Groot-Ammers

**Groot-Ammers**
Plaats in Nederland
	(Details) (Details)
	;
Situering
Provincie	Zuid-Holland
Gemeente	Molenlanden
Coördinaten	51° 55′ NB, 4° 49′ OL
Algemeen
Oppervlakte	15,71 km²
- land	14,67 km²
- water	1,04 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	4.415 ; (281 inw./km²)
Woningvoorraad	1.764 woningen
Overig
Postcode	2964
Netnummer	0184
Woonplaatscode	1806
Belangrijke verkeersaders	N216
Detailkaart
	Locatie in de voormalige gemeente Liesveld
Foto's
	Gelkenesmolen
Portaal	Nederland

Ooievaarsdorp "het Liesvelt" (1969)

Groot-Ammers is een dorp ongeveer drie kilometer ten zuidwesten van Schoonhoven in de Nederlandse gemeente Molenlanden, aan de Lek. Groot-Ammers ligt in de landstreek Alblasserwaard.

Etymologie[bewerken | brontekst bewerken]

Ammers, Ammer of Amer betekende vroeger: waterloop. Vergelijk ook: Amersfoort. Groot-Ammers ontstond waar een veenriviertje uitmondde in de Lek. Het voorvoegsel "Groot" is toegevoegd ter onderscheid van Klein-Ammers of Ammerstol, aan de noordzijde van de Lek.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Het 13e-eeuwse slot Liesveld was het eigendom van de heren van Liesvelt. De omgeving Groot-Ammers, het Achterland, Graafland, Peulwijk, Ottoland en Peursum stond onder invloed van deze heren. Tussen 1300 en 1400 werd de boezem uitgegraven. Deze waterloop mondde via een sluis uit in de Lek, en speelt (nog steeds) een belangrijke rol in de beheersing van het waterpeil in de Alblasserwaard, hoewel de sluis buiten gebruik is genomen. Aan deze boezem staan een viertal poldermolens. In 1636 kocht Willem Frederik van Nassau, stadhouder van Friesland, de baronie Liesveld. De Nederlandse koning mag zich om deze reden baron van Liesveld noemen. Omdat het slot Liesveld een bouwval was geworden, werd het in 1740 afgebroken. Het puin werd gebruikt om de Lekdijk te verstevigen. Het stalgebouw is bewaard gebleven, en werd sindsdien gebruikt als rechtszaal.

Rond 1900 was er in Groot-Ammers veel handel in kaas. De kaas werd in de Alblasserwaardse polder geproduceerd, en in Groot-Ammers verhandeld, getuige de kaaspakhuizen in het dorp.

Groot-Ammers was van 1 april 1817 tot 1986 een zelfstandige gemeente, nadat het was afgesplitst van Nieuwpoort, waaraan het in 1812 was toegevoegd. Van 1 januari 1986 tot 1 januari 2013 viel Groot-Ammers onder de gemeente Liesveld. Sinds 2013 maakte Groot-Ammers deel uit van de gemeente Molenwaard, vanaf 1 januari 2019 van de gemeente Molenlanden^[2]

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

Molens[bewerken | brontekst bewerken]

Van noord naar zuid staan langs de Molenkade de volgende poldermolens:

Gelkenes Molen; wipmolen
Graaflandse of Middelmolen; een wipmolen uit 1805 (restauratie: 2005-2006)
Achtkante Molen; een rietgedekte, achtkante grondzeiler; ca. 1751
Achterlandse Molen; wipmolen

In het Ooievaarsdorp Liesvelt staat:

Korenmolen De Jonge Sophia; een achtkante grondzeiler; vermoedelijk 1773

Alle molens in Groot-Ammers worden beheerd door de Stichting tot Instandhouding van Molens in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden (SIMAV).

Het Liesvelt[bewerken | brontekst bewerken]

Groot-Ammers is voor velen vooral bekend door de ooievaars. Het is lange tijd slecht gesteld geweest met de aantallen ooievaars in Nederland. Door ooievaars te importeren en in gevangenschap te laten broeden is Ooievaarsdorp 'Het Liesvelt' ontstaan. Gekweekte nakomelingen werden vrijgelaten. Dit had in 1978 en 1979 als resultaat dat meerdere broedparen ontstonden met een wild en een gekweekt exemplaar. Het totaal aantal broedparen bedroeg in 1979 negen. Begin jaren 1990 werd het aantal (half)tamme broedparen vergroot door het stichten van 'buitenstations' met opgekweekte jonge ooievaars. Dankzij broedprogramma's gaat het anno 2010 in Nederland zo goed met de ooievaar dat een kweeklocatie niet meer noodzakelijk is. Het Liesvelt ging daarom fungeren als streekcentrum.

Kerk[bewerken | brontekst bewerken]

Nederlands Hervormde kerk (ca. 1500)
Vrije Baptisten Gemeente De Levensboom
Gereformeerde Gemeente in Nederland (191 leden)

Geboren in Groot-Ammers[bewerken | brontekst bewerken]

Klaas Hendrikse (1947 - 2018), atheïstisch predikant
Ruben Houweling (1980), hoogleraar arbeidsrecht
Anita Witzier (1961) presentatrice
Jeanne Korevaar (1996), wielrenster

Bouwbedrijf[bewerken | brontekst bewerken]

In Groot-Ammers werd in 1869 door Adam van der Wal een timmerwerkplaats geopend, die uiteindelijk uit zou groeien tot het bouwbedrijf Koninklijke BAM Groep.