Pliosauroidea
| Pliosauroidea Status: Uitgestorven, als fossiel bekend Fossiel voorkomen: Laat-Trias tot Laat-Krijt | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
| Rhomaleosaurus | |||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||
| |||||||||||
| Onderorde | |||||||||||
| Pliosauroidea Welles, 1943 | |||||||||||
| |||||||||||
| Polyptychodon | |||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||
Pliosauroidea op  Wikispecies
| |||||||||||
| |||||||||||
De Pliosauroidea[1][2][3] zijn een onderorde van uitgestorven plesiosauriërs, bekend van het Vroeg-Jura tot het vroege Laat-Krijt en benoemd in 1943 door Samuel Welles. In 2008 gaf Patrick Druckenmiller een definitie als klade: de groep bestaande uit de laatste gemeenschappelijke voorouder van Rhomaleosaurus victor Fraas 1910 en Pliosaurus brachyspondylus Owen 1840; en al zijn afstammelingen.
Ze zijn vooral bekend om de subclade Thalassophonea, die krokodilachtige vormen met korte hals met grote koppen en massieve getande kaken bevatte, algemeen bekend als pliosauriërs. Meer basale niet-thalassophone pliosauroïden leken op plesiosauriërs omdat ze relatief lange halzen en kleinere hoofden hadden. Ze omvatten oorspronkelijk alleen leden van de familie Pliosauridae, van de orde Plesiosauria, maar er zijn nu ook verschillende andere geslachten en families bijgekomen, waarvan het aantal en de details variëren afhankelijk van de gebruikte classificatie.
De onderscheidende kenmerken zijn een korte nek en een langwerpige kop, met grotere achtervinnen in vergelijking met de voorvinnen, het tegenovergestelde van de plesiosauriërs. Ze waren vleeseters en hun lange en krachtige kaken droegen veel scherpe, kegelvormige tanden. Pliosauriërs variëren van vier tot vijftien meter en meer in lengte. Hun prooien kunnen vissen, haaien, ichthyosauriërs, dinosauriërs, ammonieten en andere plesiosauriërs zijn geweest.
De grootste bekende soorten zijn Kronosaurus en Pliosaurus macromerus; andere bekende geslachten omvatten Rhomaleosaurus, Peloneustes en Macroplata. Fossiele exemplaren zijn gevonden in Afrika, Australië, China, Europa, Noord-Amerika en Zuid-Amerika.
Veel zeer vroege (uit het Vroeg-Jura en mogelijk het Laat-Trias, Rhaetien) basale pliosauroïden leken qua uiterlijk erg op plesiosauroïden en werden inderdaad opgenomen in de familie Plesiosauridae.
Naam[bewerken | brontekst bewerken]
Pliosauroidea werd benoemd door Welles in 1943. Het is aangepast van de naam van het geslacht Pliosaurus, dat is afgeleid van het Griekse πλειων (pleion), wat 'meer / nauwer' betekent, en σαυρος (sauros) wat 'hagedis' betekent; het betekent daarom 'meer saurisch'. De naam Pliosaurus werd in 1841 bedacht door Richard Owen, die geloofde dat het een verband vertegenwoordigde tussen plesiosauroïden en krokodilachtigen, vooral vanwege hun krokodilachtige tanden.
Taxonomie[bewerken | brontekst bewerken]
- Onderorde Pliosauroidea
- Thalassiodracon
- Familie Rhomaleosauridae
- Familie Pliosauridae
- ?Superfamilie Leptocleidoidea
- Incertae sedis
Fylogenie[bewerken | brontekst bewerken]
Een stamboom van de Plesiosauria van Druckenmiller & Russell uit 2008, waarin de plaats, fylogenie en taxonomie van de Pliosauroidea te zien zijn. De plaats van de Leptocleidoidea is erg onzeker.
| Plesiosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pliosauroidea is een op stam gebaseerd taxon dat door Welles werd gedefinieerd als alle taxa die nauwer verwant zijn aan Pliosaurus brachydeirus dan aan Plesiosaurus dolichodeirus. Pliosauridae en Rhomaleosauridae zijn ook op stam gebaseerde taxa. Pliosauridae wordt gedefinieerd als alle taxa die nauwer verwant zijn aan Pliosaurus brachydeirus dan aan Leptocleidus superstes, Polycotylus latipinnis of Meyerasaurus victor. Rhomaleosauridae wordt gedefinieerd als alle taxa nauwer verwant aan Meyerasaurus victor dan aan Leptocleidus superstes, Pliosaurus brachydeirus of Polycotylus latipinnis. Het onderstaande cladogram volgt een analyse uit 2011 door paleontologen Hilary F. Ketchum en Roger B.J. Benson, en teruggebracht tot alleen geslachten.
| Pliosauroidea |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Grote pliosauroïden[bewerken | brontekst bewerken]
In 2002 werd in Mexico de ontdekking aangekondigd van een zeer grote pliosauroïde, die bekend werd als het 'Monster van Aramberri'. Hoewel als zodanig algemeen gerapporteerd, behoort het niet tot het geslacht Liopleurodon. De overblijfselen van dit dier, bestaande uit een gedeeltelijke wervelkolom, werden gedateerd uit de Kimmeridgien van de La Caja-formatie. De fossielen werden veel eerder gevonden, in 1985, door een geologiestudent en werden in eerste instantie door Hahnel ten onrechte toegeschreven aan een theropode dinosauriër. De overblijfselen bevatten oorspronkelijk een deel van een rostrum met tanden (nu verloren gegaan).
In augustus 2006 ontdekten paleontologen van de Universiteit van Oslo de eerste overblijfselen van een pliosauriër op Noorse bodem. De overblijfselen werden beschreven als zeer goed bewaard gebleven, maar ook als uniek in hun volledigheid. Het grote dier was voorbestemd om een nieuwe soort pliosauriër te zijn. In de zomer van 2008 werden de fossiele overblijfselen van de enorme pliosauriër opgegraven uit de permafrost op Spitsbergen, een Noors eiland dicht bij de Noordpool. De opgraving van de vondst is gedocumenteerd in de tv-special Predator X uit 2009.
Op 26 oktober 2009 meldden paleontologen de ontdekking van mogelijk de grootste pliosauroïde die tot nu toe is gevonden. Gevonden in kliffen nabij Weymouth, Dorset, aan de Britse Jurassic Coast, had het fossiel een schedellengte van 1,96 meter.
-
-
Kronosaurus (Pliosauroidea) heeft een Woolungasaurus (Plesiosauroidea) gevangen. -
-
-
-
-
-
| Bronnen, noten en/of referenties
Literatuur
Bronnen
|