand
1652	1654	Eerste Engels-Nederlandse Oorlog	Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden	Engelse Gemenebest	Engelse overwinning Vrede van Westminster (1654)
1651	1986	Driehonderdvijfendertigjarige Oorlog (onderdeel van de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog, historiciteit betwist)	Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden	Scilly-eilanden	Vrede van Scilly (1986)
1655	1660	Noordse Oorlog (1655-1660)	Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Nieuw-Nederland Koninkrijk Denemarken en Noorwegen	Koninkrijk Zweden	Vrede van Kopenhagen (1660) Nieuw-Nederland verovert Nieuw-Zweden (1655) Deens-Nederlandse dominantie in de Sont Zweden verwerft Skåne van Denemarken
1655	1655	Perzikoorlog (onderdeel van de Noordse Oorlog (1655-1660))	Nieuw-Nederland	Susquehannock en geallieerde indianen	Indiaanse overwinning Staten-Eiland wordt ontruimd tot 1661
1657	1660	Zweeds-Nederlandse Oorlog (onderdeel van de Noordse Oorlog (1655-1660))	Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Koninkrijk Denemarken en Noorwegen	Koninkrijk Zweden	Vrede van Kopenhagen (1660)
1659	1660	Eerste Esopusoorlog	Nieuw-Nederland	Lenape-Indianen	Vredesverdrag
1663	1663	Tweede Esopusoorlog	Nieuw-Nederland Irokezenbond	Lenape-Indianen	Nederlandse overwinning
1665	1667	Tweede Engels-Nederlandse Oorlog	Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden	Koninkrijk Engeland	Nederlandse overwinning: Vrede van Breda Nederland verwerft Suriname Engeland verwerft Nieuw-Nederland
1672	1674	Derde Engels-Nederlandse Oorlog	Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden	Koninkrijk Engeland	Nederlandse overwinning Vrede van Westminster (1674)
1672	1678	Hollandse Oorlog (Frans-Nederlandse oorlog)	Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Brandenburg Oostenrijk Spaanse Rijk (incl. Zuidelijke Nederlanden) Opper-Lotharingen Koninkrijk Denemarken en Noorwegen Heilige Roomse Rijk: Prinsbisdom Münster (1672–1674) Vorstendom Lüneburg en anderen	Koninkrijk Frankrijk Koninkrijk Engeland Prinsbisdom Münster (1674–1678) Keurvorstendom Keulen Koninkrijk Zweden	Onbeslist Vrede van Nijmegen
1674	1681	Trunajaya-opstand	Sultanaat Mataram Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) Boeginese VOC-bondgenoten	Trunajaya's rebellen Makassarese strijders Mataramse troonpretendenten (na 1677)	Nederlands–Mataramse overwinning Nederland verwerft gebieden en concessies en maakt Mataram een vazalstaat Amangkoerat II van Mataram erkend als sultan
1688	1697	Negenjarige Oorlog	Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Koninkrijk Engeland Heilige Roomse Rijk: Oostenrijk Keurvorstendom Beieren Paltsgraafschap aan de Rijn Brandenburg-Pruisen Spaanse Rijk (incl. Zuidelijke Nederlanden) Koninkrijk Portugal Koninkrijk Zweden Hertogdom Savoye	Koninkrijk Frankrijk	Vrede van Rijswijk
1701	1714	Spaanse Successieoorlog	Oostenrijk Groot-Brittannië Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Koninkrijk Pruisen Koninkrijk Portugal Kroon van Aragón Hertogdom Savoye	Frankrijk Spaanse Rijk (incl. Zuidelijke Nederlanden) Keurvorstendom Beieren Hongaarse rebellen	Vrede van Utrecht (1713) Vrede van Rastatt (1714)
1702	1708	Gelderse Plooierijen	Oude Plooi (Orangisten)	Nieuwe Plooi (Loevesteiners)	Overwinning van de Nieuwe Plooi
1718	1720	Oorlog van de Quadruple Alliantie	Oostenrijk (incl. Zuidelijke Nederlanden) Koninkrijk Frankrijk Groot-Brittannië Hertogdom Savoye Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden	Spaanse Rijk	Spaanse nederlaag Verdrag van Den Haag (1720)
