Deze pagina geeft een overzicht van alle uitgelichte artikels en/of afbeeldingen op het portaal Baltische staten. Voor elke maand van het jaar is er zo'n artikel en/of afbeelding. Voel u vrij om deze te bewerken door de bijhorende bewerk-link te volgen.
Uitgelicht deze maand
De Baltische Weg in Litouwen
De Baltische Weg of Baltische Keten (Estisch: ‘Balti kett’, Lets: ‘Baltijas ceļš’, Litouws: ‘Baltijos kelias’, Russisch: Балтийский путь) was een vreedzame demonstratie, die plaatsvond op 23 augustus1989, tegelijkertijd in alle drie de Baltische landen: Estland, Letland en Litouwen. Ongeveer twee miljoen mensen (een kwart van de bevolking) vormden een menselijke keten van Tallinn via Riga naar Vilnius, een afstand van ca. 600 kilometer. Daarmee eisten de Esten, Letten en Litouwers onafhankelijkheid en protesteerden ze tegen het Molotov-Ribbentroppact, dat op die dag vijftig jaar geleden werd afgesloten. Dat pact was de aanleiding tot het verlies van de onafhankelijkheid van deze landen in 1940.
De Baltische Weg was de meest spectaculaire uiting van de Zingende revolutie, de reeks vreedzame manifestaties die leidden tot herstel van de onafhankelijkheid van de drie Baltische landen.
Vilnius (verouderd ook Wilnioes; Duits: Wilna; Pools: Wilno, Russisch: Вильнюс, vroeger Вильна) is de hoofdstad van Litouwen, gelegen in het zuidoosten van dit Baltische land aan de rivieren de Vilnelė en de Neris. In 2007 had Vilnius 542.785 inwoners. Vilnius heeft een grote historische binnenstad en huisvest een van de oudste universiteiten in dit deel van Europa. In 2009 was Vilnius een van de twee culturele hoofdsteden van Europa, naast Linz.
De oudste geschriften over de stad dateren uit de 12e eeuw. De stad werd beroemd nadat Gediminas, de heersende groothertog in 1316, Duitse kooplieden uitnodigde, om naar de stad te komen. In 1387 verleende Władysław II Jagiełło (koning van Polen, grootvorst van Litouwen) de stad stadsrechten. In de eeuwen erna bleef de stad groeien, onder meer doordat er een universiteit werd opgericht in 1579 door koning Stefanus Báthory. Deze eerste universiteit in het grootvorstendom Litouwen werd al snel een belangrijk wetenschappelijk en cultureel centrum.
Grobiņa (Duits (historisch): Grobin) is een stad in het westen van Letland, elf kilometer ten oosten van Liepāja in de historische regio Koerland.
Tijdens de vroege middeleeuwen was Grobiņa het belangrijkste centrum op het grondgebied van het huidige Letland. Er was een grote Scandinavische nederzetting, die via het Meer van Liepāja in verbinding stond met de Oostzee. Ongeveer 3.000 grafheuvels bevatten de meest indrukwekkende overblijfselen uit de Vendeltijd in Noord-Europa. Sinds 2011 staat het Archeologisch complex van Grobiņa op de voorlopige lijst van de UNESCO genomineerd als potentieel Werelderfgoed in Letland.
In de 13e eeuw kwam de stad in bezit van de Lijflandse Orde. Ruïnes van het kasteel van Grobiņa zijn nog steeds zichtbaar.
De Baltische Weg of Baltische Keten (Estisch: ‘Balti kett’, Lets: ‘Baltijas ceļš’, Litouws: ‘Baltijos kelias’, Russisch: Балтийский путь) was een vreedzame demonstratie, die plaatsvond op 23 augustus1989, tegelijkertijd in alle drie de Baltische landen: Estland, Letland en Litouwen. Ongeveer twee miljoen mensen (een kwart van de bevolking) vormden een menselijke keten van Tallinn via Riga naar Vilnius, een afstand van ca. 600 kilometer. Daarmee eisten de Esten, Letten en Litouwers onafhankelijkheid en protesteerden ze tegen het Molotov-Ribbentroppact, dat op die dag vijftig jaar geleden werd afgesloten. Dat pact was de aanleiding tot het verlies van de onafhankelijkheid van deze landen in 1940.
De Baltische Weg was de meest spectaculaire uiting van de Zingende revolutie, de reeks vreedzame manifestaties die leidden tot herstel van de onafhankelijkheid van de drie Baltische landen.
Tallinn is de hoofdstad van Estland. De stad ligt aan de Baai van Tallinn, een onderdeel van de Finse Golf. Aan de andere kant van de Finse Golf ligt het veel jongere Helsinki. Tallinn telt ruim 400.000 inwoners, een derde van alle inwoners van Estland.
