Paul Le Flem

Paul Le Flem
	Paul Le Flem
Volledige naam	Marie Paul Achille Auguste Le Flem
Geboren	18 maart 1881
Overleden	31 juli 1984
Land	Frankrijk
Nevenberoep	muziekpedagoog, muziekcriticus en dirigent
Instrument	orgel
Leraren	Vincent d'Indy, Albert Roussel, Amédée Henri Gustave Noël Gastoué
Leerlingen	Erik Satie, André Jolivet
	(en) Allmusic-profiel
	(en) Discogs-profiel;
	(en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Marie Paul Achille Auguste Le Flem (Radon, 18 maart 1881 – Tréguier, 31 juli 1984) was een Frans componist, muziekpedagoog, muziekcriticus en dirigent.

Levensloop[bewerken | brontekst bewerken]

Le Flem werd in Normandië geboren, maar groeide op in een familie die Bretons sprak. Zijn basisopleiding kreeg hij aan het lyceum te Brest. Als scholier had hij een baan voor ogen als officier bij de Franse marine, maar hij had ook een grote belangstelling voor muziek. Zijn eerste lessen kreeg hij van Gustave David, de organist aan de kerk Saint-Louis te Brest en muziekleraar aan het lyceum en van Joseph Farigoul, dirigent van de Musique des Équipages de la Flotte.

Vervolgens studeerde Le Flem aan het Conservatoire l’enseignement de Lavignac onder andere als voorbereiding voor een filosofiediploma aan de Sorbonne in Parijs in 1902. Door de opleiding aan het conservatorium teleurgesteld en zonder financiële middelen ging hij van 1902 tot 1903 naar Moskou als muziekleraar. Aldaar werd hij met de populaire en klassieke Russische muziek vertrouwd. In 1904 kwam Le Flem terug naar Parijs en schreef zich in als student aan de Schola Cantorum de Paris. Aldaar studeerde hij compositie bij Vincent d'Indy, contrapunt bij Albert Roussel en gregoriaanse muziek bij Amédée Henri Gustave Noël Gastoué. Hij werd bevriend met medestudent Edgard Varèse.

Vervolgens werd hij docent aan dit conservatorium ("La Schola"). Tot zijn leerlingen behoorde Erik Satie^[1] In het interbellum had hij vele privéstudenten, onder wie André Jolivet.^[1]

Van 1924 tot 1925 was Le Flem dirigent van het koor van de Opéra-Comique in Parijs, en vervolgens tot 1939 van het koor Chanteurs de Saint-Gervais. Hij richtte verschillende koren op. Hij was van 1932 tot 1939 chef-redacteur van het magazine L'Instrumental en verzorgde vele radio-opnames met koren voor de radiostations Radio-PTT, Radio-Paris, Paris-Mondial en Radio Coloniale. Van 1906 tot 1960 was hij voor vele dagbladen muziekcriticus. Hij was getuige van de premières van een aantal grote 20e-eeuwse meesterwerken, van Pelléas et Mélisande van Claude Debussy via Pierrot Lunaire van Arnold Schönberg tot Amériques van Edgard Varèse.

Le Flem beschouwde zich zelf vooral als componist.^[1] Nog tijdens zijn lyceum-periode begon hij op 15-jarige leeftijd aan zijn eerste kleine werkjes, en op 94-jarige leeftijd werkte hij nog aan een serie van Préludes voor zangstem en orkest. Daarnaast schreef hij een serie stukken die beïnvloed waren door Bretagne. Samen met andere componisten was hij initiatiefnemer voor de Bretonse componistenfederatie (L’Association des compositeurs bretons) en in juli 1942 eveneens medeoprichter van de Bretonse kunstenaars- en artiestenbeweging Seiz Breur.

