A. den Doolaard

A. den Doolaard
A. den Doolaard bij de afsluiting van het Nollegat te Vlissingen (1945)
Algemene informatie
Volledige naam	Cornelis Johannes George Spoelstra jr.
Pseudoniem(en)	A. den Doolaard
Geboren	7 februari 1901
Geboorteplaats	Zwolle
Overleden	26 juni 1994
Overlijdensplaats	Hoenderloo
Land	Nederland
Beroep	schrijver
Werk
Genre	Vitalisme
Bekende werken	De druivenplukkers De herberg met het hoefijzer Oriënt-Express Wampie Het verjaagde water
Dbnl-profiel
Portaal    Literatuur

Filmfragment Den Doolaard tijdens een officiële reünie van Radio Oranje in 1946

A. den Doolaard, pseudoniem van Cornelis Johannes George (Bob) Spoelstra jr. (Zwolle, 7 februari 1901 – Hoenderloo, 26 juni 1994), was een Nederlands schrijver.

Levensloop

Zijn vader was Nederlands-hervormd predikant. Op zijn zeventiende brak zoon Bob echter met de kerk. Hij ging naar de HBS in Den Haag en na het overlijden van zijn vader werd hij boekhouder bij de Bataafse Petroleum Maatschappij (van 1920 tot 1928). In 1926 debuteerde hij met De verliefde betonwerker, een bundel vitalistische gedichten. In 1928 zegde hij zijn baan op en begon hij met een aantal zwerftochten door de Balkan en Frankrijk, waar hij diverse baantjes had zoals steenhouwer, druivenplukker, landarbeider en dokwerker. De ervaringen die hij tijdens zijn zwerftochten opdeed, verwerkte hij in romans en krantenartikelen. Zijn biograaf Hans Olink onthulde in zijn biografie 'Dronken van het leven' dat Den Doolaard in 1933 in Macedonië de minnaar van zijn eerste vrouw heeft gedood.

In 1936 schreef hij De grote verwildering, een historische roman over de eerste beklimming van de Mont Blanc, geïnspireerd door La première ascension du Mont Blanc van Alexandre Dumas uit 1832, die daarvoor Jacques Balmat had opgezocht om zijn relaas daarover te vernemen. In deze tijd vertoefde Den Doolaard zelf graag in het hooggebergte, dat hij omschreef als "het landschap van mijn ziel".

Den Doolaard huwde 6 oktober 1937 met Erie Meijer. In 1939 publiceerde hij in het tijdschrift Wij; ons werk-ons leven zijn historische roman Dolken en Rozenkransen als feuilleton. Dit verhaal gaat over de moord op de Servische koning Alexander in oktober 1934. Al vroeg waarschuwde Den Doolaard tegen het opkomende fascisme. Voor Het Volk schreef hij kritische artikelen over de totalitaire regimes in Europa, later gebundeld onder de titel Hakenkruis over Europa, een grote reportage. Zijn onverbloemde artikelen leverden hem een uitwijzing op uit Oostenrijk, terwijl ook de toegang tot Duitsland, Bulgarije en Italië hem ontzegd werd.

Toen de Duitse legers in mei 1940 de Lage landen binnenvielen, vluchtten Den Doolaard en zijn vrouw per fiets naar het zuiden. Uiteindelijk slaagden ze erin om als Engelandvaarder Engeland te bereiken, na een verblijf van bijna een jaar in Vichy-Frankrijk. In Londen werkte Den Doolaard als omroeper bij de radiozenders De Brandaris en Radio Oranje. Hij werd geaccrediteerd als voorlichter bij de geallieerde troepen op Walcheren.

Na de Tweede Wereldoorlog deed Den Doolaard verslag van de droogmaking van Walcheren. Hij schreef hier een aantal voorlichtingsbrochures over de droogmaking, en was persoonlijk aanwezig bij veel besprekingen tussen Rijkswaterstaat, de aannemers en de geallieerde troepen. Hij kreeg daarbij uiteindelijk de rang van kapitein. In deze tijd schreef hij ook zijn sleutelroman Het verjaagde water. Deze roman is vrij snel in het Engels vertaald en de Amerikaanse uitgever heeft hem gevraagd een aantal lezingen hierover te geven. Hij heeft zich toen enige tijd gevestigd in de Verenigde Staten en later in Joegoslavië. In 1962 was hij betrokken bij de eerste anti-atoomdemonstratie in Amsterdam. Vanaf 1954 woonde het gezin Spoelstra in Hoenderloo. Van daaruit ondernam Den Doolaard nog vele reizen. Hij verwerkte deze ervaringen in romans, krantenartikelen en reisverslagen. In 1980 verscheen van zijn hand het pamflet Londen en de zaak van 't Sant, waarin hij de persoon van François van 't Sant (voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog vertrouweling van koningin Wilhelmina) beschreef en kritiek leverde op Loe de Jong. Deze had volgens Den Doolaard de verhalen van Van 't Sant over de geheimzinnige Elisabeth le Roi kritiekloos opgeschreven. Den Doolaard sprak in dit verband van 'het Santjong-verhaal'.

Den Doolaard beschreef zijn werk en leven in Het leven van een landloper. In 2011 verscheen de biografie Dronken van het leven van Hans Olink.

