Nobelprijs voor Natuurkunde

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf Nobelprijs voor de natuurkunde)
Wilhelm Röntgen (1845-1923) ontving als eerste de Nobelprijs voor Natuurkunde, "voor zijn ontdekking van de opmerkelijke röntgenstralen", die later naar hem zijn genoemd

De Nobelprijs voor Natuurkunde is de hoogste onderscheiding voor prestaties op het terrein der natuurkunde.

De prijs wordt elk jaar op 10 december, de sterfdag van Alfred Nobel (1833-1896), toegekend door een commissie van de Kungliga Vetenskapsakademien (Koninklijke Zweedse Academie voor Wetenschappen).

Lijst met winnaars van de Nobelprijs voor Natuurkunde van 1901 tot heden.

Jaar Naam Land Toelichting
1901 Wilhelm Röntgen Vlag van Duitsland Duitsland "Voor zijn ontdekking van de opmerkelijke röntgenstralen die later naar hem zijn vernoemd."
1902 Hendrik Lorentz
Pieter Zeeman
Vlag van Nederland Nederland "Voor hun onderzoek naar de invloed van magnetisme op stralingsverschijnselen." (zie zeemaneffect)
1903 Antoine Henri Becquerel Vlag van Frankrijk Frankrijk "Voor zijn ontdekking van de spontane radioactiviteit."
Pierre Curie
Marie Curie
Vlag van Frankrijk Frankrijk
Vlag van Polen Polen
"Voor hun onderzoek naar de stralingsverschijnselen ontdekt door Henri Becquerel."
1904 John William Strutt Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk "Voor zijn onderzoek naar de dichtheid van de belangrijkste gassen en zijn ontdekking van argon in samenhang met dit onderzoek."
1905 Philipp Eduard Anton Lenard Vlag van Duitsland Duitsland "Voor zijn verrichtingen met betrekking tot de kathodestralen."
1906 Joseph John Thomson Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk "Voor zijn theoretisch en experimenteel onderzoek naar de geleiding van elektriciteit door gassen."
1907 Albert Michelson Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn optische precisie-instrumenten en het spectroscopisch en metrologisch onderzoek dat daarmee is uitgevoerd."
1908 Gabriel Jonas Lippmann Vlag van Frankrijk Frankrijk "Voor zijn methode om kleuren fotografisch te reproduceren, gebaseerd op het verschijnsel van interferentie."
1909 Guglielmo Marconi
Karl Ferdinand Braun
Vlag van Italië Italië
Vlag van Duitsland Duitsland
"Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van de draadloze telegrafie."
1910 Johannes Diderik van der Waals Vlag van Nederland Nederland "Voor zijn verrichtingen op het gebied van de toestandsvergelijking van gassen en vloeistoffen."
1911 Wilhelm Wien Vlag van Duitsland Duitsland "Voor zijn ontdekkingen betreffende de wetten die de uitstraling van warmte bepalen."
1912 Nils Gustaf Dalén Vlag van Zweden Zweden "Voor zijn ontdekking van de automatische regulatoren die samen met gashouders kunnen worden gebruikt om vuurtorens en boeien te verlichten."
1913 Heike Kamerlingh Onnes Vlag van Nederland Nederland "Voor zijn onderzoek naar de eigenschappen van materie bij lage temperaturen, dat onder andere tot de productie van vloeibaar helium heeft geleid."
1914 Max von Laue Vlag van Duitsland Duitsland "Voor zijn ontdekking van de diffractie van röntgenstraling door kristallen"
1915 William Henry Bragg
William Lawrence Bragg
Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk "Voor hun verdiensten op het gebied van de analyse van de kristalstructuur door middel van röntgenstraling."
1916 (niet toegekend)
1917 Charles Glover Barkla Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk "Voor zijn ontdekking van de karakteristieke röntgenstraling van de elementen."
1918 Max Planck Vlag van Duitsland Duitsland "Voor zijn verdiensten voor de vooruitgang van de natuurkunde door zijn ontdekking van energiekwanta"
1919 Johannes Stark Vlag van Duitsland Duitsland "Voor zijn ontdekking van het dopplereffect in kanaalstralen[1] en het splitsen van spectraallijnen in elektrische velden."
