Sint-Romboutskathedraal

Sint-Romboutskathedraal
Gewijd aan	Sint-Rombout
Coördinaten	51° 2′ NB, 4° 29′ OL
Gebouwd in	13e eeuw-16e eeuw
Restauratie(s)	Na WO I
Begraafplaats	Niet aanwezig
Architectuur
Architect(en)	Jean d'Oisy,; Leden van het geslacht Keldermans
Bouwmateriaal	Witte Brabantse kalkzandsteen
Stijlperiode	Gotiek
Afmeting	lengte 118m, breedte transept 41,20m, hoogte gewelf 28m
Klokkentoren	Onafgewerkte monumentale westertoren, 97,9m ; Geplande hoogte 167m
Portaal	In westertoren en ; aan noord- en zuidtransept
Interieur
Altaar	Barokaltaar met reliekschrijn van Sint-Rombout van Lucas Faydherbe
Diverse	Schilderijen van Antoon van Dyck, Michiel Coxie en Gaspard de Crayer ; Apostelbeelden en grafmonument door Lucas Faydherbe
Portaal	Christendom

De Sint-Romboutskathedraal in Mechelen is de hoofdkerk van het aartsbisdom Mechelen-Brussel. Als zetel van de metropoliet van de Belgische kerkprovincie is zij de metropolitane kerk van België. De kathedraal is vooral beroemd vanwege de ruim 97 meter hoge toren met zijn twee beiaarden. De toren is als onderdeel van een groep van 56 belforten en kerktorens in België en Frankrijk opgenomen op de lijst van werelderfgoed ID 943-016 van UNESCO.

Bouwgeschiedenis

De kathedraal is gewijd aan de Ierse missionaris Sint-Rombout of Rumoldus. Het gebouw is een driebeukige kruiskerk waarvan de bouw startte in de dertiende eeuw. In die tijd werden het dwarsschip, het schip en drie traveeën van het koor gebouwd. De wijding van de kerk had plaats in 1312.

Rond 1335 begon een nieuwe bouwcampagne, waarbij de middenbeuk hoger opgetrokken werd en het koor verder werd uitgebouwd en met een kooromgang en zeven straalkapellen voorzien. Mogelijk zijn deze delen ontworpen door bouwmeester Jean d'Oisy. Het gewelf van het koor was in 1451 gereed. Vervolgens ging alle aandacht uit naar de bouw van de toren (zie onder). Ten slotte werden rond het jaar 1500 de kapellen aan de noordelijke schipzijbeuk toegevoegd.

Tijdens de godsdienstoorlogen in de zestiende eeuw is veel van het oude meubilair verloren gegaan. De kathedraal werd zwaar beschadigd tijdens de Eerste Wereldoorlog. In 1972 werd door een brand opnieuw grote schade aangericht.

De gedeelten van de kerk die vanaf de veertiende eeuw tot stand kwamen, gelden als het vroegste voorbeeld van de Brabantse gotiek. De hier toegepaste stijl werd veel nagevolgd, het meest letterlijk in de vormgeving van het koor van de Sint-Gummaruskerk in Lier.

Interieur

Het hoofdaltaar werd in 1665 uitgevoerd door Lucas Faydherbe. Deze beeldhouwer had een belangrijk aandeel in de barokke aankleding van de kathedraal. Van zijn hand is onder meer het grafmonument voor aartsbisschop Andreas Cruesen, links van het hoofdaltaar. Er bevinden nog verscheidene andere grafmonumenten van aartsbisschoppen in de kathedraal.

In de kerk bevindt zich het schilderij De kruisiging van Antoon van Dyck uit 1630, afkomstig uit de Minderbroederkerk. Andere schilderijen zijn onder meer van Abraham Janssens, Gaspard de Crayer en Michiel Coxcie.

De toren

De beroemde toren beheerst het stadsbeeld. Zij geldt als één van de mooiste van België. De geplande hoogte was 600 Mechelse voet (ca 167 meter). De uitvoering lag in de handen van het bouwmeestersgeslacht Keldermans waarbij de funderingswerken startten in 1449 en de eerste steen van de toren werd gelegd op 22 mei 1452 door communiemeester Jan Van Musene. Per jaar werd er ongeveer 1,5 meter aan de toren bijgebouwd.

