Teer guichelheil

Teer guichelheil
Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (planten)
Stam:	Embryophyta (landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'Nieuwe' tweezaadlobbigen
Clade:	Asteriden
Orde:	Ericales
Familie:	Primulaceae (sleutelboemfamilie)
Geslacht:	Anagallis (guichelheil)
Soort
	Anagallis tenella; (L.) L. (1774)
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Teer guichelheil op Wikispecies
Portaal	Biologie

Teer guichelheil (Anagallis tenella, basioniem: Lysimachia tenella) is een soort uit de sleutelbloemfamilie (Primulaceae).

Determinatie

De determinatie van teer guichelheil is zowel in vegetatief, bloeiend als vruchtdragend stadium gemakkelijk. Het is een vaste, kruidachtige chamefyt die tere, draadvormige, kruipende stengels vormt die wortelen op hun knopen. De plant bereikt een gemiddelde hoogte van 5–12 cm. De bladeren zijn kort gesteeld, rondachtig-eirond en hebben geen zwarte klierpuntjes.^[1] De bladstand is vrijwel altijd tegenoverstaand (zelden verspreid). Teer guichelheil bloeit van juni tot augustus. De bloemkroon is roze van kleur en twee tot drie maal zo lang als de kelk. De helmdraden zijn dichtbehaard. De komvormige vrucht betreft een 0,8 mm lange en 0,6 mm brede doosvrucht met een centrale zaaddrager, die bij rijpheid met een dekseltje openspringt.

Het aantal chromosomen betreft 2n = 22.^[2]

Gelijkende taxa

Teer guichelheil is in de vegetatietypen waarin ze voorkomt moeilijk te verwarren met andere plantensoorten. De meest gelijkende soort hierbinnen is waterpostelein, die omgekeerd-eironde tot spatelvormige bladeren en véél kleinere, weinig opvallende bloemen heeft. De enige andere in Nederland en Vlaanderen inheemse soort uit het geslacht guichelheil, Anagallis arvensis (waar de ondersoorten blauw en rood guichelheil onder vallen), komt op heel andere standplaatsen voor (akkers en ruderaal terrein) en heeft klierpuntjes.

Ecologie

Teer guichelheil groeit op natte, oligotrofe tot mesotrofe, zwak zure, venige leem- of zandgronden in de volle zon. Ze wordt aangetroffen in natte duinvalleien, natte heiden, kalkmoerassen, minerotrofe/kwelgevoede schraalgraslanden en langs vennen, beekoevers en vochtige paden in natuurgebieden. De soort verschijnt de laatste jaren ook veel op plagplekken en drassige kapvlakten op natuurontwikkelingsterreinen. De zaadverspreiding geschiedt voornamelijk door watervogels; daarnaast vermeerdert de soort zich ook op vegetatieve wijze.

Teer guichelheil is zeldzaam geworden door cultuurtechnische ingrepen die ver-thema's tot gevolg hebben: verdroging (door ontwatering), vermesting (door bemesting) en verwaarlozing (door het laten dichtgroeien van de standplaatsen). Door natuurbeheersmaatregelen als plaggen op de juiste plekken wordt relatief vaak met succes de zaadbank aangesproken en is deze negatieve trend gekeerd en momenteel zelfs positief geworden.^[3]

Syntaxonomie

Teer guichelheil kan in verscheidene minerotrafente syntaxa – van verschillende vegetatieklassen – worden aangetroffen. Het gaat vooral om gemeenschappen uit de klasse van kleine zeggen en de oeverkruid-klasse (vaak ook op de gradiënten tussen deze twee klassen). Verder wordt de soort ook weleens aangetroffen in vegetatie van de dwergbiezen-klasse en de pijpenstrootje-orde.

In Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest staat teer guichelheil te boek als indicatorsoort voor het vochtig schraalgrasland (hm), een karteringseenheid van de Biologische Waarderingskaart (BWK).

Verspreiding

Het verspreidingsgebied van teer guichelheil omvat hoofdzakelijk West- en Zuidwest-Europa, met zuidelijke uitstralingen tot in Noord-Afrika en oostelijke uitstralingen tot in aangrenzend Azië.

In Nederland is teer guichelheil zeldzaam. De zwaartepunten liggen alhier in Noord-Brabant, de Voornse en Texelse duingebieden en in De Graafschap; daarbuiten is de soort (bijna) verdwenen. De soort staat op de Nederlandse Rode Lijst als 'zeldzaam' en 'stabiel of in aantal toegenomen'.

Cultivatie

De plant wordt ook in de siertuin gebruikt. Een hiervoor gebruikte cultivar is Anagallis tenella 'Sunrise'.

Trivia

De naam van het Heempark De Tenellaplas bij Rockanje op het Zuid-Hollandse eiland Voorne is ontleend aan de spontane vestiging van teer guichelheil in deze heemtuin.