1920 Charles-Édouard Guillaume Vlag van Zwitserland Zwitserland "Voor zijn verdiensten op het gebied van de precisiemeting in de natuurkunde door zijn ontdekking van anomalieën in legeringen van nikkelstaal."
1921 Albert Einstein Vlag van Zwitserland Zwitserland "Voor zijn verdiensten voor de theoretische natuurkunde, en met name voor zijn ontdekking van de wet van het foto-elektrisch effect."[2]
1922 Niels Bohr Vlag van Denemarken Denemarken "Voor zijn verdiensten bij het onderzoek naar de structuur van atomen en de straling die door die atomen wordt uitgezonden."
1923 Robert Millikan Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn verrichtingen op het gebied van de elementaire lading in de elektriciteit en het foto-elektrisch effect."
1924 Manne Siegbahn Vlag van Zweden Zweden "Voor zijn ontdekkingen op het gebied van de röntgenspectroscopie."
1925 James Franck
Gustav Ludwig Hertz
Vlag van Duitsland Duitsland "Voor hun ontdekking van de wetten die gelden voor de botsing van een elektron met een atoom."
1926 Jean Perrin Vlag van Frankrijk Frankrijk "Voor zijn werk over de discontinue structuur van de materie, en met name voor zijn ontdekking van het sedimentatie-evenwicht."
1927 Arthur Holly Compton
Charles Thomson Rees Wilson
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk
"Voor zijn ontdekking van het naar hem genoemde compton-effect." (Compton), "Voor zijn methode voor het zichtbaar maken van de paden van elektrisch geladen deeltjes door de condensatie van damp." (Wilson)
1928 Owen Willans Richardson Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk "Voor zijn verrichtingen op het gebied van het thermionische fenomeen en met name voor de ontdekking van de naar hem genoemde wet."
1929 Louis de Broglie Vlag van Frankrijk Frankrijk "Voor zijn ontdekking van de golfeigenschappen van elektronen."
1930 Chandrasekhara Raman Vlag van India India "Voor zijn verrichtingen op het gebied van de lichtverstrooiing en voor de ontdekking van het naar hem genoemde effect."
1931 (niet toegekend)
1932 Werner Heisenberg Vlag van Duitsland Duitsland "Voor de schepping van de kwantummechanica, waarvan de toepassing onder andere heeft geleid tot de ontdekking van de allotrope vormen van waterstof."
1933 Erwin Schrödinger
Paul Dirac
Vlag van Oostenrijk Oostenrijk
Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk
"Voor de ontdekking van nieuwe, productieve vormen van de atoomtheorie."
1934 (niet toegekend)
1935 James Chadwick Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk "Voor de ontdekking van het neutron."
1936 Victor Franz Hess Vlag van Oostenrijk Oostenrijk "Voor zijn ontdekking van kosmische straling."
Carl Anderson Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn ontdekking van het positron."
1937 Clinton Davisson
George Paget Thomson
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk
"Voor hun experimentele ontdekking van de diffractie van elektronen door kristallen."
1938 Enrico Fermi Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor het aantonen van het bestaan van nieuwe radioactieve elementen die zijn geproduceerd door bestraling met neutronen, en voor zijn daarmee samenhangende ontdekking van kernreacties veroorzaakt door langzame neutronen."
1939 Ernest Lawrence Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn uitvinding en ontwikkeling van het cyclotron en voor de daarmee verkregen resultaten, vooral met betrekking tot kunstmatige radioactieve elementen."
1940 (niet toegekend)
1941 (niet toegekend)
1942 (niet toegekend)
1943 Otto Stern Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn bijdrage aan de ontwikkeling van de molecuulstraalmethode en zijn ontdekking van het magnetisch moment van het proton."
1944 Isidor Isaac Rabi Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn resonantieprincipe om de magnetische eigenschappen van atoomkernen vast te leggen."
