Stompe Toren (Spaarnwoude)
| Stompe Toren | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Plaats | Spaarnwoude (Spaarndam), Kerkweg 26 | |||
| Denominatie | Nederlands Hervormd | |||
| Coördinaten | 52° 24′ NB, 4° 42′ OL | |||
| Gebouwd in | 1764 | |||
| Restauratie(s) | 1844 | |||
| Monumentale status | rijksmonument | |||
| Monumentnummer | 19912 | |||
| Architectuur | ||||
| Toren | stomp (sinds 1844) | |||
| ||||
De Stompe Toren in het Noord-Hollandse dorp Spaarnwoude is een van oorsprong middeleeuwse kerktoren bij een kerkje dat dateert uit de 18e eeuw. Het is het oudste monument in de gemeente Haarlemmermeer.[1]
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
De toren die nu als 'Stompe Toren' wordt aangeduid dateert uit de 13e eeuw (vermoedelijk: 1225). Het gebouw is opgetrokken uit grote middeleeuwse bakstenen, zogenaamde kloostermoppen. Omstreeks 1450 werd de kerk herbouwd als stenen kruiskerk, en er werd een kerkhof genaamd 'De Akker Gods' omheen aangelegd. De toren had aanvankelijk een gemetselde spits, net als de torens van Heemskerk en Uitgeest die nog hebben. De spits was van belang als baken voor de scheepvaart op het nog niet drooggemaakte IJ.
Na het beleg van Haarlem werd de kerk in 1573 in brand gestoken, waarbij alleen de massieve kerkmuren en de toren overeind bleven. Het kerkgebouw werd daarna hersteld en in dienst genomen voor de protestantse eredienst. In 1747 werd dit kerkgebouw door een zware storm verwoest, waarna in 1764 bij de oude toren een geheel nieuwe kerk verrees.
In 1844 moest de toren gerenoveerd worden, vanwege geldgebrek werd hij toen met de helft ingekort en verdween de spits. Sindsdien heeft de toren een hoogte van 20 meter en een houten tentdak bedekt met dakpannen; de naam werd 'Stompe Toren'.[2] Sinds 1880 wordt het gebouw niet meer gebruikt voor kerkdiensten. Gedurende lange tijd heeft het dienst gedaan als atelier voor kunstenaars, waaronder schilder Frans Baljon en schilder, beeldhouwer en schrijver Jan Jacobs Mulder. In 1965 verscheen daarover de film 'Schilder in de Stompe Toren'.[3]
In 1973 (23 augustus) waren kroonprinses Beatrix en haar echtgenoot Prins Claus te gast in Stompe Toren Spaarnwoude.
Cultureel Centrum Stompe Toren[bewerken | brontekst bewerken]
Het kerkje is eigendom van de gemeente Haarlemmermeer en wordt gehuurd door de stichting Cultureel Centrum Stompe Toren Spaarnwoude. In de zomermaanden, van mei tot en met oktober, wordt de kerk gebruikt voor culturele activiteiten, zoals concerten en tentoonstellingen. De ruimte wordt ook ingezet voor vergaderingen, lezingen, trouwerijen en bezinningsbijeenkomsten. Gedurende de wintermaanden blijft het moeilijk te verwarmen gebouw meestal gesloten.
Begraafplaats[bewerken | brontekst bewerken]
Op kerkhof 'De Akker Gods' liggen onder andere begraven:
- Arnold Jan d'Ailly (1902 - 1967), burgemeester van Amsterdam;
- Gisèle d'Ailly-van Waterschoot van der Gracht (1912 - 2013), kunstschilder en glazenier;
- Frank IJsselmuiden (1939-2015), burgemeester van Edam-Volendam en Haarlemmerliede en Spaarnwoude.
Externe link[bewerken | brontekst bewerken]
- De Stompe Toren, Spaarnwoude;
- Kerkhof De Akker Gods Online-begraafplaatsen.nl.
Bronnen, noten en/of referenties
|