Composities[bewerken | brontekst bewerken]

Werken voor orkest[bewerken | brontekst bewerken]

Symfonieën[bewerken | brontekst bewerken]

1896-1897 Symphonie pastorale
1906-1908 Première Symphonie en la
1957 Deuxième Symphonie
1971 Troisième Symphonie
1971-1974 Quatrième Symphonie

Concerten voor instrumenten en orkest[bewerken | brontekst bewerken]

1911 Fantaisie, voor piano en orkest
1964 Concertstück, voor viool en orkest

Andere orkestwerken[bewerken | brontekst bewerken]

1899 Orphée et Euridice, symfonisch gedicht
1901 En Mer – Pièce Symphonique
1910-1911 Les Voix du large, symfonische schetsen
1912 Danses
1912/1920 'Pour les morts (orkestversie)
1942 Sept pièces enfantines (orkestversie)
1943 Adagio et Ronde des fées (Uittreksel uit "La Clairière des fées")
1943 Le Village, symfonisch gedicht
1952 Magicienne de la mer, interludes
1955 Hommage aux frères Lumière
1956 Impromptu
1957 Jeu de mouettes, voor klein orkest
1975 Préludes

Werken voor harmonie- en fanfareorkest[bewerken | brontekst bewerken]

1917 Marche Militaire, voor fanfareorkest
1925 Hymne au vin, voor solisten, gemengd koor en harmonieorkest

Missen, cantates en gewijde muziek[bewerken | brontekst bewerken]

1896 Requiem, voor gemengd koor en orkest
1902 Caïn, cantate in twee delen – tekst: van de componist
1912 La Procession, voor 4 gemengde stemmen – tekst: Louis Even
1912 Vrai Dieu qui m’y confortera, voor 4 gemengde stemmen – tekst: anoniem uit de 15e eeuw
1920 Lamento, voor gemengd koor a capella
1942 In Paradisium, voor 4 gemengde stemmen
O Salutaris, voor zangstem, piano of harmonium

Muziektheater[bewerken | brontekst bewerken]

Opera's[bewerken | brontekst bewerken]

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1896-1899	Orphée aux enfers	1 akte		Regnard
1902-1903	Endymion et Séléné	1 akte		van de componist
1908	Aucassin et Nicolette	proloog en 3 bedrijven	20 juli 1923, Parijs	van de componist
1911	Côtes tragiques	2 bedrijven
1936-1937	La Fête du printemps
1938-1942	Le Rossignol de Saint-Malo	1 akte	5 mei 1942, Parijs	Jean Gandrey-Rety
1943	La Clairière des fées	1 akte, 2 taferelen	29 oktober 1954, Parijs	Fernand Divoire
1946-1947	La Magicienne de la mer	3 taferelen	29 oktober 1954, Parijs	José Bruyr

Balletten[bewerken | brontekst bewerken]

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto	choreografie
1933	Kercado	1 akte		naar "Le Chant des genêts"

Toneelmuziek[bewerken | brontekst bewerken]

1936 La Folie de Lady Macbeth, toneelmuziek voor het mimodrama van Pierre Plessis en Maria Ricotti
1948 Dionysos, toneelmuziek voor dwarsfluit, harp, Ondes-Martenot en slagwerk – voor het stuk in 3 aktes en 12 taferelen van Max Frantel
Clovis, toneelmuziek – tekst: Max Frantel
Les Romanesques, voor strijkkwartet

Koormuziek[bewerken | brontekst bewerken]

1909 Tu es Petrus, voor gemengd koor en orgel
1914 Crépuscule d’Armor, voor vrouwenkoor en orkest – tekst: van de componist
1922 Paysage, voor gemengd koor
1954 Neuf chants populaires bretons, voor gemengd koor
1955 Dix-huit chants populaires bretons, voor gemengd koor
1963 Morvenn Le Gaélique, voor solisten, dwarsfluit, hobo, klarinet, fagot altviool en piano – tekst: zes gedichten van Max Jacob
1964 Hommage à Rameau, symphonie chorale (13 pièces sur des textes du XVIIIè siècle plus 2 motets), voor gemengd koor
1966-1968 La Maudite, gwerz dramatique, voor solisten, gemengd koor en orkest
Quatre chants de la région de Tréguier, voor gemengd koor
Voix au bord de la mer, voor dubbelde koor en instrumentaal ensemble

