Waaxens (Noardeast-Fryslân)
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie | Friesland | ||
| Gemeente | Noardeast-Fryslân | ||
| Coördinaten | 53° 21′ NB, 5° 55′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 1,81[1] km² | ||
| - land | 1,81[1] km² | ||
| - water | 0,01[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
40[1] (22 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 20 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 9152 | ||
| Netnummer | 0519 | ||
| Woonplaatscode | 3412 | ||
| Belangrijke verkeersaders | N356 | ||
| Foto's | |||
| |||
| Verborgen Kop-hals-rompboerderij in Waaxens | |||
| |||
_wapen.svg)
Waaxens (Fries: Waaksens, [’va:ksəⁿs]?) is een dorp met 40 inwoners (2021) in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. Waaxens ligt ten noordwesten van Dokkum, tussen Brantgum en Holwerd, aan weerskanten van de N356. Waaxens werkt op veel fronten samen met de dorpen Brantgum en Foudgum.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Waaxens is ontstaan op een terp. De bijna vijf en halve meter hoge terp werd enkele eeuwen voor de christelijke jaartelling op een kwelderwal opgeworpen. Door de eeuwen heen is Waaxens een klein dorp gebleven. Het dorp werd in 1768 vermeld als de kleinste dorpen van de grietenij Westdongeradeel.
In 825-842 werd Waaxens vermeld als Wacheringe (te lezen als Wachesinge) en in 944 als Wasginge. In de 13e eeuw werd Waaxens vermeld als Waxinge, in 1453 als Waaxens, in 1491 als Waexens, in 1505 als Waxens en in 1664 als Waexens. De plaatsnaam is van oorsprong een patroniem met de betekenis 'de lieden van Wachsa', waarbij Wachsa een persoonsnaam is.[2]
Tot de gemeentelijke herindeling in 1984 maakte Waaxens deel uit van gemeente Westdongeradeel. Daarna van Dongeradeel, waarna deze in 2019 opging in Noardeast-Fryslân.
Kerk[bewerken | brontekst bewerken]
De Sint-Thomaskerk van Waaxens dateert uit de 12e eeuw en heeft in de 15e eeuw zijn huidige gotische uiterlijk gekregen. Het onderste gedeelte van de zadeldaktoren werd in dezelfde periode ingebouwd. Voor die tijd was de toren onderdeel van een gereduceerd westwerk. De kerk staat op de terp.
State[bewerken | brontekst bewerken]
Van de Sjucksmastate is het poortgebouw bewaard gebleven. De poort werd gebouwd in 1616. In de voorgevel bevindt zich een steen gedateerd 1668 met de familiewapens van Van Harinxma en Van Bothnia, ter herinnering aan de vroegere bewoners Ernst van Harinxma (ca. 1562-1631) en Tietke van Botnia (1585-1610).[3]
Cultuur[bewerken | brontekst bewerken]
Waaxens en in minder mate ook Foudgum maken gebruik van het dorpshuis De Terpring in het naburige dorp Brantgum. In Brantgum wordt jaarlijks een openluchtspel georganiseerd, waarin ook Waaxens is betrokken.
Bevolkingsontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]
| 1999 | 2002 | 2003 | 2004 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 39 | 40 | 40 | 35 | 35 | 40 | 45 | 40 |
Openbaar vervoer[bewerken | brontekst bewerken]
Waaxens wordt bediend door vervoersmaatschappij Arriva:
- Lijn 60: Dokkum - Bornwird - Foudgum - Brantgum - Waaxens - Holwerd - Blija - Ferwerd - Hallum - Hijum - Finkum - Stiens - Cornjum - Jelsum - Leeuwarden[4]
- Lijn 560: Dokkum - Bornwird - Foudgum - Brantgum - Waaxens - Holwerd[5]
- Lijn 660: Dokkum - Bornwird - Foudgum - Brantgum - Waaxens - Holwerd[6]
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|
· 
· 
