Tonwortsysteem

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Uitleg van het 'Tonwortsysteem' op een oud blad

Het Tonwortsysteem (Duits: Ton, toon; Wort, woord), ook wel latonisatie genoemd, is een door muziekpedagoog Carl Eitz in 1892 bedacht hulpmiddel in toonbenoeming waarmee hij de chromatische, de diatonische en de enharmonische benamingen van de tonen in relatie tot elkaar trachtte duideijk te maken.

Normale benamingen bis cisis disis eis fisis gisis aisis bis
c cis
des
d dis
es
e f fis
ges
g gis
as
a ais
b
b c
deses eses fes geses ases beses ces deses
aan de halve tonen toebedachte consonanten b r t m g s p l d f k n b
aan de hele toon toebedachte vocalen i o u a e i
naam in het Tonwortsysteem bo tu ga sa le fi no bo
bi ro
ri
to mu
mo
gu su pa
pu
la de
da
fe ki
ke
ni bi
be ti go so lu fa ne be

Elke halve toon van de chromatische ladder wordt in deze tabel aan een consonant toegewezen. Om de hele toon te benamen worden de vijf vocalen a, e, i, o, u toegevoegd. Daarbij is de toekenning zo gekozen dat bij heletoonafstanden steeds naar de volgende vocaal wordt gewisseld. Bij halvetoonafstanden wordt onderscheid gemaakt tussen de diatonische en chromatische progressie. Bij de diatonische halve toon blijft de vocaal gelijk (bijvoorbeeld: e-f (gu-su) of f-ges (su-pu), bij de chromatische progressie daarentegen wisselt de vocaal (bijvoorbeeld: e-eis (gu-sa) of f-fis (su-pa). Enharmonisch verwisselde tonen hebben dan dezelfde konsonant, maar een wisselende vocaal, waardoor er rekening wordt gehouden met de in reine stemming optredende komma.

Als 'ezelsbruggetje' bij de volgorde der benamingen van de consonanten, vanaf 'bi' (c) beginnend, dient het volgende versje:

Bei rechtem Tun mach ganze Sach'
Probiere lustig, die Freud' kommt nach.

De consonanten van de toonnamen zijn steeds de beginletters van de woorden in het versje. Door de toepassing van deze toon-lettergrepen zou het van blad zingen eenvoudiger worden en de juiste intonatie van de gezongen tonen beter getraind worden.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Externe link[bewerken | brontekst bewerken]