Wikipedia:Uitgelicht
| Overzicht beheerpagina's |
|---|
| Overzicht navigatie |
Elke dag van het jaar wordt op de hoofdpagina een lezenswaardig artikel uit de Nederlandstalige Wikipedia samengevat onder de noemer uitgelicht. Hiertoe zijn 366 sjablonen beschikbaar. Na een jaar wordt de cyclus automatisch herhaald, voor zover tussentijds geen andere artikelen worden geselecteerd en samengevat. De uitgelichtjes zijn bedoeld om bezoekers via deze manier naar artikelen te laten navigeren.
Op Wikipedia:Uitgelicht/Richtlijnen staat een voorstel voor richtlijnen voor de uit te lichten artikelen. Wijzigingen, zoals het vervangen van artikelen, worden bijgehouden en beoordeeld op Wikiproject/Uitgelicht/Voortgang.
- Het artikel wordt om 00:00 uur 's nachts (MET/MEZT, dus Belgische/Nederlandse tijd) automatisch vervangen.
- Elke maand heeft een eigen subpagina met een overzicht van de uitgelichte artikelen uit die maand. Dit maakt het ook eenvoudig om een artikel van de dag aan te maken en/of te bewerken.
- Hieronder staat een overzicht van alle maanden en van de 10 voorbije en 10 toekomstige artikelen.
| Uitgelicht (maand): | ||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| januari | februari | maart | april | mei | juni | juli | augustus | september | oktober | november | december | |||||||||||||||
Geschiedenis van de spoorwegen in Nederland De geschiedenis van de spoorwegen in Nederland begon op 20 september 1839, met de opening van de spoorlijn Amsterdam - Haarlem. Na de opening van de eerste spoorwegen in het Verenigd Koninkrijk en België, werden er ook in Nederland plannen gemaakt voor spoorwegen. In 1831 kwam voor het eerst het plan ter sprake voor het openen voor de eerste lijnen, die de havens van Amsterdam en Rotterdam een snelle verbinding moesten gaan bieden met Duitsland. Uiteindelijk zou de eerste spoorlijn in 1839 niet richting Duitsland lopen, maar van Amsterdam naar Haarlem. De eerste spoorlijn in Nederland werd aangelegd door de in 1837 opgerichte Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM of HSM), onder leiding van Willem Christiaan Brade, en later ingenieur-directeur van de Waterstaat F.W. Conrad. Deze lijn van Amsterdam naar Haarlem werd geopend op 20 september 1839. De eerste treinen werden getrokken door de locomotieven Arend en Snelheid. (Lees verder) |
|
| Voorbije 10 dagen | Komende 10 dagen |
|---|---|
Tubular Bells (Engels voor "buisklokken") is de naam van het eerste album van de Britse muzikant Mike Oldfield dat in 1973 werd uitgebracht en wereldwijd 18 miljoen maal werd verkocht. De muziek is gecomponeerd door Mike Oldfield, die ook de meeste van de instrumenten bespeelde. Toen Oldfield klaar was met de opnames bood hij het werk bij meerdere platenlabels aan om uit te geven, maar werd steeds afgewezen, veelal omdat de muziek niet goed in de markt zou liggen. Het waren namelijk geen kort losse nummers, zoals gebruikelijk in de popmuziek, de composities bevatten geen zang en songteksten en het deel voor de A-kant van de langspeelplaat (lp) bevat geen drums. Daarop besloot de eigenaar van de opnamestudio, Richard Branson, een eigen platenmaatschappij op te richten met de naam Virgin Records en het album zelf uit te brengen. (Lees verder) |
Op zaterdag 27 mei 2006 's ochtends om 05.54 uur lokale tijd (vrijdag 22.54 UTC), vond er een aardbeving plaats in de provincies Yogyakarta en Midden-Java, allebei op het eiland Java in Indonesië. De aardbeving had een sterkte van 6,2 op de schaal van Richter. Het hypocentrum lag waarschijnlijk ongeveer 25 kilometer ten zuidzuidwesten van de stad Yogyakarta, 17,1 kilometer onder de zeebodem. Hoewel er onder de bevolking angst was voor een tsunami, bleef deze uit. (Lees verder) |
Victoria van het Verenigd Koninkrijk Alexandrina Victoria van Hannover (24 mei 1819 – 22 januari 1901) was koningin van het Verenigd Koninkrijk van 1837 tot 1901 en keizerin van Indië van 1877 tot 1901. Koningin Victoria was tot september 2015 de langst regerende Britse monarch uit de geschiedenis. Haar regeerperiode duurde 63 jaar en zeven maanden en staat zowel in het Verenigd Koninkrijk als daarbuiten bekend als het Victoriaanse tijdperk, the Victorian era. (Lees verder) |
