Lucas Rijneveld

Lucas Rijneveld
	Rijneveld in 2022
Algemene informatie
Volledige naam	Lucas Rijneveld
Ook bekend als	Marieke Lucas Rijneveld
Geboren	20 april 1991
Geboorteplaats	Nieuwendijk
Land	Nederland
Beroep	schrijver, dichter
Werk
Jaren actief	2015–heden
Invloeden	Jan Wolkers
Bekende werken	Kalfsvlies ; De avond is ongemak
Uitgeverij	Atlas Contact
Onderscheidingen	C. Buddingh'-prijs; ANV Debutantenprijs; Ida Gerhardt Poëzieprijs ; International Booker Prize
	Website
Portaal	Literatuur

Lucas Rijneveld (Nieuwendijk, 20 april 1991), eerder bekend onder de naam Marieke Lucas Rijneveld, is een Nederlandse schrijver en dichter. Als eerste Nederlandse schrijver won Rijneveld (samen met vertaalster Michele Hutchison) met het in het Engels vertaalde boek De avond is ongemak / The Discomfort of Evening in 2020 de International Booker Prize.^[1]

Levensloop en werk[bewerken | brontekst bewerken]

Rijneveld groeide op in een gereformeerd boerengezin. Op negentienjarige leeftijd verhuisde Rijneveld naar Utrecht, studeerde daar een jaar Nederlands aan de docentenopleiding^[2] en volgde vervolgens een opleiding aan de Schrijversvakschool in Amsterdam. Het werk van Rijneveld werd gepubliceerd in onder andere de VPRO Gids, De Revisor (in 2015-2016 was Rijneveld redacteur van het tijdschrift), Het liegend konijn, De Gids en Hollands Maandblad.

Rijneveld ontving de Hollands Maandblad Aanmoedigingsbeurs en het C.C.S. Crone-stipendium 2015. In juni 2015 publiceerde hij als Marieke Rijneveld de dichtbundel Kalfsvlies, die werd bekroond met de C. Buddingh'-prijs 2016 voor het beste poëziedebuut van het jaar.^[3] Door de Volkskrant werd Rijneveld uitgeroepen tot literair talent van 2016.^[4]

In 2018 verscheen de roman De avond is ongemak, die in de loop van het jaar een bestseller werd. Rijnevelds thematiek in dat boek is naar eigen zeggen beïnvloed door die van Jan Wolkers.^[5]^[6]^[7] De Engelstalige uitgave door literair vertaler Michele Hutchison, The Discomfort of Evening, won op 26 augustus 2020 de International Booker Prize 2020.^[8]^[9]^[10]

Fantoommerrie, de tweede dichtbundel, verscheen in februari 2019 en won de Ida Gerhardt Poëzieprijs 2020. In november 2020 verscheen de tweede roman Mijn lieve gunsteling, die in februari 2021 werd opgenomen op de longlist voor de Libris Literatuur Prijs.^[11]

Rijneveld werkte twee dagen in de week op een melkveebedrijf.^[12]

Een opdracht van Uitgeverij Meulenhoff om werk van de Amerikaanse dichteres Amanda Gorman uit het Engels te vertalen gaf Rijneveld eind februari 2021 terug, nadat op sociale media en in de Volkskrant^[13] kritiek was geleverd op de keuze van Meulenhoff en Gorman voor een persoon met een blanke huidskleur waardoor er te weinig affiniteit werd verwacht met poëzie uit de afro-amerikaanse gemeenschap.^[14] Ook het veronderstelde gebrek aan ervaring met spoken word-literatuur speelde een rol.^[15] De kwestie leidde tot veel discussie en commentaren, waarop Rijneveld reageerde met het gedicht Alles bewoonbaar (Everything inhabitable).^[16] Het gedicht werd in vertaling ook gepubliceerd in The Guardian en Frankfurter Allgemeine Zeitung.

