Portaal:In het nieuws/Wetenschap & Technologie/2010

Nieuwsfeiten met betrekking tot wetenschap en technologie in 2010.

Januari - Maart • 14 januari - Doemdagklok één minuut teruggezet De doemdagklok, de symbolische klok die aangeeft hoe dicht de mensheid zich bij een kernoorlog bevindt of ten onder gaat aan een andere totale vernietiging, is teruggezet met één minuut. Door de wereldwijde samenwerking om de voorraden van nucleaire wapens te verminderen alsmede de hoopvolle samenwerking om de klimaatverandering tegen te gaan wordt de klok verzet naar zes minuten voor middernacht (23:54). Wikinieuws • 28 januari - Oprichting van NCB Naturalis In Nederland start het Internationaal Jaar van de Biodiversiteit met de oprichting van NCB Naturalis (Nederlands Centrum voor Biodiversiteit). Naast het beheren van het grootste deel van de Nederlandse natuurhistorische collecties van planten en dieren gaat het instituut ook onderzoek doen, universitair onderwijs verzorgen en het publiek informeren over de biodiversiteit op aarde. • 17 februari - Malaria doodsoorzaak Toetanchamon Dodenmasker Toetanchamon De legendarische farao Toetanchamon is overleden aan de complicaties van een beenbreuk gecombineerd met malaria. Dit hebben wetenschappers bekendgemaakt. Uit onderzoek van DNA, afgenomen van de mummie, bleek dat de jonge farao besmet was met plasmodium falciparum, de parasiet die malaria veroorzaakt. Ook had Toetanchamon enkele erfelijke afwijkingen, zoals een hazelip, een klompvoet en leed hij aan de ziekte van Köhler. Wikinieuws • 2 februari - Maanmissie VS geschrapt Logo van het Project Constellation Als het aan president Barack Obama ligt staan er voorlopig geen nieuwe Amerikanen op de maan. In zijn nieuwe begroting van 2010 stelt hij voor om het project Constellation – een prestigieus plan van zijn voorganger George W. Bush – te schrappen. In plaats van 100 miljard dollar te investeren in het maanprogramma van de NASA wil hij het geld besteden aan onderwijs en onderzoek. Wikinieuws • 18 februari - Superatoomklok Wetenschappers van het Amerikaans National Institute of Standards and Technology (NIST) zijn erin geslaagd de tot dusver nauwkeurigste atoomklok te maken. In 3,7 miljard jaar wijkt de klok minder dan 1 seconde af. Deze nauwkeurigheid wordt behaald doordat deze atoomklok gebruik maakt van trillingen van het element aluminium. Voordeel van aluminium is dat de atomen nauwelijks beïnvloed worden door magneetvelden en warmtestraling. • 19 februari - Copernicium Het IUPAC noemt het scheikundig element met atoomnummer 112 Copernicium ter ere van Nicolaas Copernicus. • 10 maart - Opnieuw tegenslag LHC Large Hadron Collider De Large Hadron Collider (LHC) bij Genève kampt opnieuw met tegenslag. Via de BBC heeft het CERN bekendgemaakt dat de deeltjesversneller eind 2011 een jaar lang voor onderhoud wordt stilgelegd. Tijdens de constructie zijn fouten gemaakt die hersteld moeten worden, anders kan de versneller niet op volledige capaciteit draaien. • 11 maart - Dijkgraaf leidt commissie IPCC VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon vraagt Robbert Dijkgraaf de VN-commissie te leiden die het omstreden klimaatrapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) gaat onderzoeken. De commissie zal zich buigen over de vraag hoe het rapport tot stand is gekomen en waar fouten in het rapport zijn geslopen. In augustus moet het onderzoek hierover afgerond zijn. • 16 maart - Vuurbol boven Nederland Rond 20.00 uur is door veel mensen in het midden en westen van Nederland een heldere vuurbol gezien. Volgens sterrenkundigen was het een meteoroïde die verbrandde in de dampkring. De vuurbol was minstens zo helder als de maan met een duidelijk zichtbare staart. • 19 maart - Wereldrecord deeltjesversneller Ondanks alle eerdere problemen heeft de Large Hadron Collider (LHC) van het CERN een nieuw wereldrecord gevestigd. De LHC, 's werelds grootste deeltjesversneller te Genève, heeft een hoger voltage dan ooit opgewekt: twee protonenbundels werden elk tot 3,5 tera-elektronvolt (TeV) versneld. Het volgende doel van het CERN is bij deze snelheid de deeltjes te laten botsen. Persbericht CERN: LHC sets new record • 25 maart - Abelprijs De Amerikaanse wiskundige John Tate krijgt de Abelprijs voor zijn werk over de getaltheorie. • 26 maart - Voorloper T-rex gevonden Tyrannosaurus rex In Australië is een 110 miljoen jaar oud fossiel gevonden van een voorloper van de tyrannosaurus rex. Het gaat om een heupbox van dertig centimeter. In het nieuwste nummer van het tijdschrift Science noemen paleontologen de vondst van groot belang, omdat het de eerste aanwijzing is dat dat het roofdier ook op het zuidelijk halfrond rondliep. Nu.nl • 30 maart - Eerste botsing in centrum CERN In de Large Hadron Collider (LHC), de ondergrondse deeltjesversneller van het CERN, vonden de eerste energiebotsingen plaats. Twee protonenbundels botsten met grote snelheid (2 keer 3,5 TeV) op elkaar. Deze proeven zijn de eerste stap in een reeks wetenschappelijk experimenten die inzicht moeten geven in de elementaire deeltjes waar alle materie uit bestaat.