1740	1748	Oostenrijkse Successieoorlog	Oostenrijk (incl. Zuidelijke Nederlanden) Groot-Brittannië Keurvorstendom Hannover Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Saksen (1743–45) Koninkrijk Sardinië (1742–48) Keizerrijk Rusland (1741–43, 1748)	Koninkrijk Frankrijk Koninkrijk Pruisen (1740–42, 1744–45) Spaanse Rijk Koninkrijk Napels Keurvorstendom Beieren (1741–45) Paltsgraafschap aan de Rijn (1741–46) Keurvorstendom Saksen (1741–42) Koninkrijk Zweden (1741–43) Republiek Genua (1745–48)	Vrede van Aken (1748) Maria Theresia erkend als keizerin van Oostenrijk Spanje verwerft Parma en Piacenza van Oostenrijk Oostenrijk erkent Pruisische verovering van Silezië Frankrijk ontruimt Nederlanden, Republiek krijgt Barrièreforten terug Frankrijk ruilt Madras tegen Ile-Royale met Engeland
1775	1783	Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog	Amerikaanse rebellen Verenigde Staten (1776–83) Koninkrijk Frankrijk Spaanse Rijk Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden	Groot-Brittannië	Amerikaanse overwinning Vrede van Parijs (1783) Verenigde Staten worden onafhankelijk Canada blijft Brits
1757	1793	Boni-oorlogen	Nederlands-Guiana (Suriname)	Marrons van Suriname: Adyáko, Boni, Baron, Jolicoeur e.a.	Nederlandse overwinning Guerrilla en strafexpedities Moord op Boni (1793) Diverse vredesverdragen
1780	1784	Vierde Engels-Nederlandse Oorlog	Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden	Groot-Brittannië	Britse overwinning Vrede van Parijs (1783)
1784	1784	Keteloorlog	Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden	Oostenrijk (incl. Zuidelijke Nederlanden)	Nederlandse overwinning: Verdrag van Fontainebleau (1785)
1786	1787	Gevechten in de Patriottentijd	Patriotten	Orangisten Koninkrijk Pruisen	Pruisisch–orangistische overwinning Oranjerestauratie
1792	1795	Eerste Coalitieoorlog (vooral Franse veldtocht in de Nederlanden)	Verenigde Provinciën Heilige Roomse Rijk Oostenrijk Pruisen Hannover Hessen-Kassel Groot-Brittannië	Eerste Franse Republiek	Franse overwinning Oostenrijkse Nederlanden en Prinsbisdom Luik geannexeerd door Frankrijk Bataafse Republiek wordt ingesteld als Franse zusterrepubliek met het Haags Verdrag
1798	1802	Tweede Coalitieoorlog	Franse Republiek Spaanse Rijk Bataafse Republiek Cisalpijnse Republiek Ligurische Republiek Helvetische Republiek Parthenopeïsche Republiek	Oostenrijk Rusland (tot 1798) Groot-Brittannië Portugal Koninkrijk Napels Ottomaanse Rijk Franse royalisten	Franse overwinning
1803	1815	Napoleontische oorlogen	Eerste Franse Keizerrijk		Geallieerde overwinning Congres van Wenen
1804	1804	Slag om Suriname	Bataafse Republiek • Nederlands-Guiana Eerste Franse Republiek	Verenigd Koninkrijk	Britse overwinning Britse bezetting van Suriname tot 1816
1810	1810	Britse verovering van de Banda-eilanden	Koninkrijk Holland	Verenigd Koninkrijk	Britse overwinning Banda-eilanden verworven door Groot-Brittannië Teruggegeven bij het Verdrag van Londen (1814)
1811	1811	Invasie van Java (1811)	Koninkrijk Holland	Verenigd Koninkrijk	Britse overwinning Java verworven door Groot-Brittannië Teruggegeven bij het Verdrag van Londen (1814)
1803	1824	Eerste Padri-oorlog	Koninkrijk Pagaruyung Adats (edelen) Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1821–24)	Padri-rebellen (islamisten)	Onbeslist Verdrag van Masang (1824)