De Vlaamse regisseur Ivo van Hove werkt eind 2021 aan een toneelbewerking van Rijnevelds boek Mijn lieve gunsteling. Het Internationaal Theater Amsterdam zal de opvoering voor zijn rekening nemen. Van Hove zegt in dit verband: Rijneveld behoort tot de schrijvers die het persoonlijke voor iedereen toegankelijk weten te maken. Rijneveld tracht de monoloog van de protagonist om te vormen tot een dialoog met inbreng van meerdere personages met behoud van de "meanderende" zinnen.^[17]

In september 2021 maakte de CPNB bekend dat Rijneveld het boekenweekessay voor de Boekenweek van 2022 zou gaan schrijven.^[18]

In zijn kersttoespraak 2022 haalde koning Willem-Alexander de laatste regels van het gedicht Alles bewoonbaar van Rijneveld aan. De koning noemde het gedicht een combinatie van inlevingsvermogen, hoop en geloof in onze toekomst samen.

Lucas[bewerken | brontekst bewerken]

Rijneveld wilde in groep drie van de basisschool graag een jongetje zijn en verzon toen Lucas, een fantasievriendje. Eenmaal op de middelbare school werd Rijneveld gepest vanwege een jongensachtig voorkomen en paste zich aan. Toen Rijneveld negentien jaar was, kwam dat jongensachtige terug; in 2010^[19] voegde Rijneveld de naam Lucas toe als tweede voornaam. Twee citaten uit interviews over dit thema in 2018:

"Ik voel me zowel jongen als meisje, een tussenmens."^[12]
"Het is niet zo dat ik denk Ik ben een jongen, meer dat ik me iets er tussenin voel. Ik neig meer naar het jongensachtige."^[7]

Rijneveld gaf er enige tijd de voorkeur aan om in het Engels met het genderneutrale persoonlijk voornaamwoord 'they' aangeduid te worden^[20] en vond het jammer dat er in het Nederlands nog geen voornaamwoord is voor non-binaire mensen; omdat er geen beter woord is koos Rijneveld ervoor om zich in het Nederlands te laten aanduiden met 'zij'.^[21] Later, in januari 2022, liet Rijneveld weten zowel in het Engels als het Nederlands de mannelijke voornaamwoorden te verkiezen ('he'/'him' en 'hij'/'hem').^[22]^[23]^[24]

In de zomer van 2023 koos Rijneveld ervoor om alleen de voornaam Lucas nog te gebruiken.^[25]

Publicaties[bewerken | brontekst bewerken]

Jaar	Titel	Uitgeverij	ISBN	Opmerkingen
Bibliografie
2015	Kalfsvlies	Atlas Contact, Amsterdam	ISBN 9789025444105	Dichtbundel
2018	De avond is ongemak	Atlas Contact	ISBN 9789025444112	Roman
2019	Fantoommerrie	Atlas Contact	ISBN 9789025453459	Dichtbundel
2020	Mijn lieve gunsteling	Atlas Contact	ISBN 9789025470142	Roman
2022	Komijnsplitsers	Atlas Contact	ISBN 9789025471200	Dichtbundel
2022	Het warmtefort	Stichting CPNB	ISBN 9789059658837	Boekenweekessay

Prijzen en nominaties[bewerken | brontekst bewerken]

Prijzen[bewerken | brontekst bewerken]

2015 - C.C.S. Crone Stipendium
2016 - C. Buddingh'-prijs
2019 - ANV Debutantenprijs
2020 - Peter van Straaten Psychologieprijs voor De avond is ongemak. Samen met Esther Gerritsen en Yvonne Keuls.^[26]
2020 - Ida Gerhardt Poëzieprijs voor Fantoommerrie^[27]
2020 - International Booker Prize voor The Discomfort of Evening
2021 - Tzumprijs voor de beste literaire zin^[28]
2021 - F. Bordewijk-prijs voor Mijn lieve Gunsteling
2022 - De Boon voor fictie en non-fictie en de bijbehorende publieksprijs voor Mijn lieve Gunsteling. Het was de eerste keer dat deze prijzen werden uitgereikt.

