Sphenacodontinae
| Sphenacodontinae Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Pennsylvanien tot Midden-Perm | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Onderfamilie | |||||||||||||||
| Sphenacodontinae Marsh, 1978 | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
De Sphenacodontinae zijn een groep (onderfamilie) van uitgestorven Synapsida die leefde tijdens het Laat-Carboon en het Perm.
In 1940 benoemden Alfred Sherwoord Romer en Llewellyn Ivor Price een onderfamilie Sphenacodontinae als deel van de Sphenacodontidae. Deze laatste familie werd in twee onderfamilies verdeeld, naast de Sphenacodontinae ook de Haptodontinae. Naar moderne begrippen was die indeling onlogisch omdat de Sphenacodontidae daarmee parafyletisch werden: een enorme groep afstammelingen, de Therapsida, werd er zo buiten gehouden. Het werd de gewoonte om het begrip Sphenacodontidae te beperken tot de Sphenacodontinae sensu Romer & Price. Daarmee werd die laatste term overbodig. Overigens was officieel Othniel Charles Marsh de naamgever van de Sphenacodontinae omdat hij in 1878 de Sphenacodontidae benoemd had.
Tegen het eind van de twintigste eeuw echter, werd het duidelijk dat de Sphenacodontidae in engere zin op te delen waren in meer basale en meer afgeleide soorten. Voor die laatste groep deed Roger Benson in 1992 de Sphenacodontinae herleven; nu exact gedefinieerd als klade: de groep bestaande uit Sphenacodon ferox en alle sphenacodontiden nauwer verwant aan Sphenacodon dan aan Secodontosaurus obtusidens.
Volgens een studie uit 2011 delen de Sphenacodontinae zeker tien synapomorfieën, nieuwe afgeleide eigenschappen. De tak van het voorhoofdsbeen naar het postorbitale steekt ver zijwaarts uit. Er is een lang raakvlak tussen het postorbitale en het squamosum. Het supratemporale raakt het postorbitale. Het traanbeen levert slechts een kleine bijdrage aan de rand van de oogkas. De processus paroccipitalis is smal en plat. Er staan één tot drie precaniniforme tanden vóór de hoektanden in het bovenkaaksbeen. De onderrand van het bovenkaaksbeen is sterk bol gebogen. De tweede tand van de onderkaak is sterk vergroot.
Twee andere kenmerken, eerder gezien als synapomorfieën, blijken gedeeld te worden met Cryptovenator welke volgens analyses mogelijkerwijs buiten de Sphenacodontinae valt. Het voorste vergroeiingsvlak of symfyse van het os dentale is hoog. De tanden in de kaakranden hebben een druppelvormig profiel in zijaanzicht.
Tot de Sphenacodontinae behoren naast Sphenacodon zelf, ook Dimetrodon, Ctenospondylus en Ctenorhachis.
Een mogelijke evolutionaire stamboom toont het volgende cladogram.
| Sphenacodontia |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
De groep bestaat uit middelgrote roofdieren van enkele meters lengte met een zeil op hun rug. Ze vormden tijdens het Perm de apexpredatoren. Aan het eind van die periode stierven ze uit.
| Bronnen, noten en/of referenties
Literatuur
|