De Nederlandse literatuur betreft de Nederlandstalige literaire canon in hoofdzakelijk Nederland en Vlaanderen. Deze canon beslaat ruim acht eeuwen van literaire productie en gaat terug tot de tijd dat de Lage Landen nog geen politieke eenheid vormden, zodat het woord 'Nederlandse' voor de vroegste eeuwen enigszins anachronistisch is. Lange tijd ging men ervan uit dat de oudste Nederlandse tekst het 11e-eeuwse "hebban olla vogala nestas bigunnan" was. Nu weet men echter van het bestaan af van psalmen die dateren uit de 10e eeuw. (Lees verder) |
Annemarie Minna Renée Schwarzenbach (Zürich, 23 mei 1908 – Sils im Engadin, 15 november 1942), was een Zwitserse (Duitstalige) schrijfster, journaliste, dichteres en fotografe, die vanaf 1935 de Franse nationaliteit had. Zij leek na haar wetenschappelijke promotie in de geschiedenis op 23-jarige leeftijd voorbestemd voor een universitaire carrière, maar gaf de voorkeur aan het schrijverschap. Zij schreef romans, verhalen, feuilletons en prozagedichten. Als reis- en fotojournaliste maakte ze reportages van haar lange autotochten door vele gebieden in Europa, het Midden-Oosten, Centraal-Azië, Afrika en de Verenigde Staten. (Lees verder) |
Democratische erosie, democratisch verval, democratische terugval of democratische achteruitgang is het proces van afname van de kwaliteit van democratische politieke instituties Het verschilt van een volledige transitie van democratie naar autocratie omdat democratische instituties blijven bestaan, alleen kwalitatief verslechteren. Voorbeelden van democratische erosie zijn: een afname van de scheiding van machten binnen de staat, beperking van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, het manipuleren van eerlijke verkiezingen, afname van persvrijheid en het verhinderen van politieke participatie. (Lees verder) |
De brand in de Innovation was een ramp op maandagmiddag 22 mei 1967 in het Brusselse filiaal van de Belgische grootwarenhuisketen Innovation (nu INNO). Er vielen 251 doden en 62 mensen raakten gewond. Het warenhuis was gevestigd in een doolhof van verschillende gebouwen. Vooral veel mensen in het achterste gebouw, waar het zelfbedieningsrestaurant was gevestigd, hadden pas laat in de gaten dat er brand was en konden geen kant op toen het vuur hen bereikte. Op de begraafplaats van Brussel in Evere staat een monument ter nagedachtenis aan de slachtoffers. (Lees verder) |
Jeanne d'Arc (Domrémy, 1412 – Rouen, 30 mei 1431), bijgenaamd de Maagd van Orléans, is de nationale heldin van Frankrijk. Als jong meisje van eenvoudige afkomst speelde ze een beslissende rol in de Honderdjarige Oorlog tussen Engeland en Frankrijk. Op ongeveer negentienjarige leeftijd werd ze door een partijdige kerkelijke rechtbank veroordeeld en stierf ze op de brandstapel. Vijfentwintig jaar na haar dood liet paus Calixtus III het proces herzien. In 1909 werd ze uiteindelijk zalig verklaard door de Katholieke Kerk en in 1920 volgde de heiligverklaring. (Lees verder) |
Geschiedenis van het bibliotheekwezen Bibliotheken zijn bijzonder oude instellingen. Er bestonden al bibliotheken in het oude Sumer en het oude Egypte. De latere Assyriërs en Babyloniërs legden ook bibliotheken aan waarvan gedeeltes zijn teruggevonden en vertaald. De bibliotheken waren in de oudheid bijna uitsluitend tempelbibliotheken waar 'geestelijken' lazen, schreven en het beheer van koninklijke en tempel-organisaties leerden. Deze bibliotheken bestonden uit rekken met kleitabletten. Meestal stond op het tablet een verwijzing in welk rek het thuishoorde. In Egypte schreef men meestal op papyrus, gemaakt van stengels van het langs de Nijl overvloedig aanwezige papyrusriet. Overigens is het waarschijnlijk dat men in Mesopotamië en andere plaatsen ook op papyrus en dergelijke schreef, maar daarvan is niet veel teruggevonden. (Lees verder) |