1819	1819	Eerste expeditie naar Palembang	Verenigd Koninkrijk der Nederlanden	Palembangse rebellen	Palembangse overwinning Nederlandse terugtrekking Onafhankelijkheid Sultanaat Palembang de facto hersteld
1821	1825	Tweede expeditie naar Palembang	Verenigd Koninkrijk der Nederlanden	Sultanaat Palembang	Nederlandse overwinning Palembangse overgave; nieuwe Nederlandsgezinde sultan aangesteld (1821) Sultanaat Palembang afgeschaft, nieuwe opstand (1823) Laatste sultan geeft zich over (1825)
1824	1825	Bonische expedities	Verenigd Koninkrijk der Nederlanden	Koninkrijk Boni	Bonische overwinning KNIL trekt zich terug om opstand op Java te bestrijden
1824	1832	Tweede Padri-oorlog	Verenigd Koninkrijk der Nederlanden Koninkrijk Pagaruyung (1824–33) Adats (edelen)	Padri-rebellen (islamisten) Sommige adats (edelen) (1833–37)	Nederlandse overwinning Koninkrijk Pagaruyung opgeheven (1833) Nederland verwerft West-Sumatra
1825	1830	Java-oorlog	Verenigd Koninkrijk der Nederlanden Sultanaat Jogjakarta Soerakarta	Javaanse rebellen	Nederlandse overwinning Opstand onderdrukt
1830	1839	Belgische Revolutie	Verenigd Koninkrijk der Nederlanden	Voorlopig Bewind (sept. 1830 – feb. 1831) Koninkrijk België (okt. 1830 – 1839) Gesteund door: Koninkrijk Frankrijk	Belgische overwinning: Verdrag van Londen (1839) België wordt onafhankelijk Oost-Limburg en Oost-Luxemburg blijven Nederlands
1846	1846	Eerste expeditie naar Bali	Nederland	Vorstendom Boeleleng	Onbeslist Zwak Nederlands garnizoen gelegerd op Bali
1848	1848	Tweede expeditie naar Bali	Nederland	Vorstendom Boeleleng	Balinese overwinning Nederlandse terugtrekking
1849	1849	Derde expeditie naar Bali	Nederland Vorstendom Bangli Vorstendom Tabanan Vorstendom Selaparang	Vorstendom Boeleleng Vorstendom Karangasem Vorstendom Klungkung	Nederlandse overwinning: Vrede van Kuta Bali geannexeerd door Nederlands-Indië Geen Europese militairen op Bali; Balinese vorsten behouden autonomie
1858	1858	Vierde expeditie naar Bali	Nederland	Boelelengse rebellen	Nederlandse overwinning Kleine opstand in kiem gesmoord, leider verbannen
1859	1860	Bonische expedities	Nederland Koninkrijk Boni (Ahmad Singkarru Rukka)	Koninkrijk Boni (Basse Arung Kajuara)	Nederlandse overwinning Nederland verwerft enkele gebieden Ahmad Singkarru Rukka wordt als Nederlands vazal koning van Boni
1859	1863	Bandjermasinse Oorlog	Nederland	Sultanaat Bandjermasin	Nederlandse overwinning
1859	1868	Expeditie naar de Pasoemah-landen	Nederland	Pasoemahers	Nederlandse overwinning
1868	1868	Vijfde expeditie naar Bali	Nederland	Boelelengse rebellen	Nederlandse overwinning Kleine opstand onderdrukt, leiders verbannen
1873	1914	Atjehoorlog	Nederland	Atjehse zeerovers Sultanaat Atjeh	Nederlandse overwinning Nederland verwerft Atjeh
1894	1894	Lombok-oorlog 1894	Nederland Sasak-rebellen	Vorstendom Lombok Vorstendom Karangasem	Nederlandse overwinning Lombokse en Karangasemse vorsten en getrouwen plegen Perang Poepoetan Nederlands gezag over Lombok en Karangasem neemt toe
1903	1903	Expeditie naar Korintji	Nederland	Vorstendom Korintji	Nederlandse overwinning Nederlands-Indië annexeert Vorstendom Korintji
1906	1908	Expeditie naar Bali 1906 - 1908	Nederland Vorstendom Karangasem Vorstendom Gianyar	Vorstendom Badung Vorstendom Tabanan Vorstendom Klungkung	Nederlandse overwinning Balinese vorsten en getrouwen plegen Perang Puputan Balinese vorstendommen afgeschaft
