Sint-Gummaruskerk (Steenbergen)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Sint-Gummaruskerk
De kerk in 2010
Plaats Steenbergen
Denominatie Rooms-katholiek
Gewijd aan Sint-Gummarus
Coördinaten 51° 35′ NB, 4° 19′ OL
Gebouwd in 1901
Architectuur
Architect(en) Joseph Cuypers, Jan Stuyt
Bouwmateriaal Baksteen
Stijlperiode Neogotiek
Toren vieringtoren
Klokkentoren 4 klokken
Portaal  Portaalicoon   Christendom

De Sint-Gummaruskerk is een kerk in de Nederlandse stad Steenbergen.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Hoewel de huidige Sint-Gummaruskerk in 1901 gebouwd is, heeft de kerk een voorgeschiedenis die teruggaat tot de late 13e eeuw, toen de eerste kerk in Steenbergen werd gesticht. Deze vroege kerk, waar geen afbeeldingen van bekend zijn, werd rond het jaar 1505-1510 vervangen door een lange gotische kruiskerk gewijd aan Jakobus de Meerdere, de Sint-Jacobskerk.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd de Sint-Jakobuskerk ontluisterd en gebruikt als barak. Als Staatse stad kreeg Steenbergen een protestants bestuur dat katholieke erediensten verbood. De Sint-Jakobuskerk werd overgenomen door de protestantse gemeenschap en in 1820 gesloopt en vervangen door de huidige Witte Kerk.

De katholieken hielden in de boerenschuren rondom Steenbergen hun diensten tot 1707, toen er een schuilkerk (opgedragen aan de heilige Gummarus van Lier) in de Kleine Kerkstraat werd opgericht.

In de 19e eeuw kregen de katholieken in het zuiden van Nederland meer vrijheid om hun godsdienst vrij te belijden. Dat leidde in heel Noord-Brabant tot de bouw van nieuwe kerken. Zo ook in Steenbergen, waarin 1831 midden op de Grote Markt een kerk werd gebouwd, wederom vernoemd naar Sint-Gummarus. Deze kerk werd echter te klein bevonden. In 1900 werd begonnen met de bouw van een nieuwe kerk, de huidige, die in 1901 voltooid werd.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd er in en rond Steenbergen hevig gevochten. De Gummaruskerk, die een enorm uitzicht over de gehele West-Brabantse regio bood, werd opgeblazen. Alle torens stortten in, het schip brandde compleet uit en al het glaswerk ging verloren.

De restauratie begon in 1946, en al in 1949 is het dak over het schip hersteld waardoor er voor het eerst in vijf jaar weer een kerstmis in de kerk gehouden werd. Medio jaren vijftig zijn de hoektorens weer herbouwd en in 1960 is ook de vieringtoren voltooid.

Naam[bewerken | brontekst bewerken]

De specifieke redenen omtrent de keuze om Sint-Gummarus (naar traditie de patroonheilige van het huwelijk en botbreuken) als beschermheilige van de eerst Gummaruskerk in 1707 te kiezen zijn niet bekend. Voor de overige Gummaruskerken is dit echter een symbolische verwijzing naar de (openlijke) terugkeer van de Katholieke Kerk in Steenbergen. In het Steenbergs dialect wordt de kerk D'n Gum genoemd.

Ontwerp[bewerken | brontekst bewerken]

Sint-Gummaruskerk (2010)

De kerk is gebaseerd op een schets van de beroemde architect Pierre Cuypers, maar is verder uitgewerkt door Joseph Cuypers en Jan Stuyt. Deze bouwden een neogotische kerk met enkele neoromaanse kenmerken. De Sint-Gummaruskerk is zeer robuust, en de ware omvang van het gebouw is niet goed zichtbaar naarmate men dichter tot het gebouw komt.

Hoewel gebouwd op 1100 houten heipalen, blijkt het gebouw te zwaar voor de ondergrond en begint het te verzakken. Om dit te stoppen worden in 1928 extra kapellen en nissen bij het gebouw gevoegd om zo het relatieve oppervlak groter te maken en het gewicht van de kerk beter te spreiden. Dit lukt en de verzakking stopt. Desalniettemin is vanaf de zuidzijde van de Markt nog steeds zichtbaar hoe de kerk enkele tientallen centimeters de grond in is gedrukt.

De vieringtoren is 83 meter hoog, en de Sint-Gummaruskerk is daarmee de op twee na hoogste kerk van Noord-Brabant, na de Sint-Joriskerk in Eindhoven en de Grote Kerk in Breda. De toren, die op afspraak toegankelijk is, biedt een enorm uitzicht; en bij helder weer kan de hoofdtoren van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen gezien worden.

Bij de kerk werd in 1929 een Heilig Hartbeeld geplaatst.

Klokken[bewerken | brontekst bewerken]

De Sint-Gummaruskerk beschikt over een viertal kerkklokken die zich allemaal in de vieringtoren bevinden. De huidige klokken (de 4 oude klokken werden alle tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers geroofd en niet meer teruggevonden), luiden tijdens (ere)diensten, maar worden bij het aangeven van de tijd gehamerd. De Mariaklok is iedere dag te horen om 12:00u en 18:00u. De klokken, in volgorde van grootte, zijn:

  • Jacobus. Randschrift: Laudo Deum (Latijn: Ik loof God)
  • Gummarus. Randschrift: Convoco vivos, plango mortuos (Ik roep de levenden, ik betreur de doden)
  • Maria. Randschrift: Nuntia Maria (Ik boodschap Maria)
  • Adrianus. Randschrift: Shalom (Hebreeuws: Vrede)

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]