Nominaties[bewerken | brontekst bewerken]

2018 - Nominatie Libris Literatuur Prijs voor De avond is ongemak
2020 - Nominatie Herman de Coninckprijs voor Fantoommerrie
2021 - Nominatie Shortlist Libris Literatuur Prijs voor Mijn lieve Gunsteling

Bestseller 60[bewerken | brontekst bewerken]

Boeken met noteringen in de Nederlandse Bestseller 60	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen
De avond is ongemak	2018	14-02-2018	1(3wk)	52
Mijn lieve gunsteling	2020	11-11-2020	5	21*
Komijnsplitsers	2022	26-01-2022	3	12
Het warmtefort	2022	13-04-2022	1(3wk)	6	Boekenweekessay

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Harry Mulisch (shortlist in 2007) en Tommy Wieringa (longlist in 2019) werden genomineerd maar wonnen niet.
↑ Annebel Wouters, Wat zal mijn familie zeggen als de dichtbundel uitkomt?. Cultureel Jongeren Paspoort (13 mei 2015). Gearchiveerd op 28 oktober 2015.
↑ Lisa Vos, C. Buddingh'-Prijs 2016 is voor Marieke Rijneveld . NRC Handelsblad (10 juni 2016). Gearchiveerd op 4 maart 2019. Geraadpleegd op 10 juni 2020.
↑ Haro Kraak, Dit is hét literaire talent van Nederland: Marieke Rijneveld (24) . de Volkskrant (31 december 2015). Gearchiveerd op 23 april 2018. Geraadpleegd op 10 juni 2020.
↑ Gerrit van den Hoven, Nieuwendijkse Marieke Lucas Rijneveld maakt kans op internationale literatuurprijs. Algemeen Dagblad' (25 augustus 2020). Gearchiveerd op 28 augustus 2020. Geraadpleegd op 12 november 2020.
↑ Toef Jaeger, ‘Ik heb schrijven nodig om overeind te blijven’ (interview) . NRC Handelsblad (28 augustus 2020). Gearchiveerd op 20 september 2020. Geraadpleegd op 12 november 2020. "(...) nadat ik aan mijn ouders vertelde dat ik misschien een jongen wilde zijn. Dat was heel intens, maar ik stond er toen ook anders in dan nu. Ik dacht dat het veel radicaler was, dat je het een of het ander moest zijn. Nu weet ik dat je niet per se hoeft te kiezen."
↑ ^a ^b Jellie Brouwer, Wolkeriaanse thema's in De avond is ongemak van Marieke Lucas Rijneveld. NPO Radio 1 (25 maart 2018). Gearchiveerd op 3 september 2019. Geraadpleegd op 29 oktober 2023. "Het is niet zo dat ik denk Ik ben een jongen, meer dat ik me iets er tussenin voel. Ik neig meer naar het jongensachtige."
↑ (en) 2020 International Booker Prize. Booker Prize (26 augustus 2020). Gearchiveerd op 29 juni 2021. Geraadpleegd op 6 juni 2021.
↑ Toef Jaeger, Marieke Lucas Rijneveld wint prestigieuze Booker Prize . NRC Handelsblad (26 augustus 2020). Gearchiveerd op 24 juli 2021. Geraadpleegd op 12 november 2020. "de prijs van circa € 55.000 wordt gelijkelijk verdeeld tussen auteur en vertaler. The International Booker Prize is een van de belangrijkste literaire prijzen binnen de Engelse taal. Een jury kiest jaarlijks het [sic] beste naar het Engels vertaalde roman."
↑ Maria Vlaar, Nederlandse Marieke Lucas Rijneveld wint International Booker Prize: "Zo trots als een koe met zeven uiers". De Standaard (27 augustus 2020). Gearchiveerd op 25 november 2020. Geraadpleegd op 12 november 2020. "De vertaalster heeft de poëtische, beeldende taal van Rijneveld met grote verve vertaald."
↑ Thomas de Veen, Jonge schrijvers domineren longlist Librisprijs. NRC Handelsblad (1 februari 2021). Gearchiveerd op 1 februari 2021. Geraadpleegd op 3 februari 2021.