Vocale muziek[bewerken | brontekst bewerken]

1897 Au fond des bois, voor zangstem en piano – tekst: Alfred de Vigny
1900 Ballade des lutins (romance bretonne), voor zangstem en piano
1901 Chanson des bonheurs, voor zangstem en piano – tekst: Pierre Saïclon
1901 Inquiétude, voor zangstem en piano – tekst: Pierre Saïclon
1901 Novembre breton, impression voor zangstem en piano – tekst: Paul Le Flem
1901 Pourquoi ?, mélodie voor zangstem en piano
1902 Arpège, voor zangstem en piano – tekst: Paul Le Flem
1902 Huit chansons grecques, voor zangstem en piano
1902 J’ai rêvé le soir, voor mezzosopraan of bariton en piano – tekst: Paul Le Flem
1902 Lassitude, voor zangstem en piano – tekst: Paul Le Flem
1902 Musique, voor zangstem en piano – tekst: Albert Samain
1902 Nuit blanche, voor zangstem en piano – tekst: Amédée Rouquès
1902 Viens mon amante, voor zangstem en piano
1903 Endymion et Séléné, reductie van de opera voor zangstem en piano – tekst: van de componist
1903 Ils doivent chérir ce démon de l’enfance, voor zangstem en piano
1903 Mélodie, voor zangstem en piano
1904 Ariette oubliée, voor zangstem, piano en strijkkwartet – tekst: Paul Verlaine
1904 Ariette oubliée, voor zangstem en piano – tekst: Paul Verlaine
1904 Mandoline, voor zangstem, piano en strijkkwartet – tekst: Paul Verlaine
1904 Mélodie (incipit : « Les flots viennent mollement expirer sur la grève »), voor zangstem en piano – tekst: Paul Le Flem
1904-1911 Quatre mélodies, voor sopraan en piano
1905 Chanson triste d’un conte, voor zangstem en piano – tekst: G. Kerjean
1912 La Neige, voor vier gemengde stemmen – tekst: Louis Even
1919-1920 Invocation, voor zangstem en orkest – tekst: Louis Even
1923 Cinq chants de croisade, voor zangstem, dwarsfluit en strijkkwartet
1923 Cinq chansons de croisade, voor zangstem en piano – tekst: Béthune de Conon, Chatelain de Couci, Thibault de Champagne, Chardon de Reims
1937 La Fête du printemps, voor zangstem en piano – tekst: Paul Le Flem
1939 Ce frisson d’avril, voor zangstem en piano
1946 Suis-je, suis-je, suis-je belle, voor sopraan of tenor en piano of harp – tekst: Eustache Deschamp
1955 Comme sur un miroir, voor zangstem en piano – tekst: Benjamin Péret
1955 Le Doigt dans l’eau, voor zangstem en piano – tekst: Benjamin Péret
1963 J’ai fait sonner mon cœur ainsi qu’une clarinette, voor zangstem en piano – tekst: Pierre Espil
1963 Je chante par couverture, voor zangstem en piano – tekst: Christine de Pisan
A l’alouette, voor zangstem en piano – tekst: Ronsard
Arpège, voor zangstem en orkest – tekst: Paul Le Flem
Clair de lune, voor zangstem en orkest – tekst: Louis Even
Invocation, voor zangstem en piano – tekst: Louis Even
La Morte, voor zangstem en piano – tekst: E. Lendet de la Vallée
Le Grillon du foyer, voor zangstem en orkest – tekst: D. Thaly
Mandoline, voor zangstem en orkest – tekst: Paul Verlaine
Marine, voor zangstem en piano
Quand l’oiseau se réveille, gazouille à ma fenêtre, voor zangstem en piano
Soir, voor zangstem en piano – tekst: Edmond de Rougement
Soleils couchants, voor zangstem en orkest – tekst: Paul Verlaine