April - Juni • 8 april - Nieuwe mensachtige De ontdekking van een nieuwe mensachtige, de Australopithecus sediba, wordt aangekondigd. Deze is een voorouder van ofwel de Homo habilis ofwel de Homo erectus. • 24 april - 20 jaar Hubble Ter gelegenheid van de 20e verjaardag van de Amerikaans-Europese Hubbletelescoop geeft het Space Telescope Science Institute in het Amerikaanse Baltimore een spectaculaire foto vrij van een deel van de Carinanevel, die door de Hubble werd gefotografeerd. • 4 mei - Einde floppydisk in zicht Waaier 3½-inch diskettes Het Japanse elektronicaconcern Sony heeft bekendgemaakt om in maart 2011 definitief te stoppen met de productie van de 3.5" diskettes. Hiermee komt na 30 jaar een einde aan dit destijds populaire opslagmedium voor de PC. • 5 mei - Uitbreiding landcodes ICANN introduceert de eerste geïnternationaliseerde landcodes, waardoor op het internet domeinnamen mogelijk worden in een niet-Latijns alfabet. • 14 mei - Laatste vlucht Spaceshuttle Atlantis Spaceshuttle Atlantis vertrekt voor zijn laatste missie naar het internationale ruimtestation ISS. • 25 mei - Kunstmatig leven nabij Het is Amerikaanse genetici van het J. Craig Venter Institute gelukt om een synthetisch levende cel te ontwikkelen. Dit gerealiseerd door kunstmatig DNA te implanteren in een levende cel van een bacterie (Mycoplasma mycoides) waardoor het DNA volledig controle heeft over deze cel. Science • 28 mei - Atoomgeleerde Kistemaker overleden Kistemaker (2008) De Nederlands kernfysicus Jacob Kistemaker (93) stond mede aan de wieg van de techniek van uraniumverrijking met behulp de van ultracentrifuges. Naast de Urencofabriek in Almelo was hij ook betrokken bij de oprichting van het FOM-Instituut voor Atoom- en Molecuulfysica Amolf in Amsterdam. • 8 juni - Winnaars Spinozapremie bekend De Spinozapremies gaan dit jaar naar astronoom Marijn Franx, psychologe Naomi Ellemers, Grieks taal- en letterkundige Ineke Sluiter en scheikundige Piet Gros. Ieder laureaat ontvangt 2,5 miljoen euro te besteden aan onderzoek naar keuze. • 10 juni - Oudste leren schoen gevonden In een Armeense grot in de Kaukasus is een leren schoen gevonden die volgens onderzoekers 5500 jaar oud is. De rechterschoen (maat 37) werd al in 2008 gevonden. De schoen is niet de alleroudste, dat is een 7500 oude schoen gemaakt van plantaardig materiaal die in de Amerikaanse staat Missouri werd ontdekt. • 14 juni - Hayabusa keert terug Het Japanse ruimtetuig Hayabusa keert terug naar de Aarde na een missie van zeven jaar met als doel stalen te nemen van de planetoïde Itokawa. • 16 juni - Sojoez TMA-19 Sojoez TMA-19 vertrekt naar het Internationaal ruimtestation ISS. De Sojoez zal aan het ISS gekoppeld blijven voor de duur van ISS Expeditie 24 en dient als reddingsschip.