De toren werd om financiële redenen niet afgewerkt volgens plan. De beginnende godsdienstoorlogen slorpten veel geld op en de ontploffing van het opgeslagen buskruit in de oude zandpoort in 1546 die een derde van de stad verwoestte en 200 mensenlevens eiste verergerde de financiële situatie. Men is nog begonnen aan de trans, het eerste stuk van de achthoekige torenspits waar de torenwachter z'n ronde deed om branden in de stad op te sporen, maar rond 1520 is de bouw definitief gestopt op een hoogte van 97,28 meter.

Niveaus

De toren heeft zes niveaus:

De Kraankamer: dit is de ruimte waar een ambachtelijke reuzekraan stond opgesteld die de beiaardklokken (tot acht ton) kon optakelen. De kraan werd bediend door negen mannen die in een reuzerad liepen en zo het gewicht optilden van de begane grond tot in de kraankamer.
De Smidsekamer: dit is de ruimte waar de smid allerhande kleinere reparaties uitvoerde. Dit is ook de ruimte waar de noodklokken werden bediend door de torenwachter en z'n companen.
De Klokkenkamer: dit is de ruimte waar de eerste, en ook de oudste, beiaard staat opgesteld. Het instrument omvat 49 klokken. De oudste klok dateert uit 1480; de meeste klokken zijn in de zeventiende eeuw gegoten door Pieter en François Hemony. Vandaag zijn de beiaardklokken niet meer in gebruik en de ruimte doet dienst als museum. Deze beiaard is nauw verbonden aan Jef Denyn, stichter en voormalig directeur van de beiaardschool van Mechelen.
De Uurwerkenkamer: dit is de ruimte waar een volautomatisch uurwerksysteem staat opgesteld. Het uurwerk wordt aangedreven door een tegengewicht van 1,5 ton. Dit systeem bediende één wijzer op de vier torenuurwerken. Na een Duitse beschieting tijdens de Eerste Wereldoorlog werkte de torenuurwerken niet meer en in 1963 zijn de wijzerplaten verwijderd. De torenuurwerken hadden een diameter van 14 meter (het uurwerk van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen heeft een diameter van 7 meter). Er wordt over gesproken om dit uurwerk terug op de toren te plaatsen.
De Beiaardkamer: dit is een niveau dat in de jaren '80 met beton werd gebouwd om de nieuwe beiaard en de bijbehorende klokken te plaatsen. De nieuwe beiaard bestaat uit 49 klokken en is in 1981 gegoten door de Koninklijke Klokkengieterij Eijsbouts.
De Askelder.

Afwerking van de toren

Er werd in de jaren '70 een studie gedaan om te kijken of de toren nog kon worden afgewerkt. Men kwam tot de conclusie dat de spits er wel op zou kunnen komen. Momenteel zou er een druk zijn van 6.5 kg/cm2 op de ondergrond. Met de spits zou die stijgen tot amper 7.5 kg/cm2, terwijl die ondergrond tot 13 kg/cm2 zou kunnen verdragen.

Beroemdheden die de toren beklommen

Trivia

De toren staat niet op ezel- of koeienvellen zoals soms wel wordt beweerd. De toren staat op een fundering in de vorm van een gewelf.
Op zondag 12 oktober 2003 liet de Familievereniging Scone Jhan door E.H. Van den Bossche een nieuw Mariabeeld zegenen en inhuldigen in de Schoonjans-kapel, die ingevolge een fundatie door ene Jan Scoenejans, in de eerste helft van de 15e eeuw ingericht werd.

Enkele afmetingen

De grootste lengte bedraagt 118 meter
De lengte van het dwarsschip bedraagt 41,20 meter
De gewelfhoogte in het middenschip bedraagt 28 meter
De middenbeuk van het koor is 13,30 meter breed
De totale oppervlakte bedraagt 3870 vierkante meter
De toren is 97,28 meter hoog
De toren heeft welgeteld 514 treden.

Zie ook

Maneblussers, de bijnaam van de Mechelaars.

Externe links