p-tolueensulfonylchloride

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
p-tolueensulfonylchloride
Structuurformule en molecuulmodel
Structuurformule van p-tolueensulfonylchloride
Algemeen
Molecuulformule C7H7ClO2S
IUPAC-naam p-tolueensulfonylchloride
Andere namen 4-tolueensulfonylchloride
Molmassa 190,65 g/mol
SMILES
CC1=CC=C(S(=O)(Cl)=O)C=C1
CAS-nummer 98-59-9
EG-nummer 202-684-8
PubChem 7397
Wikidata Q285621
Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen
Corrosief
Gevaar
H-zinnen H315 - H318
EUH-zinnen geen
P-zinnen P280 - P305+P351+P338
Fysische eigenschappen
Aggregatietoestand vast
Kleur wit tot grijs
Smeltpunt 65-69 °C
Kookpunt (bij 13 hPa) 135 °C
Vlampunt 110 °C
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal  Portaalicoon   Scheikunde

p-tolueensulfonylchloride, 4-tolueensulfonylchloride of tosylchloride is het zuurchloride van p-tolueensulfonzuur. De naam wordt vaak verkort tot p-TsCl. Het is een witte tot grijze, onwelriekende, corrosieve kristallijne vaste stof, die veel gebruikt wordt in organische syntheses. In water ontleedt het en vormt het waterstofchloride (HCl).

Synthese[bewerken | brontekst bewerken]

p-tolueensulfonylchloride kan bereid worden door tolueen te reageren met sulfurylchloride, met gebruik van aluminiumchloride als katalysator.

Toepassingen[bewerken | brontekst bewerken]

Met alcoholen (R-OH) vormt tosylchloride tolueensulfonzure esters of tosylaten, onder afscheiding van waterstofchloride. Deze reacties wordt meestal uitgevoerd in een basisch medium, bijvoorbeeld in pyridine, dat het waterstofchloride afvangt. Een alternatief is het gebruik van een base als tri-ethylamine in een organisch oplosmiddel.

De tosylaatgroep (CH3C6H4SO2O-) is in vergelijking met de hydroxylgroep een veel betere leaving group, die in een eliminatiereactie kan worden afgesplitst of door een nucleofiel worden gesubstitueerd. Dit voornamelijk omdat een tosylaation een zeer zwakke base is. Tosylchloride wordt dan ook gebruikt om een weinig reactief alcohol te activeren voor substitutiereacties, zelfs door relatief zwakke nucleofielen.

De tosylgroep wordt ook gebruikt als beschermende groep (protecting group) voor alcoholen of amines tijdens organische syntheses, bijvoorbeeld die van cycleen volgens de methode van Richman en Atkins.