Juli - September • 8 juli - Solar Impulse Het vliegtuigprototype van het Solar Impulse-project voltooit de eerste ononderbroken vlucht op zonne-energie van meer dan 24 uren. Door overdag genoeg energie op wekken met zonnecellen kon het experimentele bemande vliegtuig ook in het donker te blijven vliegen. • 19 juli - Uitvinder vluchtrecorder overleden David Warren De Australiër Dave Warren, uitvinder van de vluchtrecorder of "zwarte doos", is op 85-jarige leeftijd overleden. Warren kwam op het idee toen hij in 1953 betrokken raakte bij een vliegtuigcrash van een Comet-straalvliegtuig. • 12 augustus - 'Superbacterie' in opmars Bacteriën Britse virologen hebben hun zorgen geuit voor een nieuwe superbacterie die steeds vaker in ziekenhuizen opduikt en zich mogelijk wereldwijd zal gaan verspreiden. Ook in Nederland zijn reeds mensen besmet geraakt met de uit India afkomstige bacterie die resistent is tegen bijna alle soorten antibiotica. • 26 augustus - Gen-code tarwe gekraakt Tarweplant Engelse genetici hebben het complete genoom van de tarweplant in kaart gebracht. Met deze kennis kunnen nieuwe landbouwmethoden ontwikkeld worden waarvan de onderzoekers hopen dat ze voedselschaarste en honger verder zullen tegengaan. Voor ongeveer één derde van de wereldbevolking is tarwe de belangrijkste voedselbron. • 30 augustus - Harde kritiek op IPCC Een onafhankelijke commissie bekritiseert in haar eindrapport de interne werkwijze van het IPCC, het klimaatpanel van de VN. Zo heeft het IPCC te traag en inadequaat gereageerd op de ontdekking van fouten in zijn 2007 klimaatrapport. Echter, de eindconclusie van dat rapport, dat de mensheid verantwoordelijk is voor de (toekomstige) opwarming van de Aarde, wordt door de commissie niet in twijfel genomen. • 29 september - Nobelprijswinnaar Charpak overleden De Franse natuurkundige Georges Charpak is op 86-jarige leeftijd overleden. In 1992 won hij de Nobelprijs voor de Natuurkunde voor de ontwikkeling van de zogenaamde "meerdradige proportionele kamer", een deeltjesdetector die hij op Europees laboratorium voor deeltjesfysica (CERN) ontwikkelde.