Tallinn werd voor het eerst in een Arabische bron genoemd, in 1154. De nederzetting heette toen Rävala, later Reval, een naam die de stad bij de Duitsers en de Russen, maar ook bij de Nederlanders, tot 1918 zou houden. Na de Eerste Wereldoorlog was de rol van de Duits-Baltische bovenlaag uitgespeeld en brak een strijd uit tussen nationalistische en communistische Esten waarin de eersten uiteindelijk wonnen. Op 24 februari 1918 riepen zij de republiek Estland uit. Vooralsnog was dit slechts een besluit op papier. De daadwerkelijke onafhankelijkheid werd tussen 1918 en 1920 bevochten. Met de Vrede van Tartu in 1920 erkende de Sovjet-Unie de onafhankelijkheid van Estland. In 1980 werden de Olympische Spelen van Moskou deels gehouden in Tallinn, toen het onderdeel zeilen hier werd afgewerkt.
Tallinn is onderverdeeld in acht stadsdistricten (linnaosad, enkelvoud linnaosa). Elk district is op zijn beurt weer onderverdeeld in subdistricten of wijken (asumid, enkelvoud asum). In totaal zijn dat er 84. Zo ligt de oude binnenstad in het subdistrict Vanalinn van het stadsdistrict Kesklinn. De meeste toeristen komen voor de oude binnenstad Vanalinn. De hele wijk is UNESCO-werelderfgoed.
Gitanas Nausėda (Klaipėda, 16 mei1964) is een Litouws econoom. Hij is sinds 2019 president van Litouwen.
Nausėda studeerde van 1982 tot 1987 aan de faculteit voor industriële economie aan de Universiteit van Vilnius en in de twee jaar daarop aan de faculteit voor economie. Vanaf 1990 werkte hij aan zijn doctoraat en hij slaagde voor zijn doctorstitel in 1992 aan de Universiteit van Mannheim. Sindsdien was hij hoogleraar op de Business School aan de Universiteit van Vilnius.
Op 12 juli 2019 trad hij aan als president van Litouwen.
De Koerse Schoorwal (Litouws: Kuršių nerija, Russisch: Куршская коса, Koersjskaja kosa, Duits: Kurische Nehrung) is een landtong van 98 kilometer lengte die de Oostzee scheidt van het Koerse Haf. Het dankt zijn naam aan de Koeren, het Baltische volk dat aan de kust van de Oostzee woonde.
De zuidelijke helft (46 km) van de schoorwal ligt in de RussischeexclaveKaliningrad, de noordelijke helft (52 km) ligt in Litouwen. De landtong is feitelijk een schiereiland. De Litouwse zijde is niet verbonden met het vasteland van Litouwen: een veerpont verbindt het dorpje Smiltynė op de landtong met de havenstad Klaipėda.
Ten opzichte van haar lengte van bijna 100 km is de landtong maar smal: vrijwel nergens is deze breder dan drie kilometer. Op de landtong is een duin- en boslandschap te vinden, met duinen die tot de hoogste van Europa behoren. Deze duinen verstuiven continu: het duinlandschap is gedurende de eeuwen alleen intact gebleven door menselijk ingrijpen. De Koerse Schoorwal staat dan ook als cultureel erfgoed sinds 2000 op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Bovendien maakt hij aan beide kanten van de grens deel uit van een nationaal park. De Koerse Schoorwal is beroemd om zijn natuurschoon. De Duitse geleerde Wilhelm von Humboldt (1767- 1835) schreef in 1809 aan zijn vrouw: "De Koerse Schoorwal is zo merkwaardig, dat men haar eigenlijk net als Spanje en Italië gezien moet hebben om niet van een prachtige herinnering verstoken te blijven.
De Geodetische boog van Struve strekt zich uit van Hammerfest in Noorwegen tot aan de Zwarte Zee. De boog beslaat een lengte van 2820 kilometer en loopt door tien verschillende landen. Door het nauwkeurig opmeten van grotere afstanden op het oppervlak van de planeet meende men betrouwbare berekeningen te kunnen maken over vorm en omvang ervan.
Bij een geodetische boog maakte men gebruik van driehoeksmeting om de exacte afstand tussen twee punten te kunnen vaststellen. Door herhaling van die methode kon een keten van metingen over grote afstand worden opgebouwd. De 265 meet- en waarnemingspunten, die tot tientallen kilometers uit elkaar konden liggen, werden aangegeven met onder andere gaten in rotsen, ijzeren kruizen, stenen en obelisken. 34 daarvan bestaan thans nog en zij vormen de tastbare herinnering aan dit enorme project.