Het paradijs is volgens de joodse, christelijke en islamitische overlevering een oord waar het leven heerlijk is, waar overvloed heerst en geen ziekte, rampspoed of dood bestaat. Soms wordt hiermee het aardse paradijs (de Hof van Eden) bedoeld, soms het hemelse paradijs (de hemel). In de hiervan afgeleide niet-religieuze betekenis is een paradijs een aangename verblijfplaats. (Lees verder) |
Anna Maria Geertruida (Annie) Schmidt (Kapelle, 20 mei 1911 – Amsterdam, 21 mei 1995) was een Nederlands dichteres en schrijfster van verzen, liedjes, boeken, toneelstukken, musicals en radio- en televisiedrama. Annie M.G. Schmidt werd in Nederland en Vlaanderen vooral beroemd met kinderboeken als Pluk van de Petteflet (1971) en Abeltje (1953), series kinderverhalen als Jip en Janneke (1952-1957) en kinderversjes als Dikkertje Dap (1950) en Het Beertje Pippeloentje (gebundeld in 1958). Generaties Nederlanders zijn met haar verhalen, gedichten en liedjes opgegroeid, waardoor haar werk tot het collectieve geheugen van naoorlogs Nederland is gaan behoren. (Lees verder) |
De Landing op Kreta begon op de ochtend van 20 mei 1941 in de Tweede Wereldoorlog toen Duitsland een luchtlanding ondernam onder de codenaam Unternehmen Merkur (Operatie Mercurius). Het was de eerste grootschalige luchtlandingsoperatie uit de geschiedenis, mede hierdoor hadden de landende troepen veel problemen met de landing en bevoorrading en een gebrek aan zware wapens. De operatie was succesvol in de zin dat het eiland veroverd werd op de verdedigende geallieerde troepen, maar de overwinning was zo kostbaar dat de Duitsers nooit meer een belangrijke luchtlandingsaanval zouden uitvoeren. (Lees verder) |
Peter Dennis Blandford ('Pete') Townshend (Chiswick, Londen, 19 mei 1945) is een Engelse rockgitarist, -zanger, -songwriter en -componist die vooral bekend is door zijn rol als gitarist en belangrijkste songwriter van de Britse rockband The Who. De carrière van Pete Townshend met The Who beslaat een periode van meer dan veertig jaar, waarin deze uitgroeide tot een van de grootste en invloedrijkste rock-'n-rollbands ter wereld. Townshend schreef in zijn rol als primaire songwriter meer dan honderd nummers voor de elf studioalbums die The Who maakte, bijvoorbeeld de grootste delen van de rockopera's Tommy en Quadrophenia en tientallen nummers die verschenen op singles, bonusnummers op heruitgaven en nummers van verscheidene rariteitencollecties, zoals Odds and Sods. Hoewel hij het bekendste was als gitarist, heeft Townshend op verschillende albums (zowel solo als met de band) ook instrumenten als de basgitaar, drums en piano bespeeld. (Lees verder) |
Brandenburg-Pruisen (Duits: Brandenburg-Preußen) is de benaming voor het keurvorstendom Brandenburg en het hertogdom Pruisen in de periode dat deze staten in personele unie werden geregeerd, van 1618 tot 1701. Pruisen werd, na de secularisering van de Duitse Orde, vanaf 1525 als hertogdom geregeerd door een tak van het huis Hohenzollern, evenals Brandenburg. Toen de Pruisische tak in 1618 uitstierf, viel Pruisen toe aan de Brandenburgse tak. (Lees verder) |
De Spaanse Inquisitie was een in 1478 door de Reyes Católicos van Spanje opgericht instituut, om de katholieke orthodoxie te handhaven tijdens hun heerschappij. Zij stond onder directe leiding van de Spaanse monarchie. Zij werd pas definitief afgeschaft in 1834 tijdens het bewind van Isabella II. De Inquisitie had in beginsel als een rechtbank naar canoniek recht alleen zeggenschap over gedoopte christenen. Gedurende haar geschiedenis echter, indien zij niet bestond in Spanje of aanwezig was in diens territoriaal afhankelijke gebieden, werd haar jurisdictie uitgebreid tot praktisch alle onderdanen van de koning van Spanje. (Lees verder) |