↑ ^a ^b Sara Berkeljon, 'Me alleen Lucas noemen zou ik een te grote stap vinden, maar ik word nooit meer alleen Marieke' . de Volkskrant (3 februari 2018). Gearchiveerd op 17 december 2018. Geraadpleegd op 29 oktober 2023.
↑ Janice Deul, Opinie: Een witte vertaler voor poëzie van Amanda Gorman: onbegrijpelijk . de Volkskrant (25 februari 2021). Geraadpleegd op 11 mei 2021.
↑ Mac van Dinther, Marieke Lucas Rijneveld trekt zich terug als vertaler van Amanda Gorman. de Volkskrant (16 februari 2021). Gearchiveerd op 8 januari 2022. Geraadpleegd op 8 januari 2022.
↑ Hans Bouman, Rijneveld is dan niet 'unapologetically black', maar kan zich vast inleven in Amanda Gorman . de Volkskrant (28 februari 2021). Gearchiveerd op 30 december 2021. Geraadpleegd op 8 januari 2022.
↑ Marieke Lucas Rijneveld, Marieke Lucas Rijneveld reageert op de commotie rond dé vertaling, met een gedicht . de Volkskrant (6 maart 2021). Gearchiveerd op 8 januari 2022. Geraadpleegd op 8 januari 2022.
↑ Ron Rijghard, Ivo van Hove bewerkt roman Marieke Lucas Rijneveld. De Standaard (24 augustus 2021). Gearchiveerd op 24 augustus 2021. Geraadpleegd op 24 augustus 2021.
↑ Ilja Leonard Pfeijffer schrijft het Boekenweekgeschenk 2022. Nederlandse Omroep Stichting (NOS) (16 september 2021). Geraadpleegd op 18 september 2021.
↑ Rick van der Made, Prijzen, preken en pamfletten. Gaykrant (1 september 2020). Gearchiveerd op 13 november 2020. Geraadpleegd op 29 oktober 2023.
↑ Alison Flood, Marieke Lucas Rijneveld wins International Booker for The Discomfort of Evening . The Guardian (Britse krant) (26 augustus 2020). Gearchiveerd op 30 augustus 2020. Geraadpleegd op 29 oktober 2023.
↑ Sander Becker, Genderneutrale taal - Is het Nederlands klaar voor het genderneutrale ‘Hen loopt’? . Trouw (8 oktober 2020). Gearchiveerd op 26 oktober 2020. Geraadpleegd op 29 oktober 2023. "Wie weet ga ik mezelf ooit ‘hij’ en ‘hem’ laten noemen, omdat dat toch beter voelt dan ‘zij’ en ‘haar’."
↑ Dieuwertje Mertens, Marieke Lucas Rijneveld is nu hij. 'Op medisch vlak kan alles, maar de vraag is of ik daar gelukkiger van word' . Het Parool (22 januari 2021). Geraadpleegd op 29 oktober 2023.
↑ Schrijver Marieke Lucas Rijneveld wijzigt voornaamwoorden in 'hij' en 'hem'. NU.nl (7 januari 2022). Gearchiveerd op 8 januari 2022. Geraadpleegd op 8 januari 2022.
↑ (en) Marieke Lucas Rijneveld. Marieke Lucas Rijneveld. Gearchiveerd op 22 december 2021. Geraadpleegd op 4 januari 2022. "Marieke Lucas Rijneveld (He/him, born in Nieuwendijk in 1991)"
↑ Coen Peppelenbos, Nieuws: Het is vanaf nu Lucas Rijneveld. Tzum (30 september 2023). Gearchiveerd op 13 oktober 2023. Geraadpleegd op 29 oktober 2023.
↑ Drie schrijvers winnen Peter van Straaten Psychologieprijs. Universiteit Leiden (10 januari 2020). Gearchiveerd op 10 juni 2020. Geraadpleegd op 10 juni 2020.
↑ Marieke Lucas Rijneveld wint de Ida Gerhardt Poëzieprijs 2020. idagerhardtpoezieprijs.nl (14 maart 2020). Gearchiveerd op 13 november 2020. Geraadpleegd op 10 juni 2020.
↑ Coen Peppelenbos, Marieke Lucas Rijneveld wint de tzumprijs 2021 met zin over dat steilorige hoogseizoen. Tzum (15 oktober 2021). Gearchiveerd op 8 december 2021. Geraadpleegd op 8 januari 2022.

