Wombat

Wombat; IUCN-status: Niet bedreigd (2015)
	Vombatus ursinus ursinus op Maria Island
	Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Klasse:	Mammalia (Zoogdieren)
Orde:	Diprotodontia (Klimbuideldieren)
Familie:	Vombatidae (Wombats)
Geslacht:	Vombatus
	Soort
	Vombatus ursinus; (Shaw, 1800)
	Verspreidingsgebied van de wombat
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Wombat op Wikispecies
Portaal	Biologie ; Zoogdieren

De wombat (Vombatus ursinus) is een buideldier uit de familie wombats (Vombatidae) dat in 1800 door George Shaw voor het eerst werd beschreven onder de naam: Didelphis ursina (Type localiteit: Cape Barren Island, Bass Strait, Tasmanië, Australië).^[2]^[3] Zoals veel gravende buideldieren heeft de wombat de opening van de buidel naar achteren, waardoor voorkomen wordt dat het jong bedolven raakt tijdens het graven. Het gangenstelsel van de wombat kan 3 meter diep zijn en een totale lengte van 200 meter hebben.

De wombat is het enige dier dat kubus-achtige uitwerpselen produceert, waarvan men vroeger dacht dat die het stapelt om zijn territorium af te bakenen. Een combinatie van de vorm en elasticiteit van de darm samen met het feit dat de droge omgeving waarin ze leven ze noodzaakt om tot de laatste druppel uit het eten te persen, maakt dat deze vorm ontstaat. Wombats in dierentuinen produceren minder kubusvormige keutels.^[4]^[5]

Kenmerken

De gewone wombat heeft een kale neus. De dichte, ruige vacht is grijsbruin. De wombat wordt 70 tot 120 cm lang^[6] en 25 tot 40 kg zwaar. De staart is twee tot drie centimeter groot.

Leefwijze en leefgebied

De wombat leeft in Oost-Australië en Tasmanië in loofverliezende bossen, ook in bergachtige streken. Wombats leggen hun burchten het liefst aan in hellingen langs beekdalen. Hier gaan ze voornamelijk 's nachts op zoek naar hun voedsel: gras, zeggen, wortels en knollen. 's Winters kunnen ze ook overdag aangetroffen worden. Ze zoeken dan naar voedsel of liggen in de zon. Wombats zijn herbivoor en leven over het algemeen solitair. Volwassen mannetjes verjagen over het algemeen andere dieren uit hun woongebied. Een enkele keer bezoeken ze echter elkaars burchten. Sommige burchten kunnen wel drie meter diep zijn en 50 meter lang worden.

Voortplanting

De wombat krijgt normaal gezien slechts één jong per worp. Het jong blijft zes à zeven maanden in de buidel. Hierna verblijven de jongen eerst een tijdje in een ondergrondse nestkamer, die met droog gras en bladeren bekleed is. Ze keren nog drie maanden lang terug naar de buidel om melk te drinken of beschutting te zoeken.

Het jong wordt gespeend als het vijftien maanden oud is.

Wombats
Verkeersbord in Australië dat waarschuwt voor overstekende wombats.
Tekening van het skelet van een wombat

Ondersoorten

Er worden drie ondersoorten van de wombat erkend. De geldigheid van deze ondersoorten werd in twijfel getrokken onder anderen door Colin Groves, waardoor ze niet erkend werden in Mammal Species of the World.^[2] Echter, genetisch onderzoek uit 2019 toonde aan dat deze drie ondersoorten wel degelijk geldig zijn.^[7]

Vombatus ursinus ursinus (Shaw, 1800) – komt voor op Flinderseiland en op Maria Island. Kwam historisch ook voor op andere eilanden in Straat Bass, zoals Cape Barren Island en Kingeiland maar is daar uitgestorven.
Vombatus ursinus hirsutus (Perry, 1810) – komt voor op het Australisch vasteland.
Vombatus ursinus tasmaniensis (Spencer & Kershaw, 1910) – komt voor op Tasmanië.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ (en) Wombat op de IUCN Red List of Threatened Species.
↑ ^a ^b Groves, C. P. (2005). "Order Diprotodontia". In Wilson, D.E.; Reeder, D.M (eds.) Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. p. 43-44. ISBN 978-0-8018-8221-0.
↑ Mammal Diversity Database (2022). Vombatus ursinus (G. Shaw, 1800). Mammal Diversity Database (Version 1.10). DOI: 10.5281/zenodo.7394529. Geraadpleegd op 05-01-2023.
↑ (en) "Wombat poop: Scientists reveal mystery behind cube-shaped droppings", BBC News, 20 november 2018. Geraadpleegd op 26 november 2018.
↑ "Waarom wombatpoep vierkant is", National geographic, 23 november 2018. Gearchiveerd op 30 juni 2019. Geraadpleegd op 30 juni 2019.
↑ Charlotte Uhlenbroek (2008) - Animal Life, Tirion Uitgevers BV, Baarn. ISBN 978-90-5210-774-5
↑ Martin, A., Carver, S., Proft, K., Fraser, T. A., Polkinghorne, A., Banks, S., & Burridge, C. P. (2019). Isolation, marine transgression and translocation of the bare‐nosed wombat (Vombatus ursinus). Evolutionary Applications, 12(6), 1114-1123.

[IUCN-1] (en) Wombat op de IUCN Red List of Threatened Species.

[MSW3-2] Groves, C. P. (2005). "Order Diprotodontia". In Wilson, D.E.; Reeder, D.M (eds.) Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. p. 43-44. ISBN 978-0-8018-8221-0.

[3] Mammal Diversity Database (2022). Vombatus ursinus (G. Shaw, 1800). Mammal Diversity Database (Version 1.10). DOI: 10.5281/zenodo.7394529. Geraadpleegd op 05-01-2023.

[4] (en) "Wombat poop: Scientists reveal mystery behind cube-shaped droppings", BBC News, 20 november 2018. Geraadpleegd op 26 november 2018.

[5] "Waarom wombatpoep vierkant is", National geographic, 23 november 2018. Gearchiveerd op 30 juni 2019. Geraadpleegd op 30 juni 2019.

[6] Charlotte Uhlenbroek (2008) - Animal Life, Tirion Uitgevers BV, Baarn. ISBN 978-90-5210-774-5

[7] Martin, A., Carver, S., Proft, K., Fraser, T. A., Polkinghorne, A., Banks, S., & Burridge, C. P. (2019). Isolation, marine transgression and translocation of the bare‐nosed wombat (Vombatus ursinus). Evolutionary Applications, 12(6), 1114-1123.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]