Het Frankische Rijk (Latijn: Regnum Francorum, Koninkrijk der Franken, later Imperium Francorum, Keizerrijk der Franken) was een gebied dat door de Franken werd bestuurd tussen de 3e en de 10e eeuw en al snel uitgroeide tot een grootmacht. Het Frankische Rijk werd bestuurd door het rijk in subkoninkrijken onder te verdelen, iets wat de politiek nog eeuwen zou beheersen. De erfverdelingen van het enorme rijk waren echter nog ingrijpender en de resultaten zijn tot op de dag van vandaag te zien. (Lees verder) |
Periodiek systeem der elementen Het periodiek systeem der elementen is een tabel met daarin een systematische weergave van alle scheikundige elementen. Op deze manier kunnen de chemische en fysische eigenschappen van de elementen in kaart worden gebracht. In deze tabel, ook de tabel van Mendelejev genoemd, die een lange geschiedenis kent, staan alle bekende elementen op volgorde van atoomnummer zodanig ingedeeld dat de elementen uit dezelfde periode naast elkaar staan en elementen uit dezelfde groep boven elkaar. Tevens staan de elementen die tot hetzelfde blok en dezelfde reeks behoren bij elkaar in de buurt. (Lees verder) |
Angelina Jolie, geboren als Angelina Jolie Voight (Los Angeles, 4 juni 1975), is een Amerikaanse actrice. Ze won drie Golden Globes, twee Screen Actors Guild Awards en een Oscar, voor haar rollen in George Wallace (1997), Gia (1998) en Girl, Interrupted (1999). Ze verwierf internationale bekendheid met haar rol als videogameheldin Lara Croft in Lara Croft: Tomb Raider (2001) en vestigde zich als een van de bestbetaalde actrices in Hollywood met het vervolg The Cradle of Life (2003). Jolie bewees haar status als actiefilmster met Mr. & Mrs. Smith (2005) en Wanted (2008) en ontving lovende kritieken voor haar rollen in A Mighty Heart (2007) en Changeling (2008), waarvoor ze een Oscarnominatie kreeg. Forbes benoemde haar tot Hollywoods bestbetaalde actrice in 2009, 2011 en 2013. (Lees verder) |
Het gymnasion (Oudgrieks: γυμνάσιον) van de oude Grieken, in het Nederlands ook wel 'gymnasium' genoemd, functioneerde oorspronkelijk als de school waar deelnemers aan de Panhelleense Spelen hun training hielden, en was tevens een plaats waar men elkaar ontmoette en zich in intellectuele gesprekken mengde. Gymnasium is de gelatiniseerde vorm van het woord gymnasion. Historisch gezien was het een plaats om sport te trainen en om zich te baden – men baadde zich er in het bijzonder met elkaar. In 1598 werd de vertaling van 'plaats om naakt te zijn' veranderd in 'plaats van oefening'. Het Griekse woord gymnastikos, voor het eerst in 1594 in 'gymnast' gebruikt, duidde voortaan iemand aan die bedreven in de lichamelijke oefening was, maar niet langer noodzakelijk naakt. (Lees verder) |
De Zesdaagse Oorlog (ook: Junioorlog) was een oorlog die tussen 5 en 10 juni 1967 werd uitgevochten tussen Israël en de Arabische buurlanden Egypte, Jordanië en Syrië. Israël veroverde de Gazastrook en het schiereiland Sinaï op Egypte, de Westelijke Jordaanoever op Jordanië en de Golanhoogvlakte op Syrië. Door de gevechten vluchtten veel Palestijnen en Syriërs uit de door Israël ingenomen gebieden. De nieuwe situatie die bij deze oorlog ontstond, heeft daarnaast de geopolitiek van dit gebied veranderd. (Lees verder) |
.jpg)
_(cropped).jpg)
Alle dagen
| januari | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| februari | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 |
| maart | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| april | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| mei | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| juni | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| juli | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| augustus | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| september | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| oktober | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| november | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| december | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |