Nikola Tesla: verschil tussen versies

Koppelingen bewerken
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Versie 27151864 van 86.80.101.102 (overleg) ongedaan gemaakt
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 112: Regel 112:
* [http://www.lucidcafe.com/library/96jul/teslaauto01.html ''My Inventions: The Autobiography of Nikola Tesla'', Nikola Tesla, Ben Johnston (online)]
* [http://www.lucidcafe.com/library/96jul/teslaauto01.html ''My Inventions: The Autobiography of Nikola Tesla'', Nikola Tesla, Ben Johnston (online)]
* [http://www.pbs.org/tesla/res/index.html Tesla Resources van Amerikaanse TV-netwerk PBS: originele artikelen van Tesla met veel aanvullende informatie over Tesla]
* [http://www.pbs.org/tesla/res/index.html Tesla Resources van Amerikaanse TV-netwerk PBS: originele artikelen van Tesla met veel aanvullende informatie over Tesla]
* [http://www.nikolatesla.fr/documents.htm NikolaTesla.fr] - Meer dan 1.000 documenten over Tesla
}}
}}


Versie van 30 sep 2011 13:02

Nikola Tesla omstreeks 1896
Nikola Tesla (gravure uit 1906 door Napoleon Sarony)

Nikola Tesla (Servisch: Никола Тесла) (Smiljan, 10 juli 1856 – New York, 7 januari 1943) was een Servisch-Amerikaanse uitvinder, elektrotechnicus en natuurkundige. Hij wordt gezien als een van de grootste ingenieurs en uitvinders aller tijden.

Prestaties

Nikola Tesla staat bij het grote publiek vooral bekend als de uitvinder van de wisselstroomgenerator, de wisselstroomelektromotor en van alle andere belangrijke componenten van het huidige elektriciteitsnet. Deze apparaten waren in rudimentaire vorm echter meestal al voor Tesla's tijd ontwikkeld door eerdere ingenieurs maar Tesla's grootste verdienste was dat hij het wisselstroomprincipe veel verder ontwikkelde en bijna alle benodigde infrastructuur om een op wisselstroom gebaseerd en betrouwbaar elektriciteitsnet op te zetten zelf uitvond of bestaande apparaten sterk verbeterde. Tesla was al bij zijn leven een bekend en beroemd geleerde maar verloor veel prestige door bizarre onbewezen technisch-wetenschappelijke beweringen op latere leeftijd. Hij werd in de VS het toonbeeld van de gekke geleerde. Anderen noemden hem liever idealistisch en niet-commercieel en daarin een tegenpool van zijn eveneens beroemde concurrent-uitvinder Thomas Alva Edison.

Naar Tesla is in 1960 de eenheid van magnetische fluxdichtheid vernoemd, de tesla (symbool T).

Jonge jaren

Nikola (of Nicolai) Tesla (in het Cyrillisch alfabet Никола Тесла) werd geboren in Smiljan in de provincie Lika van het toenmalige keizerrijk Oostenrijk, tegenwoordig Kroatië. Over zijn exacte geboortedatum bestaat onzekerheid: hij zou rond middernacht van de 9e op de 10e juli 1856 geboren zijn. Hij was de zoon van Milutin Tesla, een Servisch-Orthodoxe priester, en Đuka Mandić.[1] Deze aanbaden zijn briljante oudere broer, die op 12-jarige leeftijd overleed. Nikola, die toen 5 jaar oud was, voelde de zware last van hun verwachtingen op zijn schouders neerkomen. Na het doorlopen van zijn elementaire opleiding in Kroatië studeerde hij natuurkunde, techniek en filosofie aan de universiteiten van Graz en Praag in het toenmalige Oostenrijk-Hongaarse Rijk. Na een korte tijd in Frankrijk en Duitsland gewerkt te hebben emigreerde hij in 1884 naar de USA, waar hij in New York een baan kreeg aangeboden bij het bedrijf van Edison. In 1891 werd Tesla tot Amerikaans staatsburger genaturaliseerd.

Rivaliteit met Edison

Na korte tijd raakte hij in conflict met Edison, een van de grondleggers van General Electric. Edison kreeg een bepaald probleem met een van zijn uitvindingen niet opgelost en beloofde een flinke beloning te betalen aan degene die dat voor hem kon doen. Tesla nam de uitdaging aan en vond binnen korte tijd de oplossing. Edison weigerde echter de uitgeloofde beloning te betalen en antwoordde: ‘Je begrijpt onze Amerikaanse humor niet, Tesla!’. Kort nadien weigerde Edison om Tesla’s weeksalaris van $18 te verhogen tot $20, waarop Tesla ontslag nam en een eigen bedrijf begon, gesteund door Edisons concurrent George Westinghouse. Tesla verkocht 40 patenten aan Westinghouse die daarmee het monopolie van Edisons General Electric kon breken. In die tijd speelde zich de zogenaamde War of the Currents af tussen het wisselstroomsysteem van Westinghouse en het gelijkstroomsysteem van Edison. Mede dankzij Tesla’s verbeteringen in veel componenten van het wisselstroomnet wist Westinghouse deze strijd te winnen. Na enige tijd was zelfs zijn grote concurrent Edison gedwongen om diens dure en inefficiënte gelijkstroomsysteem te laten varen en ook op wisselstroom over te gaan.

