Synagoge (Nijmegen)
De Synagoge in Nijmegen is een uit 1756 stammende synagoge aan de Nonnenstraat in de Benedenstad.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Aan het begin van de veertiende eeuw was Nijmegen de belangrijkste Joodse vestiging van het land. De gemeenschap werd verwoest bij de pestepidemie van 1349. Hierna vestigden zich wederom Joden in de stad en een eerste synagoge wordt aan het begin van de vijftiende eeuw vermeld als schola judeorum in de huidige benedenstad aan het Jodengasch. De Joodse gemeenschap in Nijmegen verdween weer aan het einde van die eeuw. In de zeventiende eeuw is er weer een Joodse gemeenschap in de stad en er was een huissynagoge aan de Vleeschhouwersstraat die in 1697 na klachten gesloten werd door de gemeente. Hierna werd een voormalige herberg aan de Groote Straat als gebedsruimte gebruikt.
Op 5 september 1756 werd de synagoge aan de Nonnenstraat in gebruik genomen. De Joodse gemeenschap vestigde hierna in aangrenzende panden een Joodse school en mikwe. In 1804 werd Nijmegen het opperrabbinaat van Gelderland. In 1881 ging het opperrabbinaat naar Arnhem.[1] In 1872 werd naast de synagoge een school gebouwd in quasi-oosterse stijl naar ontwerp van gemeentearchitect Pieter van der Kemp. De synagoge werd begin twintigste eeuw te klein en werd verkocht.
Synagoge aan de Gerard Noodtstraat[bewerken | brontekst bewerken]
Op 11 april 1913 werd de Nieuwe Synagoge aan de Gerard Noodtstraat, door Oscar Leeuw ontworpen, in gebruik genomen. Er waren 150 zitplaatsen voor mannen en een galerij met 100 zitplaatsen voor vrouwen, marmeren trappen naar de heilige arke (aron hakodesj) en een biema. De ingangstoren lijkt op een grote thorarol en in de gevel is veel symboliek verwerkt. In de Tweede Wereldoorlog werd het gebouw door de Duitse bezetter als opslagruimte gebruikt en de wandschilderingen werden vernietigd. Na de oorlog was de Joodse gemeenschap gedecimeerd en was het gebouw te groot. Het naastgelegen schooltje werd als synagoge in gebruik genomen en de oorspronkelijke synagoge werd aan de gemeente Nijmegen verkocht.
Terug aan de Nonnenstraat[bewerken | brontekst bewerken]
De Joodse gemeenschap was aan het einde van de twintigste eeuw weer gegroeid en kocht, via de Stichting Synagoge Nijmegen, in 1999 voor het symbolische bedrag van één gulden de oude synagoge aan de Nonnenstraat van de gemeente Nijmegen. Het pand was bij het Bombardement op Nijmegen in 1944 zwaar beschadigd geraakt en pas in de jaren 70 hersteld. Het gebouw was onder meer gebruikt als dependance van Nijmeegs Museum Commanderie van Sint-Jan. Het pand werd gerestaureerd en op 26 november 2000 wederom als synagoge gewijd.[2]
Bronnen, noten en/of referenties
|