Kamermuziek[bewerken | brontekst bewerken]

1899 Pavane de Mademoiselle, style Louis XIV, voor 2 violen, altviool, cello en contrabas
1901 Rêverie grise, voor viool of cello en piano
1902 Heure pesante, voor strijkkwartet
1903 Morceau en la mineur pour quatuor à cordes, voor strijkkwartet
1905 Sonate, voor viool en piano
1908 Trois airs bretons, voor dwarsfluit en piano
1909 Danse désuète, voor viool, altviool, cello en harp
1909 Quintette en mi mineur (e klein), voor 2 violen, altviool, cello en piano
1925 Pièce, voor dwarsfluit en piano
1952 Clair de lune sous bois, voor dwarsfluit, viool, altviool, cello en harp
1952 Pièce, voor hoorn en piano
Pièce, voor dwarsfluit en cello

Werken voor orgel[bewerken | brontekst bewerken]

1909 Pièce lente

Werken voor piano[bewerken | brontekst bewerken]

1896 Les Korrigans, valse bretonne
1896-1899 Mélancolie
1898-1899 Eponine et Sabinius, symfonisch gedicht
1901 En mer, symfonisch gedicht
1901 Par grèves, Par Landes
1903 Pièce
1910 Avril
1910 Il bruine
1910 Le Chant des genêts
1910 Vieux calvaire
1911 Sept pièces enfantines
1938 Emotion
1961 Pour la main gauche

Werken voor harp[bewerken | brontekst bewerken]

1909 Clair de lune sous bois
1909 Danse désuète

Radiofonische werken[bewerken | brontekst bewerken]

1949 La Légende de Macbeth
1949 Tess d’Uberville, radiofonische bewerking van Roger Ferdinand
Les Paralytiques volent, radiofonische legende in 6 epochen – tekst: Henri Pollès

Filmmuziek[bewerken | brontekst bewerken]

1942 Le Grand jardinier de France
1953 Côte de granit rose

Publicaties[bewerken | brontekst bewerken]

Albert Roussel dans le quotidien de la vie, in: Le Courrier Musical de France. 27 (1969), p. 160-161.

Bibliografie[bewerken | brontekst bewerken]

Philippe Gonin, Vie et œuvre de Paul Le Flem, Presses universitaires du Septentrion: Villeneuve-d'Asq, 2001, 2 volumes — Reproduit la matière d'une thèse d'État en musicologie, soutenue en 1998 devant l'Université Lumière Lyon 2.
Anne Penesco, Etudes sur la musique française, Lyon: Presses Universitaires, 1994, 107 p., ISDN 978-2-729-70503-9
Michel Lemeu, 'Paul Le Flem, les musiques de la mer', in: Ar Men, octobre 1993.
Vefa de Bellaing, Dictionnaire des compositeurs de musique en Bretagne, Nantes: Ouest Editions, 18 février 1992, 280 p., ISBN 978-2-908-26111-0
Cecile Vendramini-Joseph, Paul le Flem, musicien breton, Sorbonne: Paris, 1980. dissertation. 111, 97 S.; (15 5.) Mit Ill.

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

(fr) Omvangrijke internetpagina's over Paul Le Flem
(fr) Biografie op de internetpagina van Son Breizh Aozerien / Compositeurs Bretons (gearchiveerd)

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b ^c Mikael Bodlore-Penlaez, Aldo Ripoche, Musique classique bretonne : Sonerezh klasel Breizh (tweetalig Frans-Bretons), Spézet, Coop Breizh, 2012, 96 p. ISBN 978-2-84346-563-5, p. 60-64.

[mcb-1] Mikael Bodlore-Penlaez, Aldo Ripoche, Musique classique bretonne : Sonerezh klasel Breizh (tweetalig Frans-Bretons), Spézet, Coop Breizh, 2012, 96 p. ISBN 978-2-84346-563-5, p. 60-64.

[1]