1945 Wolfgang Pauli Vlag van Oostenrijk Oostenrijk "Voor zijn ontdekking van het uitsluitingsprincipe van Pauli."
1946 Percy Williams Bridgman Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn uitvinding van een apparaat om extreem hoge drukken op te wekken en de ontdekkingen die hiermee in de hogedrukfysica zijn gedaan."
1947 Edward Victor Appleton Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk "Voor zijn onderzoek op het gebied van de fysica van de hogere aardatmosfeer, en met name voor zijn ontdekking van de zogenaamde Appleton-laag."
1948 Patrick Blackett Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk "Voor zijn ontwikkeling van de Wilson-nevelkamermethode en zijn ontdekkingen daarmee op het gebied van de kernfysica en de kosmische straling."
1949 Hideki Yukawa Vlag van Japan Japan "Voor zijn voorspelling van het bestaan van mesonen op grond van theoretisch werk over atoomkrachten."
1950 Cecil Powell Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk "Voor zijn ontwikkeling van de fotografische methode om nucleaire processen te bestuderen, en zijn ontdekkingen over mesonen met deze methode."
1951 John Cockcroft
Ernest Walton
Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk
Vlag van Ierland Ierland
"Voor hun baanbrekende werk op het gebied van transmutatie van atoomkernen door kunstmatig versnelde atomaire deeltjes."
1952 Felix Bloch
Edward Mills Purcell
Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
"Voor hun ontwikkeling van nieuwe methodes voor precisiemeting van kernmagnetisme en daarmee samenhangende ontdekkingen."
1953 Frits Zernike Vlag van Nederland Nederland "Voor zijn demonstratie van de fasecontrastmethode, en met name voor zijn uitvinding van de fasecontrastmicroscoop."
1954 Max Born Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk "Voor zijn fundamentele onderzoek naar de kwantummechanica, en vooral voor zijn statistische interpretatie van de golffunctie."
Walther Bothe Vlag van Duitsland Duitsland "Voor de coïncidentiemethode en de daarmee gedane ontdekkingen."
1955 Willis Lamb Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn ontdekkingen op het gebied van de fijnstructuur van het waterstofspectrum."
Polykarp Kusch Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn nauwkeurige bepaling van het magnetisch moment van het elektron."
1956 William Shockley
John Bardeen
Walter Brattain
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor hun onderzoek naar halfgeleiders en hun ontdekking van het transistoreffect."
1957 Chen Ning Yang
Tsung-Dao Lee
Vlag van China China "Voor hun diepgaand onderzoek naar de zogenaamde pariteitswet dat heeft geleid tot belangrijke ontdekkingen over de elementaire deeltjes."
1958 Pavel Tsjerenkov
Ilja Frank
Igor Tamm
Vlag van Rusland Rusland "Voor hun ontdekking en interpretatie van het tsjerenkov-effect."
1959 Emilio Segrè
Owen Chamberlain
Vlag van Italië Italië
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
"Voor hun ontdekking van het antiproton."
1960 Donald Glaser Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn uitvinding van het bellenvat."
1961 Robert Hofstadter Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn baanbrekend onderzoek naar elektronendiffractie door atoomkernen en voor de daardoor gedane ontdekkingen over de structuur van de nucleonen."
Rudolf Mössbauer Vlag van Duitsland Duitsland "Voor zijn onderzoek naar resonantie-absorptie van gammastraling en zijn ontdekking in dit verband van het naar hem genoemde mössbauer-effect."
1962 Lev Landau Vlag van Rusland Rusland "Voor zijn baanbrekende theorieën over gecondenseerde materie, vooral vloeibaar helium."
1963 Eugene Wigner Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn bijdragen aan de theorie van de atoomkernen en de elementaire deeltjes, vooral door de ontdekking en de toepassing van fundamentele symmetrieprincipes"
Maria Goeppert-Mayer
Hans Jensen
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vlag van Duitsland Duitsland
"Voor hun ontdekkingen betreffende de schillenstructuur van de kern."