Oktober - December • 5 oktober - Nobelprijs voor Nederlander Geim Andre Geim De Nobelprijs voor de Natuurkunde is dit jaar toegekend aan de in Rusland geboren Nederlandse natuurkundige Andre Geim. Samen met zijn promovendus, de Russisch-Britse Konstantin Novoselov, krijgt hij de Nobelprijs voor hun werk op gebied van de ontwikkeling van grafeen, het dunste en tegelijktijd een van de sterkste materialen ter wereld en een van de snelste halfgeleiders. • 14 oktober - Runderpest uitgeroeid De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties verklaart de runderpest uitgeroeid. Dit is het tweede virus in de geschiedenis, na de pokken, dat door de mens uitgeroeid is. • 15 oktober - Langste tunnel ter wereld Na 14 jaar eindigt het boren van de langste tunnel ter wereld, de 57 km lange Gotthard-basistunnel in Zwitserland. Hij zal vanaf 2017 de noord- en de zuidzijde van de Alpen voor treinverkeer verbinden. • 28 oktober - Snelste supercomputer De Chinese Tianhe-I wordt de snelste supercomputer ter wereld. De rekenkracht van de met Nvidia Tesla-gpu's en Intel Xeon-processors uitgeruste supercomputer is maximaal 2.507 teraflops, iets meer dan 2,5 petaflops. Het computersysteem verbruikt hierbij 4,04 megawatt aan energie. • 8 november - Wetenschappers creëren minioerknal Alice, de detector waar de mini-oerknal plaatsvond In de Large Hadron Collider, een ondergrondse deeltjesversneller op de Frans-Zwitserse grens, hebben wetenschappers een minioerknal geproduceerd door loodionen op elkaar te laten botsen. Daarbij ontstaan temperaturen boven de 10 miljard graden. • 18 november - Bijzondere exoplaneet ontdekt Voor het eerst hebben astronomen een exoplaneet ontdekt die buiten ons melkwegstelsel is ontstaat. De ontdekking werd gedaan vanuit de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) in Chili. De planeet HIP 14044b is net zo groot als Jupiter en bevindt zich in het sterrenbeeld 'Oven' op zo'n 2000 lichtjaar van de aarde. De planeet staat op het punt om verzwolgen te worden door de ster waarom hij draait. • 1 december - 'Buitenaardse' bacterie ontdekt Mono Lake waar de bacterie is gevonden In het Californische Mono Lake hebben Amerikaanse onderzoekers van NASA 'buitenaardse' bacteriën op Aarde ontdekt. Het bijzondere aan deze microbe GFAJ-1 is dat het gebruik maakt van arseen in plaats van fosfor voor het vormen van biochemische stoffen zoals DNA. De ontdekking kan betekenen dat ook elders in het heelal leven aanwezig kan zijn waar dat altijd voor onmogelijk is gehouden. • 1 december - Astronoom Adriaan Blaauw overleden De Nederlandse astronoom Adriaan Blaauw is op 96-jarige leeftijd overleden. Blaauw was actief betrokken bij de oprichting van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht ESO in Chili, waar hij ook enkele jaren directeur van was. Daarnaast toonde hij aan dat groepen jonge sterren geleidelijk uitdijen. • 3 december - X-37 keert terug Het onbemande ruimtetuig Boeing X-37 van de United States Air Force landt na meer dan zeven maanden rond de Aarde gecirkeld te hebben tijdens zijn eerste vlucht. • 10 december - Nobelprijswinnaar Fenn overleden John Fenn (2005) De Amerikaanse professor John Fenn is op 93-jarige leeftijd overleden. In 2002 won hij samen met Wüthrich en Tanaka de Nobelprijs voor de Scheikunde voor de ontwikkeling van ionisatie met elektrospray, een vorm van massaspectrometrie waarmee biologische macromoleculen konden worden geanalyseerd. • 26 december - Yiwan-spoorweg geopend De Chinese Yiwan-spoorweg wordt geopend tussen de steden Yichang en Tsjoengking. Van een totale lengte van 377 kilometers bestaan er 288 uit bruggen en tunnels.

Wetenschaps- en technologienieuws van voorgaande jaren: 2004 - 2005 - 2006 - 2007 - 2008 - 2009 - 2010 - 2011 - 2012 - 2013 - 2014 - 2015 - 2016 - 2017 - 2018 - 2019 - 2020 - 2021 - 2022

̪