1939	1945	Tweede Wereldoorlog	Geallieerden waaronder Nederland, België en Luxemburg	Asmogendheden waaronder nazi-Duitsland en Japanse Keizerrijk	Geallieerde overwinning Benelux opgericht (1944) Beneluxlanden krijgen vooroorlogse gebieden terug
1945	1949	Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (Politionele acties)	Nederland	Republik Indonesia	Indonesische diplomatieke overwinning Verenigde Staten van Indonesië opgericht Nederlands-Nieuw-Guinea blijft Nederlands
1950	1953	Koreaanse Oorlog	Republiek Korea Verenigde Naties waaronder Nederland, België en Luxemburg	Democratische Volksrepubliek Korea Volksrepubliek China	Wapenstilstand^[1]
1990	1991	Golfoorlog	Golfoorlogcoalitie, waaronder Nederland en België	Irak (eenpartijstaat onder Saddam Hoessein)	Overwinning van de coalitie Soevereiniteit van Koeweit hersteld Saddam Hoessein blijft aan de macht Opstanden tegen Saddam neergeslagen Instelling Iraakse no-flyzones
1991	2003	Iraakse no-flyzones	Verenigde Staten Verenigd Koninkrijk Frankrijk (1991–98) Australië België Nederland Saoedi-Arabië Turkije Italië	Irak (eenpartijstaat onder Saddam Hoessein)	Overwinning van de coalitie Geen soennitische genocide op Koerden en sjiieten Koerden verwerven de facto autonomie
2003	2011	Irakoorlog	Multinationale troepenmacht in Irak waaronder Nederland Irak (parlementaire democratie)	Irak (eenpartijstaat onder Saddam Hoessein)	Overwinning van de coalitie Val van Saddam Hoessein Sektarisch geweld tussen soennieten, sjiieten en Koerden Wankele democratie ingevoerd
2001	2021	Oorlog in Afghanistan (2001-2021)	NAVO (ISAF) waaronder Nederland, België en Luxemburg Noordelijke Alliantie (2001) Islamitische Republiek Afghanistan	Taliban Islamitisch Emiraat Afghanistan (2001)	Overwinning van de Taliban Bezetting Afghanistan door NAVO Taliban verdreven uit stedelijke gebieden Wankele democratie ingevoerd Terugtrekking van de NAVO
2011	2011	Opstand in Libië	Nationale Overgangsraad NAVO waaronder Nederland en België	Libische Volks-Jamahiriyah	Overwinning Nationale Overgangsraad en NAVO Val van Moammar al-Qadhafi Wankele democratie ingevoerd
2014	2019	Interventie tegen Islamitische Staat	Coalitie CJTF–OIR waaronder Nederland en België Irak (parlementaire democratie)	Islamitische Staat (ISIS)	Internationale overwinning Islamitische Staat verliest alle territoriale controle op 23 maart 2019

■ Successieoorlog

■ Veroveringsoorlog (territoriale beheersing)

■ Godsdienstoorlog (Europese godsdienstoorlogen)

■ Economische oorlog (inclusief koloniale oorlogen)

■ Opstand of revolutie (politiek)

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Lijst van conflicten en oorlogen met Surinaamse betrokkenheid
Lijst van Friese veldslagen
Lijst van Nederlandse veld- en zeeslagen
Lijst van oorlogen in de Lage Landen tot 1560
Lijst van oorlogen in de zuidelijke Lage Landen (1560–1829)
Lijst van oorlogen van België
Lijst van oorlogen van Luxemburg
Grensoorlogen (1779-1879), Boerenoorlogen (1880–1902) en Maritz-rebellie (1914–1915) – Nederlandse kolonisten in Zuid-Afrika (Afrikaners of Boere(n))
Opstanden in Vlaanderen

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Formeel tot heden; er is een wapenstilstand gesloten op 27 juli 1953, maar officieel zijn Noord- en Zuid-Korea nog altijd in staat van oorlog met elkaar.

[1] Formeel tot heden; er is een wapenstilstand gesloten op 27 juli 1953, maar officieel zijn Noord- en Zuid-Korea nog altijd in staat van oorlog met elkaar.

[1]