Zie de categorie Lucas Rijneveld van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Harry Mulisch (shortlist in 2007) en Tommy Wieringa (longlist in 2019) werden genomineerd maar wonnen niet.

[2] Annebel Wouters, Wat zal mijn familie zeggen als de dichtbundel uitkomt?. Cultureel Jongeren Paspoort (13 mei 2015). Gearchiveerd op 28 oktober 2015.

[NRC-16-3] Lisa Vos, C. Buddingh'-Prijs 2016 is voor Marieke Rijneveld . NRC Handelsblad (10 juni 2016). Gearchiveerd op 4 maart 2019. Geraadpleegd op 10 juni 2020.

[VK-15-4] Haro Kraak, Dit is hét literaire talent van Nederland: Marieke Rijneveld (24) . de Volkskrant (31 december 2015). Gearchiveerd op 23 april 2018. Geraadpleegd op 10 juni 2020.

[AD--5] Gerrit van den Hoven, Nieuwendijkse Marieke Lucas Rijneveld maakt kans op internationale literatuurprijs. Algemeen Dagblad' (25 augustus 2020). Gearchiveerd op 28 augustus 2020. Geraadpleegd op 12 november 2020.

[NRC-aug-20-6] Toef Jaeger, ‘Ik heb schrijven nodig om overeind te blijven’ (interview) . NRC Handelsblad (28 augustus 2020). Gearchiveerd op 20 september 2020. Geraadpleegd op 12 november 2020. "(...) nadat ik aan mijn ouders vertelde dat ik misschien een jongen wilde zijn. Dat was heel intens, maar ik stond er toen ook anders in dan nu. Ik dacht dat het veel radicaler was, dat je het een of het ander moest zijn. Nu weet ik dat je niet per se hoeft te kiezen."

[NPO-Radio1-2018-7] Jellie Brouwer, Wolkeriaanse thema's in De avond is ongemak van Marieke Lucas Rijneveld. NPO Radio 1 (25 maart 2018). Gearchiveerd op 3 september 2019. Geraadpleegd op 29 oktober 2023. "Het is niet zo dat ik denk Ik ben een jongen, meer dat ik me iets er tussenin voel. Ik neig meer naar het jongensachtige."

[booker-aug20-8] (en) 2020 International Booker Prize. Booker Prize (26 augustus 2020). Gearchiveerd op 29 juni 2021. Geraadpleegd op 6 juni 2021.

[NRC-aug-16-9] Toef Jaeger, Marieke Lucas Rijneveld wint prestigieuze Booker Prize . NRC Handelsblad (26 augustus 2020). Gearchiveerd op 24 juli 2021. Geraadpleegd op 12 november 2020. "de prijs van circa € 55.000 wordt gelijkelijk verdeeld tussen auteur en vertaler. The International Booker Prize is een van de belangrijkste literaire prijzen binnen de Engelse taal. Een jury kiest jaarlijks het [sic] beste naar het Engels vertaalde roman."

[10] Maria Vlaar, Nederlandse Marieke Lucas Rijneveld wint International Booker Prize: "Zo trots als een koe met zeven uiers". De Standaard (27 augustus 2020). Gearchiveerd op 25 november 2020. Geraadpleegd op 12 november 2020. "De vertaalster heeft de poëtische, beeldende taal van Rijneveld met grote verve vertaald."

[11] Thomas de Veen, Jonge schrijvers domineren longlist Librisprijs. NRC Handelsblad (1 februari 2021). Gearchiveerd op 1 februari 2021. Geraadpleegd op 3 februari 2021.

[VK-18-12] Sara Berkeljon, 'Me alleen Lucas noemen zou ik een te grote stap vinden, maar ik word nooit meer alleen Marieke' . de Volkskrant (3 februari 2018). Gearchiveerd op 17 december 2018. Geraadpleegd op 29 oktober 2023.