1964 Charles Townes
Nikolaj Basov
Aleksandr Prochorov
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vlag van Rusland Rusland
"Voor hun fundamentele verrichtingen op het gebied van de kwantumelektronica, dat heeft geleid tot de constructie van oscillatoren en versterkers gebaseerd op het maser-laser principe."
1965 Shinichiro Tomonaga
Julian Schwinger
Richard Feynman
Vlag van Japan Japan
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
"Voor hun fundamentele verrichtingen op het gebied van de kwantumelektrodynamica, met diepgravende consequenties voor de fysica van elementaire deeltjes."
1966 Alfred Kastler Vlag van Frankrijk Frankrijk "Voor zijn ontdekking en ontwikkeling van optische methoden voor het bestuderen van Hertziaanse resonanties in atomen."
1967 Hans Bethe Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn bijdragen aan de theorie van de kernreacties, met name zijn ontdekkingen betreffende de energieproductie in sterren."
1968 Luis Alvarez Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn essentiële bijdragen aan de fysica van elementaire deeltjes, met name de ontdekking van een groot aantal resonantietoestanden, die mogelijk zijn geworden door zijn ontwikkeling van de techniek met een waterstofbellenvat en het gebruik van data-analyse."
1969 Murray Gell-Mann Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn bijdragen en ontdekkingen over de indeling van elementaire deeltjes en hun interacties"
1970 Hannes Alfvén Vlag van Zweden Zweden "Voor zijn fundamentele verrichtingen en ontdekkingen op het gebied van de magnetohydrodynamica met vruchtbare toepassingen op verschillende terreinen van de plasmafysica."
Louis Néel Vlag van Frankrijk Frankrijk "Voor zijn fundamentele verrichtingen en ontdekkingen betreffende antiferromagnetisme en ferrimagnetisme, die hebben geleid tot belangrijke toepassingen in de vastestoffysica."
1971 Dennis Gabor Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk "Voor zijn uitvinding en ontwikkeling van de holografische methode."
1972 John Bardeen
Leon Cooper
Robert Schrieffer
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor hun gezamenlijk ontwikkelde theorie van de supergeleiding, gewoonlijk BCS-theorie genoemd."
1973 Leo Esaki
Ivar Giaever
Vlag van Japan Japan
Vlag van Noorwegen Noorwegen
"Voor hun experimentele ontdekkingen over tunneleffecten in halfgeleiders en supergeleiders."
Brian Josephson Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk "Voor zijn theoretische voorspellingen van de eigenschappen van een supergeleidende stroom door een tunnelbarrière, met name die fenomenen die algemeen bekendstaan als de josephson-effecten."
1974 Martin Ryle
Antony Hewish
Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk "Voor hun fundamentele onderzoek in de radioastrofysica" (beiden), "Voor zijn observaties en uitvindingen, met name de apertuursynthesetechniek." (Ryle), "Voor zijn beslissende bijdrage aan de ontdekking van pulsars." (Hewish)
1975 Aage Bohr
Ben Mottelson
James Rainwater
Vlag van Denemarken Denemarken
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
"Voor de ontdekking van het verband tussen collectieve beweging en deeltjesbeweging in atoomkernen, en de ontwikkeling van de theorie van de structuur van de atoomkern gebaseerd op dit verband."
1976 Burton Richter
Samuel Ting
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor hun baanbrekende werk bij de ontdekking van een zwaar elementair deeltje van een nieuw type."
1977 Philip Anderson, Nevill Mott, John van Vleck Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk
"Voor hun fundamentele theoretische onderzoek naar de elektronische structuur van magnetische en wanordelijke systemen."
1978 Pjotr Kapitsa Vlag van Rusland Rusland "Voor zijn fundamentele uitvindingen en ontdekkingen op het gebied van de lagetemperatuurfysica."
Arno Allan Penzias
Robert Woodrow Wilson
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor hun ontdekking van de kosmische achtergrondstraling met microgolflengte."
1979 Sheldon Glashow
Abdus Salam
Steven Weinberg
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vlag van Pakistan Pakistan
"Voor hun bijdragen aan de geünificeerde theorie van de zwakke kernkracht en het elektromagnetisme, waaronder de voorspelling van de zwakke neutrale stroom."
1980 James Cronin
Val Fitch
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor de ontdekking van de doorbreking van fundamentele symmetrieprincipes bij het verval van neutrale kaonen"
1981 Nico Bloembergen
Arthur Schawlow
Vlag van Nederland Nederland
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
"Voor hun bijdrage aan de ontwikkeling van de laserspectroscopie."
Kai Manne Börje Siegbahn Vlag van Zweden Zweden "Voor zijn bijdrage aan de ontwikkeling van de hoge-resolutie elektronenspectroscopie."
1982 Kenneth Wilson Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn theorie voor kritische verschijnselen samenhangend met faseovergangen."
1983 Subramanyan Chandrasekhar Vlag van Verenigde Naties Verenigde Naties "Voor zijn theoretische onderzoek van de fysische processen die van belang zijn voor de structuur en evolutie van de sterren."
William Fowler Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn theoretische onderzoek van de fysische processen die van belang zijn voor de structuur en evolutie van de sterren."
1984 Carlo Rubbia
Simon van der Meer
Vlag van Italië Italië
Vlag van Nederland Nederland
"Voor hun beslissende bijdragen aan het grote project dat leidde tot de ontdekking van de velddeeltjes W en Z die verantwoordelijk zijn voor het overbrengen van de zwakke kernkracht."
1985 Klaus von Klitzing Vlag van Duitsland Duitsland "Voor zijn ontdekking van het kwantum-hall-effect."
1986 Ernst Ruska Vlag van Duitsland Duitsland "Voor zijn fundamentele verrichtingen in de elektronenoptica, en de ontwikkeling van de eerste elektronenmicroscoop."
Gerd Binnig
Heinrich Rohrer
Vlag van Duitsland Duitsland
Vlag van Zwitserland Zwitserland
"Voor hun ontwerp van de scanning-tunnelingmicroscoop."
1987 Georg Bednorz
Alex Müller
Vlag van Duitsland Duitsland
Vlag van Zwitserland Zwitserland
"Voor hun belangrijke doorbraak bij de ontdekking van supergeleiding in keramische materialen.
1988 Leon Lederman
Melvin Schwartz
Jack Steinberger
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor de neutrinobundelmethode en de demonstratie van de doubletstructuur van de leptonen door de ontdekking van het muon-neutrino."
1989 Norman Ramsey Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn uitvinding van de methode met de gescheiden oscillerende velden en het gebruik daarvan bij de waterstofmaser en andere atoomklokken."
Hans Dehmelt
Wolfgang Paul
Vlag van Duitsland Duitsland "Voor hun ontwikkeling van de ionenvaltechniek."
1990 Jerome Friedman
Henry Kendall
Richard Taylor
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vlag van Canada Canada
"Voor hun fundamentele onderzoek naar diepe inelastische verstrooiing van elektronen aan protonen en gebonden neutronen, die van essentieel belang waren voor de ontwikkeling van het quarkmodel in de fysica van elementaire deeltjes."
1991 Pierre-Gilles de Gennes Vlag van Frankrijk Frankrijk "Voor zijn ontdekking dat methoden die waren ontwikkeld voor het bestuderen van ordeningsverschijnselen in eenvoudige systemen kunnen worden gegeneraliseerd naar complexere vormen van materie, met name vloeibare kristallen en polymeren."
1992 Georges Charpak Vlag van Frankrijk Frankrijk "Voor zijn uitvinding en ontwikkeling van deeltjesdetectors, met name de meerdradige proportionele kamer."
1993 Russell Hulse
Joseph Taylor
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor hun ontdekking van een nieuw type pulsar, een ontdekking die nieuwe mogelijkheden heeft geopend voor de bestudering van de zwaartekracht."
1994 Bertram Brockhouse
Clifford Shull
Vlag van Canada Canada
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
"Voor hun baanbrekende werk aan de ontwikkeling van neutronendiffractietechnieken bij onderzoek aan gecondenseerde materie." (beide), "Voor de ontwikkeling van de neutronenspectroscopie." (Brockhouse), "Voor de ontwikkeling van de techniek van de neutronendiffractie." (Shull)
1995 Martin Lewis Perl
Frederick Reines
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor experimenteel fundamenteel onderzoek naar leptonenfysica." (beide)
"Voor de ontdekking van het tau-lepton." (Perl)
"Voor de detectie van het neutrino." (Reines)
1996 David Morris Lee
Douglas Osheroff
Robert Coleman Richardson
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor hun ontdekking van superfluïditeit in helium-3."
1997 Steven Chu
Claude Cohen-Tannoudji
William Daniel Phillips
Vlag van China China
Vlag van Frankrijk Frankrijk
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
"Voor de ontwikkeling van methoden om atomen af te koelen en te vangen met laserlicht."
1998 Robert Betts Laughlin
Horst Ludwig Störmer
Daniel Chee Tsui
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vlag van Duitsland Duitsland
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
"Voor hun ontdekking van een nieuwe vorm van kwantumvloeistof met excitaties die een fractionele lading dragen."
1999 Gerard 't Hooft
Martinus Veltman
Vlag van Nederland Nederland "Voor het ophelderen van de kwantumstructuur van de elektrozwakke wisselwerkingen in de natuurkunde."
2000 Zjores Ivanovitsj Alferov Vlag van Rusland Rusland "Voor fundamenteel onderzoek naar informatie- en communicatietechnologie."
Herbert Kroemer Vlag van Duitsland Duitsland "Voor het ontwikkelen van halfgeleider-heterostructuren die worden gebruikt in zeer snelle opto-elektronica."
Jack Kilby Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn aandeel in de uitvinding van de geïntegreerde schakeling."
2001 Eric Cornell
Wolfgang Ketterle
Carl Wieman
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vlag van Duitsland Duitsland
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
"Voor het bereiken van bose-einsteincondensaten in ijle gassen van alkaliatomen en voor vroeg fundamenteel onderzoek naar de eigenschappen van de condensaten."
2002 Raymond Davis Jr.
Masatoshi Koshiba
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vlag van Japan Japan
"Voor hun baanbrekende bijdrage aan de astrofysica, in het bijzonder de ontdekking van kosmische neutrino's."
Riccardo Giacconi Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor zijn fundamentele bijdrage aan de astrofysica, die heeft geleid tot de ontdekking van de kosmische röntgenbronnen."
2003 Aleksej Abrikosov
Vitali Ginzburg
Anthony Leggett
Vlag van Rusland Rusland
Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk
"Voor hun fundamentele bijdrage aan de theorie van supergeleiding en superfluïditeit."
2004 David Gross
David Politzer
Frank Wilczek
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor hun ontdekking van asymptotische vrijheid in de theorie van de sterke wisselwerking."
2005 Roy Glauber
John Hall
Theodor Hänsch
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vlag van Duitsland Duitsland
"Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van precisiespectroscopie met behulp van lasers, waaronder de techniek van de optische frequentiekam."
2006 John Mather
George Smoot
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor hun ontdekking dat de kosmische achtergrondstraling de spectrale verdeling van een zwarte straler heeft en anisotroop is."
2007 Peter Grünberg
Albert Fert
Vlag van Duitsland Duitsland
Vlag van Frankrijk Frankrijk
"Voor hun ontdekking van het Giant Magneto Resistance (GMR)-effect"
2008 Yoichiro Nambu Vlag van Japan Japan "Voor zijn ontdekking van het mechanisme van spontane symmetriebreking in de subatomaire natuurkunde"
Makoto Kobayashi
Toshihide Maskawa
Vlag van Japan Japan "Voor hun ontdekking van de oorsprong van de gebroken symmetrie, die het bestaan van ten minste drie quarkfamilies voorspelt"
2009 Charles Kao Vlag van China China "Voor zijn baanbrekende prestaties met betrekking tot transmissie van licht in glasvezels voor optische communicatie"
Willard Boyle
George E. Smith
Vlag van Canada Canada
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
"Voor hun ontdekking van een beeldverwerkend halfgeleidercircuit, de CCD-sensor"
2010 Andre Geim
Konstantin Novoselov
Vlag van Rusland Rusland "Voor hun baanbrekende experimenten met betrekking tot het tweedimensionale materiaal grafeen"
2011 Saul Perlmutter
Brian Schmidt
Adam Riess
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor hun ontdekking van de versnelde uitdijing van het heelal door middel van observaties van afgelegen supernova's"
2012 Serge Haroche
David Wineland
Vlag van Frankrijk Frankrijk
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
"Voor hun baanbrekende experimenten die metingen en manipulatie van individuele kwantumsystemen mogelijk maken."
2013 François Englert
Peter Higgs
Vlag van België België
Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk
"Voor de theoretische ontdekking van een mechanisme dat bijdraagt aan onze kennis van de oorsprong van massa van subatomaire deeltjes, en dat recentelijk werd bevestigd door de ontdekking van het voorspelde fundamentele deeltje, door de ATLAS- en CMS-experimenten in de Large Hadron Collider van CERN."
2014 Isamu Akasaki
Hiroshi Amano
Shuji Nakamura
Vlag van Japan Japan "Voor de uitvinding van efficiënte blauwlichtdiodes die energiebesparende witte verlichting mogelijk maken."
2015 Takaaki Kajita
Arthur B. McDonald
Vlag van Japan Japan
Vlag van Canada Canada
"Voor de ontdekking van neutrino-oscillaties, die aantoont dat neutrino's een massa hebben."
2016 David Thouless
Duncan Haldane
Michael Kosterlitz
Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk "Voor theoretische ontdekkingen van topologische faseovergangen en topologische fasen van materie."
2017 Rainer Weiss
Barry C. Barish
Kip Thorne
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten "Voor beslissende bijdragen aan de LIGO-detector en de waarneming van zwaartekrachtgolven."
2018 Arthur Ashkin
Gérard Mourou
Donna Strickland
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vlag van Frankrijk Frankrijk
Vlag van Canada Canada
"Voor baanbrekende ontdekkingen in het domein van de laserfysica."
2019 James Peebles
Michel Mayor
Didier Queloz
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vlag van Zwitserland Zwitserland
"Voor bijgedragen aan ons begrip van de evolutie van het heelal en de plek van de aarde in de kosmos."
2020 Roger Penrose Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk "Voor zijn berekeningen die bewijzen dat zwarte gaten een direct gevolg zijn van de algemene relativiteitstheorie."
Reinhard Genzel
Andrea Ghez
Vlag van Duitsland Duitsland
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
"Voor de ontdekking van een superzwaar compact object in het centrum van de Melkweg."
2021 Syukuro Manabe
Klaus Hasselmann
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vlag van Duitsland Duitsland
"Voor hun onderzoek naar het betrouwbaar voorspellen van de opwarming van de aarde."
Giorgio Parisi Vlag van Italië Italië "Voor zijn onderzoek naar verborgen patronen in ongeordende complexe materialen, van atoomniveau tot op planetaire schaal."
2022 Alain Aspect
John Clauser
Anton Zeilinger
Vlag van Frankrijk Frankrijk
Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vlag van Oostenrijk Oostenrijk
"Voor experimenten met verstrengelde fotonen, vaststelling van de schending van de bell-ongelijkheden en baanbrekend werk op het gebied van kwantuminformatica."
2023 Pierre Agostini
Ferenc Krausz
Anne L'Huillier
Vlag van Frankrijk Frankrijk
Vlag van Hongarije HongarijeVlag van Oostenrijk Oostenrijk
Vlag van Frankrijk Frankrijk
“Voor experimentele methoden die attoseconde-lichtpulsen genereren voor de studie van de elektronendynamica in materie.”

Externe link[bewerken | brontekst bewerken]

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

  • The politics of excellence, beyond the nobel prize; R. Friedman ; 2002
  • Nobel Century: a biographical analysis of physics laureates, in Interdisciplinary Science Reviews, by Claus D. Hillebrand ; June 2002; No 2. p.87-93
Zie de categorie Nobel Prize in Physics van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.