De boog is vernoemd naar de astronoomFriedrich Georg Wilhelm von Struve (1793-1864). Op zijn voordracht werden tussen 1816 en 1855 258 driehoeken berekend. De boog van Struve is een opmerkelijk voorbeeld van samenwerking tussen wetenschappers uit verschillende landen en tussen verschillende staatshoofden. In 2005 zijn de 34 nog herkenbare punten van de Geodetische boog van Struve (en daarmee het project zelf) op de Werelderfgoedlijst van UNESCO geplaatst.
Riga (Lets: Rīga) is de hoofdstad van Letland en met circa 700.000 inwoners de grootste stad in de Baltische landen. De stad ligt aan weerszijden van de Westelijke Dvina (Lets: Daugava), dicht bij de monding in de Golf van Riga (Oostzee). Het is het politieke, economische en culturele centrum van Letland.
De belangrijkste bezienswaardigheden bevinden zich in de oude binnenstad, die ook op de UNESCO Werelderfgoedlijst staat. De binnenstad bevindt zich op de rechter oever van de Westelijke Dvina (Daugava) en wordt omringd door vestingwerken. Michail Eisenstein, de vader van filmregisseur Sergej Eisenstein, is de bekendste architect van een aantal van de vele art-nouveauhuizenblokken in het zogenaamde "Stille Centrum" van Riga, een wijk ten noorden van de oude stad. Verdere belangrijke bezienswaardigheden zijn de Petruskerk, de Dom van Riga, het Zwarthoofdenhuis en het Slot van Riga.
Het groothertogdom Litouwen (Groothertogdom van Litouwen, Roes en Samogitië; Roetheens: Великое князство Литовское, Руское, Жомойтское и иных, Velikoje Knjaztvo Litovskoje, Roeskoje, Zjomojtskoje i inych; Litouws: Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė; Pools: Wielkie Księstwo Litewskie) was een Oost-Europese staat die ontstond in de 13e eeuw en bestaan heeft tot de 18e eeuw.
Het groothertogdom ontstond in de 13e eeuw om de dreiging van de Duitse Orde het hoofd te kunnen bieden en had in Mindaugas zijn eerste vorst. Mindaugas liet zich in 1253 dopen en verkreeg daardoor de koningstitel van paus Innocentius IV. Na de moord op Mindaugas kwamen er weer heidense vorsten op de troon van Litouwen. Dit veranderde toen groothertog Jogaila koning van Polen kon worden en zich daarvoor bekeerde. Twee eeuwen lang regeerde zijn dynastie over Polen en Litouwen en in deze tijd raakten de twee staten steeds meer met elkaar vervlochten. In deze periode kon het groothertogdom zijn eigen identiteit behouden. In een reeks van verdragen raakten beide staten nog nauwer met elkaar verwant, met als uiteindelijke hoogtepunt de Unie van Lublin, waar het Pools-Litouwse Gemenebest werd gevestigd. De aanhoudende oorlogen met andere Oostzeemachten en met het Tsaardom Rusland verzwakten het Gemenebest in de 17e en 18e eeuw ernstig. Rusland wist veel grondgebied af te snoepen, waardoor het groothertogdom aan macht en invloed verloor. In 1795 kwam met de Derde Poolse Deling een definitief einde aan het rijk.
Kaljulaid studeerde in 1992 aan de Universiteit van Tartucum laude af in de genetica. In 2001 rondde ze een masteropleidingbedrijfskunde af. Aan het einde van de jaren negentig werkte ze onder meer voor Hansabank. Ze was van 12 april 1999 tot februari 2002 werkzaam als economisch adviseur voor Mart Laar tijdens diens tweede zittingsperiode als premier. Ze zit tevens in de raad van bestuur van de Universiteit van Tartu.
In het najaar van 2016 werd Kaljulaid naar voren gedragen als kandidaat voor het Estische presidentschap, nadat de politieke partijen er niet in slaagden in de eerste ronde een opvolger voor Toomas Hendrik Ilves te vinden. Kaljulaid werd als consensusfiguur door 81 van de 101 stemgerechtigden verkozen, en werd zo de eerste vrouwelijke president van Estland.
De Oostzee ontstond in stappen nadat de Scandinavische ijskap zich aan het eind van het Weichselien terugtrok, eerst in de vorm van een zoetwatermeer, het Baltische IJsmeer. Na het eind van het Jonge Dryas vormde zich in Midden-Zweden op de lijn Göteborg-Stockholm een zeestraat, waardoor het ijsmeer zout werd en de Yoldiazee ontstond. Door postglaciale opheffing sloot de zeestraat zich na verloop van tijd weer en werd het opnieuw een geïsoleerd zoetwatermeer, dit keer Ancylusmeer geheten. Door het stijgen van het globale eustatische zeeniveau, kwamen de zeestraten in Denemarken, de Grote Belt en de Sont weer onder water te staan. Hierdoor ontstond geleidelijk aan de Littorinazee, die de directe voorloper was van de huidige Oostzee.
.jpg)
.png)