Belangrijkste uitvindingen

Tesla's US390721 Patent voor een "Dynamo Electric Machine"
Volgens Tesla's aantekeningen is dit een dubbel belichte foto gemaakt in zijn laboratorium in Colorado Springs uit 1900:
"Om een indruk te geven van de lengte van de ontladingen zit de experimentator achter de 'extra spoel'. Ik houd hier niet van maar sommigen vinden zulke foto's spannend. Uiteraard was er geen ontlading toen de experimentator werd gefotografeerd!"

Tesla ontwikkelde veel nieuwe en verbeterde bestaande elektrische componenten, dikwijls op radicale wijze:

Tesla's elektriciteitszender

Omstreeks 1900 experimenteerde Tesla voornamelijk met hoogfrequente wisselstroom in een speciaal laboratorium in Colorado. Hier ontwikkelde hij o.a. zijn speciale meertraps transformator, de 'Tesla-transformator'. In zijn laboratorium had Tesla een reusachtige transformator die meterslange vonken (zelfs bolbliksems) produceerde via een bol op een hoge mast die uit het dak stak. Door het enorme elektromagnetische veld van deze constructie kon Tesla lampen op honderden meters in de omtrek laten oplichten. Om deze grote magnetische velden op te kunnen wekken had hij grote spoelen in de grond ingegraven. Bewoners van het nabije stadje Colorado Springs klaagden bij de autoriteiten dat hij hen uit hun slaap hield bij zijn vaak nachtelijke experimenten die met spectaculaire 'lichtshows' en oorverdovend lawaai gepaard gingen. Toen Tesla tenslotte de generator van het plaatselijke elektriciteitsbedrijf liet doorbranden was de maat vol en werd zijn vergunning ingetrokken. Tesla ging terug naar New York om zijn testresultaten uit te werken. In het verlengde van zijn hoogfrequente-spannings-experimenten probeerde Tesla vervolgens elektriciteit door de lucht te transporteren. Daarom bouwde hij op Long Island een proefinstallatie met zendtoren. Maar toen bleek dat het stroomverbruik van eventuele afnemers niet te meten was, trokken de meeste investeerders zich terug. Bovendien zou bij eventueel succes het reeds bestaande elektriciteitsnet met al haar investeringen in een klap overbodig en dus waardeloos zijn geworden. Uiteindelijk is door geldgebrek de toren nooit voltooid en heeft Tesla zijn idee ook nooit kunnen bewijzen met een demonstratie. In de Eerste Wereldoorlog werd de toren gesloopt en als schroot verkocht om gedeeltelijk zijn schulden te betalen.

Slechte zakenman

Omdat Tesla, in tegenstelling tot Edison, niet zakelijk ingesteld was, trok hij nooit ten volle profijt van de patenten op zijn uitvindingen die hem in principe schatrijk hadden kunnen maken maar had daarentegen voortdurend problemen met schuldeisers. Een voorbeeld hiervan is dat toen zijn zakenpartner George Westinghouse in financiële problemen geraakte Tesla zijn lucratieve patentrechten opgaf om hem te helpen. In die tijd begonnen Tesla's patenten net goed hun geld op te brengen omdat steeds meer steden een elektriciteitsnet aan het opzetten waren waarbij van Tesla's uitvindingen gebruik werd gemaakt. Zo verloor Tesla bijna al zijn inkomstenbronnen terwijl bij Westinghouse het geld binnenstroomde en de eigenaren zo hun bedrijf groot maakten met zijn patenten. Westinghouse is tegenwoordig wereldwijd nog altijd een van de grootste bedrijven op elektrotechnisch gebied.

Laatste jaren

Na het fiasco met zijn elektriciteitszendtoren probeerde Tesla nog geld te krijgen voor een nieuw soort turbine, de Tesla turbine. In plaats van aangedreven te worden door druk tegen de schoepen, maakt deze turbine gebruik van de viscositeit van het erdoor stromende medium (stoom, gas of vloeistof). De schijven waar de turbine uit bestaat, worden als het ware meegesleept door het erlangs stromende medium. Hoewel bruikbaar als kleine pomp, waren demonstraties met grotere exemplaren hiervan niet erg succesvol en Tesla's hoop op nieuwe geldschieters vervloog. Tegenwoordig wordt zijn 'schoepenloze turbine' nog wel gebruikt als waterpomp in bijv. vijvers. Vanaf ongeveer 1915 kreeg hij geen grote investeerders meer achter zich en langzaam raakte Tesla in de vergetelheid bij het grote publiek, maar de wetenschappelijke wereld erkende bij zijn leven al zijn grote verdiensten en nodigde hem vaak uit op congressen en andere evenementen. Meestal sloeg Tesla deze uitnodigingen af. Zijn laatste jaren bracht hij door in het hotel The New Yorker, Manhattan, New York, financieel onderhouden door de regering van Koninkrijk Joegoslavië.

Excentrieke geleerde

Tesla was het schoolvoorbeeld van de excentrieke geleerde en uitvinder. Zo was hij zijn leven lang erg gevoelig voor harde zintuiglijke indrukken en beweerde hij dat hij onweer op honderden kilometers afstand kon horen. Positief voor hem was dat Tesla vaak zeer gedetailleerde visualisaties had, waarin hij zijn machines kon laten 'proefdraaien' en zo als het ware problemen met zijn uitvindingen direct zag en kon oplossen. In eigen woorden:

Voordat ik een schets op papier zet, werk ik het hele idee in gedachten uit. In mijn hoofd verander ik de constructie, breng ik verbeteringen aan en zelfs laat ik het apparaat werken. Zonder ooit een schets te tekenen kan ik de maten van alle onderdelen aan instrumentmakers geven. Eenmaal gemaakt passen al die onderdelen, alsof ik de bouwtekeningen echt gemaakt zou hebben. Het maakt me niet uit of ik mijn machine in mijn hoofd of in mijn lab laat draaien. De uitvindingen die ik op deze manier bedacht heb werkten in dertig jaar zonder uitzondering altijd. Mijn eerste elektrische motor, de draadloze vacuümlamp en vele andere apparaten zijn allemaal precies zo ontwikkeld.[5]

— Tesla, Nikola: My Inventions: The Autobiography of Nikola Tesla
Mark Twain op bezoek in Tesla's lab. Foto uit 1894

Tesla had een ernstige vorm van smetvrees, die soms zo verergerde dat hem het werken onmogelijk werd. Ook had hij last van neurotische dwanghandelingen, zoals een obsessie met het getal drie.

Anne Morgan

Wat betreft intermenselijk contact was Tesla erg verlegen in de omgang met vrouwen. Hij is nooit getrouwd geweest, hoewel hij volgens geruchten een kortstondige 'relatie' had met Anne Morgan, de dochter van de bankier en investeerder John Pierpont Morgan. Volgens tijdgenoten ging het initiatief van Anne uit, zij zou tot op het obsessieve af verliefd op hem zijn geweest. Maar Tesla beantwoordde, volgens hen, haar liefde niet. Wel had hij verschillende levenslange vrienden waaronder de schrijver Mark Twain.

Op latere leeftijd, toen hij steeds minder middelen had om laboratoriumexperimenten op te zetten, begaf Tesla zich op voor buitenstaanders steeds vreemdere zijwegen en was hij een dankbare bron voor de sensatiepers. Zo zou hij een dodende straal hebben ontwikkeld, een aardbevingsmachine, een manier om de aarde te splijten als een appel, anti-zwaartekracht, een apparaat om contact met buitenaardse wezens te maken en een manier om gratis en ongelimiteerd energie uit de ether te halen. Tegenwoordig bestaat er in de VS een uitgebreide mythevorming rond Tesla en zijn uitvindingen en vele uitvinders probeerden zijn (vermeende) uitzonderlijke uitvindingen na te bouwen. Zo werd zijn zogenaamde "aardbevingsmachine" getest in het Discovery Channel programma MythBusters[6].

Tesla bleef zijn leven lang een aanhanger van het 19de-eeuwse begrip van de ether dat als medium werd aangenomen waardoor elektromagnetische golven zich zouden bewegen in het luchtledige. Door Einstein werd deze theorie vervangen door de relativiteitstheorie. Tesla noemde deze theorie van Einstein, die een gebogen ruimte postuleert en materie en energie aan elkaar relateert in 1938 nog steeds 'rubbish' (onzin). Naar eigen zeggen had Tesla een eigen theorie uitgewerkt, voortbouwend op het werk betreffende de ether van Lord Kelvin, die zwaartekracht, materie en energie verklaarde, maar Tesla heeft deze nooit officieel gepubliceerd[7]

Standbeeld van Tesla bij de Niagara-watervallen waar de eerste elektriciteitscentrale was.

Tesla stierf in 1943 tijdens de Tweede Wereldoorlog op de hoge leeftijd van 86 jaar. Dat Tesla niet vergeten was door zijn 'vakbroeders' bleek bij zijn uitvaartdienst. Deze werd bijgewoond door talrijke geleerden en ingenieurs die hem de laatste eer kwamen bewijzen. In overeenkomst met zijn testament werd zijn lichaam gecremeerd en, na de oorlog, zijn persoonlijke bezittingen, archief van laboratoriumverslagen en correspondentie naar zijn neef in Joegoslavië gestuurd. Later werden deze in een speciaal museum, het Tesla Museum in Servië, Belgrado (zie onder Externe links), tentoongesteld. Ook is hier de urn met zijn as te zien.

De Servische Orde van Tesla (Servisch: "Orden Tesle"), een hoge onderscheiding voor wetenschappelijke en technische verdienste is genoemd naar de natuurkundige.

In muziek, film en computerspel

  • Een van de laatste films van Orson Welles was een geromantiseerde biografie van Tesla met Welles in de rol van de investeerder John Pierpont Morgan: The Secret of Nikola Tesla (1980).
  • David Bowie speelt Tesla in de film The Prestige (2006).
  • In de Canadese Scifi-fantasy televisieserie Sanctuary is er een personage met de naam Nikola Tesla. Net als de echte Tesla, deed het personage onderzoek naar elektriciteit en magnetisme.
  • In het computerspel Command & Conquer: Red Alert en de opvolgers daarvan komt een Teslaspoel voor, een wapen waarmee vijanden uitgeschakeld kunnen worden door elektrocutie. Ook in het computerspel ParaWorld komt Nikola Tesla voor als een van de helden, onder de naam Nicolay Taslow.
  • Het spel Tomb Raider Legend gebruikt de experimenten van Nikola Tesla als thema voor een compleet level. Dit level is wel grotendeels gebaseerd op fictie, omdat er onder meer elektromagnetische effecten worden gebruikt om objecten te laten zweven.
  • In de pc game "Return to Castle Wolfenstein" wordt gebruikgemaakt van een zogenaamde "Tesla-Gun". Ook dit fantasiewapen stuurt bliksem op de tegenstander af waardoor deze geëlektrocuteerd wordt.
  • In het videospel "Fallout 3"wordt Tesla ook genoemd in het zogenaamde "Skillbook" Nikola Tesla and you. Ook is er een Tesla Armor.
  • In de videogame Assassin's Creed 2 worden enkele afbeeldingen van Tesla en zijn laboratorium gebruikt in puzzels.
  • In het uitbreidingspakket Broken Steel van Fallout 3 wordt er gebruikgemaakt van een wapen, de zogenaamde Tesla Cannon.
  • In de video game "Fallout: New Vegas" (de opvolger van Fallout 3) zijn de skillbooks "Nikola Tesla and you" ook te vinden. Er is ook een prototype versie van het "Tesla canon" die verschillende elektrisch geladen stromen afschiet op de vijand (zeer effectief).

Het prototype verwijst naar de eerdere versie van het wapen in Fallout 3 en is afkomstig van "The Enclave". Het is te vinden in de gecrashte helikopter, omringd door Enclave lijken. Het "Tesla armor", afkomstig van gepensioneerde "Enclave Soldiers", vindt men ook in de game.

  • In de video game Dark Void (2010 Capcom) speelt Tesla een van de hoofdfiguren.
  • Voor de PlayStation 3 kun je via het PlayStation Network een flipperkast van Zen Studios downloaden (tegen betaling) die volledig in het teken staat van Tesla
  • In de single "Travel in Time" van René Shuman & Angel-Eye wordt Tesla herdacht. Zijn naam komt voor in de lyrics en het duo rijdt in een elektrische sportauto (Tesla Roadster) in de bijbehorende videoclip welke in Hollywood,LA is opgenomen: http://www.youtube.com/watch?v=5pnxGRSjpqY (2010).
  • In het spel "Borderlands" is er een challenge genaamd "Nikola is my friend" die te maken heeft met wapens die elektrische schade toebrengen.

Trivia

  • Het merk van elektrische auto's Tesla is naar Nikola Tesla vernoemd.
  • De luchthaven van Belgrado heet Belgrado Nikola Tesla Airport en ligt op 15 kilometer van Belgrado.
  • In Amsterdam staat een woontoren genaamd naar Tesla, de Teslatoren in de Teslastraat, hoek Middenweg - Kruislaan.

Zie ook

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikola_Tesla&oldid=27359043"