Naar inhoud springen

-drecht

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Een drecht (in Friesland en soms in West-Friesland ook dracht genoemd), trecht of tricht is een gedeeltelijk synoniem van een voorde (Middelnederlands: vort of vorda). Beide woorden hadden als betekenis:

  • doorwaadbare plaats, meestal in een beek of rivier.
  • een in het land inspringend, inlopend gedeelte van een zee; baai, bocht, inham, inwijk
  • mogelijk heeft het ook de betekenis van een recht op doorgang

Een 'voorde' werd in het zuiden en westen van het Nederlands taalgebied ook aangeduid met drecht, trecht of tricht, afgeleid van Latijn traiecto (van traiectum, 'doorgetrokken'). De aanduiding Traiectum werd gebruikt om een plaats aan te geven waar een rivier doorwaadbaar of over te steken was. Steden met een dergelijk achtervoegsel in hun naam hebben die meestal te danken aan de nabijheid van een doorwaadbare plaats. De afleiding van -traiectum wordt lang niet door alle geleerden als correct beschouwd. De plaatsnamen op -drecht[1], zoals Dordrecht, zijn volgens sommige taalkundigen Germaans, want verwant met dragen.

Woordgeschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]

Vanuit de Latijnse aanduiding ontstond in de middeleeuwen het Nederlandse woord Trecht. Trecht behoort tot de oudste drie bekende Nederlandse woorden en is het oudste Latijnse leenwoord in het Nederlands. Het werd voor het eerst genoemd als burcht-/plaatsnaam in het Utrechtse.[2] In de middeleeuwen werd voor Utrecht én Maastricht Traiectum als plaatsnaam gebruikt, ter onderscheid kregen beide plaatsen daarna een nadere aanduiding in hun plaatsnaam.[3]

De onderstaande lijst geeft een aantal voorbeelden van plaatsnamen die het element -drecht (of -trecht of -tricht) bevatten. De Franse stad Atrecht wordt soms ten onrechte met het toponiem -trecht in verband gebracht, maar is in werkelijkheid afgeleid van de naam van de Atrebates, een Gallische stam.

Land Provincie Gemeente Plaatsnaam Type plaats
Vlag van België België Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen Vlag Antwerpen (stad) Antwerpen Berendrecht deelgemeente
Vlag Zwijndrecht Zwijndrecht Zwijndrecht gemeente
Vlag Oost-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Vlag Beveren Beveren Kieldrecht deelgemeente
Vlag van Nederland Nederland Vlag Gelderland Gelderland Vlag West Betuwe West Betuwe Tricht dorp
Vlag Limburg Limburg Vlag Maastricht Maastricht Maastricht stad en gemeente
Vlag Noord-Brabant Noord-Brabant Vlag Woensdrecht Woensdrecht Ossendrecht plaats en voormalige gemeente
Woensdrecht plaats en gemeente
Vlag Noord-Holland Noord-Holland Vlag Amsterdam Amsterdam Holendrecht buurt
Vlag Ouder-Amstel Ouder-Amstel Duivendrecht dorp
Vlag Wijdemeren Wijdemeren Loosdrecht dorp en voormalige gemeente
Vlag Utrecht (provincie) Utrecht Vlag De Ronde Venen De Ronde Venen Mijdrecht plaats en voormalige gemeente
Vlag Utrecht (gemeente) Utrecht Utrecht stad en gemeente
Vlag Zuid-Holland Zuid-Holland Vlag Barendrecht Barendrecht Barendrecht plaats en gemeente
Vlag Dordrecht Dordrecht Dordrecht stad en gemeente
Wieldrecht voormalige buurtschap
Vlag Krimpenerwaard Krimpenerwaard Haastrecht stad en voormalige gemeente
Vlag Papendrecht Papendrecht Papendrecht plaats en gemeente
Vlag Rotterdam Rotterdam Katendrecht wijk en voormalig dorp
Pendrecht wijk en voormalig ambacht
Vlag Sliedrecht Sliedrecht Sliedrecht plaats en gemeente
Vlag Zuidplas Zuidplas Moordrecht plaats en voormalige gemeente
Vlag Zwijndrecht Zwijndrecht Zwijndrecht plaats en gemeente
  1. zie Etymologiebank:[1]
  2. De schrijfwijze Trecht voor de burcht of plaats Utrecht duikt bijvoorbeeld op in: (la) Willibald (ca. 766), Vita Bonifatii auctore Willibaldo (30 mei 2012). Gearchiveerd op 30 mei 2012. Geraadpleegd op 25 januari 2019. (MGH, blz. 17, 47 en 52).
  3. N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Uitgeverij L.J. Veen, Amsterdam/Antwerpen, blz. 100, ISBN 9020420453