[13] Janice Deul, Opinie: Een witte vertaler voor poëzie van Amanda Gorman: onbegrijpelijk . de Volkskrant (25 februari 2021). Geraadpleegd op 11 mei 2021.

[14] Mac van Dinther, Marieke Lucas Rijneveld trekt zich terug als vertaler van Amanda Gorman. de Volkskrant (16 februari 2021). Gearchiveerd op 8 januari 2022. Geraadpleegd op 8 januari 2022.

[15] Hans Bouman, Rijneveld is dan niet 'unapologetically black', maar kan zich vast inleven in Amanda Gorman . de Volkskrant (28 februari 2021). Gearchiveerd op 30 december 2021. Geraadpleegd op 8 januari 2022.

[16] Marieke Lucas Rijneveld, Marieke Lucas Rijneveld reageert op de commotie rond dé vertaling, met een gedicht . de Volkskrant (6 maart 2021). Gearchiveerd op 8 januari 2022. Geraadpleegd op 8 januari 2022.

[17] Ron Rijghard, Ivo van Hove bewerkt roman Marieke Lucas Rijneveld. De Standaard (24 augustus 2021). Gearchiveerd op 24 augustus 2021. Geraadpleegd op 24 augustus 2021.

[18] Ilja Leonard Pfeijffer schrijft het Boekenweekgeschenk 2022. Nederlandse Omroep Stichting (NOS) (16 september 2021). Geraadpleegd op 18 september 2021.

[19] Rick van der Made, Prijzen, preken en pamfletten. Gaykrant (1 september 2020). Gearchiveerd op 13 november 2020. Geraadpleegd op 29 oktober 2023.

[Guardian-they-20] Alison Flood, Marieke Lucas Rijneveld wins International Booker for The Discomfort of Evening . The Guardian (Britse krant) (26 augustus 2020). Gearchiveerd op 30 augustus 2020. Geraadpleegd op 29 oktober 2023.

[Trouw-okt2020-21] Sander Becker, Genderneutrale taal - Is het Nederlands klaar voor het genderneutrale ‘Hen loopt’? . Trouw (8 oktober 2020). Gearchiveerd op 26 oktober 2020. Geraadpleegd op 29 oktober 2023. "Wie weet ga ik mezelf ooit ‘hij’ en ‘hem’ laten noemen, omdat dat toch beter voelt dan ‘zij’ en ‘haar’."

[22] Dieuwertje Mertens, Marieke Lucas Rijneveld is nu hij. 'Op medisch vlak kan alles, maar de vraag is of ik daar gelukkiger van word' . Het Parool (22 januari 2021). Geraadpleegd op 29 oktober 2023.

[23] Schrijver Marieke Lucas Rijneveld wijzigt voornaamwoorden in 'hij' en 'hem'. NU.nl (7 januari 2022). Gearchiveerd op 8 januari 2022. Geraadpleegd op 8 januari 2022.

[About-24] (en) Marieke Lucas Rijneveld. Marieke Lucas Rijneveld. Gearchiveerd op 22 december 2021. Geraadpleegd op 4 januari 2022. "Marieke Lucas Rijneveld (He/him, born in Nieuwendijk in 1991)"

[25] Coen Peppelenbos, Nieuws: Het is vanaf nu Lucas Rijneveld. Tzum (30 september 2023). Gearchiveerd op 13 oktober 2023. Geraadpleegd op 29 oktober 2023.

[Leidenuniv-26] Drie schrijvers winnen Peter van Straaten Psychologieprijs. Universiteit Leiden (10 januari 2020). Gearchiveerd op 10 juni 2020. Geraadpleegd op 10 juni 2020.

[IDP-27] Marieke Lucas Rijneveld wint de Ida Gerhardt Poëzieprijs 2020. idagerhardtpoezieprijs.nl (14 maart 2020). Gearchiveerd op 13 november 2020. Geraadpleegd op 10 juni 2020.

[28] Coen Peppelenbos, Marieke Lucas Rijneveld wint de tzumprijs 2021 met zin over dat steilorige hoogseizoen. Tzum (15 oktober 2021). Gearchiveerd op 8 december 2021. Geraadpleegd op 8 januari 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]