Erkenning in Macedonië

Monument

Op 29 mei 2006 werd in de Macedonische stad Ohrid een monument ter ere van A. den Doolaard onthuld. Ook wordt een plein naar hem vernoemd. Het monument is ontworpen door de bekende Macedonische architect Vladimir Toić, naar een idee van het hoofd van de Nederlandse Kamer van Koophandel in Macedonië, Peter Bosse. Het staat voor Hotel Millennium en Hotel Lebed. Met de publicatie van zijn roman De bruiloft der zeven zigeuners in 1939 ontstond in Nederland een buitengewone belangstelling voor Ohrid, wat op het hoogtepunt resulteerde in zo'n 50.000 Nederlandse bezoekers per jaar. Het monument maakt deel uit van een reeks Nederlandse initiatieven om het toerisme naar Macedonië te bevorderen. De officiële gelegenheden in Ohrid zijn bijgewoond door de dochters, klein- en achterkleinkinderen van A. den Doolaard.

Herdenkingskamer

Op 19 juni 2011 werd in cultureel centrum "Cultura 365" in Ohrid een herdenkingskamer voor A. den Doolaard geopend met een tentoonstelling van boeken en documenten die uitleg geven over het leven en werk van de schrijver. Sindsdien is deze tentoonstelling elk jaar tijdens het gehele toeristische seizoen (vanaf maart tot oktober) te bezichtigen.

De tentoonstelling werd georganiseerd door de Macedonische schrijver en fotograaf Misjo Juzmeski. Hij publiceerde artikelen over de betekenis van A. den Doolaard voor de ontwikkeling van de Nederlands-Macedonische relatie. In 2012 verscheen zijn boek Onze Nederlandse vriend A. den Doolaard (Нашиот холандски пријател А. ден Долард). In 2013 verscheen de Nederlandse vertaling van hetzelfde boek.

• 
  Het monument voor A. den Doolaard in Ohrid
• 
  De herdenkingskamer voor A. den Doolaard in Ohrid
• 
  De Engelse vertaling van Onze Nederlandse vriend A. den Doolaard

Prijzen

• 1934 - Meiprijs voor De herberg met het hoefijzer (geweigerd)
• 1980 - Edo Bergsma-ANWB-prijs voor zijn gehele oeuvre

Onderscheidingen

• Officier in de Orde van Oranje-Nassau
• De Medaille van de Britse Koning voor Verdienste voor de Vrijheid

Bibliografie

Hooge hoeden en pantserplaten, 1934, boekomslag Fré Cohen

• 1926 - De verliefde betonwerker (gedichten)
• 1928 - De wilde vaart (gedichten)
• 1928 - Vier balladen (gedichten)
• 1929 - De laatste ronde (roman)
• 1929 - De wilde vaart (gedichten), 2e druk
• 1930 - Van camera, ski en propeller. Film-avonturen en ski-onderricht in het Mont-Blancgebied (reisbeschrijving)
• 1931 – De druivenplukkers (roman) (meer dan 9 herdrukken)
• 1932 - De witte stilte (roman)
• 1932 - De wilden van Europa (reportage)
• 1932 - Quatre mois chez les comitadjis, meurtriers patentés (reportage)
• 1933 - De herberg met het hoefijzer (novelle) (totaal 39 drukken)
• 1934 - Oriënt-Express (roman)
• 1934 - Hooge hoeden en pantserplaten (manifest)
• 1935 - Oostenrijk (reportage)
• 1935 - Van vrijheid en dood (reportage)
• 1936 - Wapen tegen wapen. Over het werk van socialistische journalisten in de fascistische landen (brochure) (met L.J. van Looi)
• 1936 - De groote verwildering (historische roman over de eerste beklimming van de Mont Blanc)
• 1938 - Het hakenkruis over Europa. Een grote reportage (reportages)
• 1938 - Wampie. De roman van een zorgeloze zomer (roman, uitg. Querido)
• 1938 - Door het land der lemen torens (reisbeschrijving)
• 1939 - De bruiloft der zeven zigeuners (roman)
• 1939 - De volkerenbond der uitgeworpenen (twee artikelen over het Franse vreemdelingenlegioen, verschenen in het weekblad Wij; ons werk-ons leven)
• 1939 - Dolken en rozenkransen (novelle, verschenen als feuilleton in het weekblad Wij; ons werk-ons leven)
• 1944 - Oranjehotel (sonnet)
• 1944 - De partizanen en andere gedichten (gedichten), 1e oplage, 25 exx. voor vrienden van de dichter.
• 1944 - De vier ruiters (gedichten)
• 1944 - Vooravond kerstmis 1944 (gedicht) (illegale uitgave van Het Stichtse Pepertje met illustraties van Tyl)
• 1945 - Nederland herdenkt 1940-1945: Drama der bezetting (naar ideeën van Carel Briels)
• 1945 - De partizanen en andere gedichten (gedichten), 2e druk, W. Bergmans, Tilburg
• 1945 - De partizanen en andere gedichten (gedichten), 3e druk, De Bezige Bij
• 1946 - Dit is Walcheren (reportage) (met Jef Last en Ed. Hoornik)
• 1946 - Europa tegen de Moffen (keuze uit radio-redevoeringen)
• 1946 - Walcheren komt boven water (reportage)
• 1946 - Het spel der bevrijding (naar ideeën van Carel Briels)
• 1947 - Het verjaagde water (roman)
• 1949 - De laatste ronde (roman), 3e druk
• 1949 - De gouden ploeg (toneelstuk) (samen met Govert van de Meent)
• 1953 - Kleine mensen in de grote wereld (roman)
• 1955 - De toekomst in uw handen (manifest) (met Cas Oorthuys)
• 1956 - Joegoslavië, kaleidoscopisch reisland (reisbeschrijving) (met Cas Oorthuys)
• 1956 - Het land achter Gods rug (roman)
• 1957 - Dit is Joegoslavië (reisbeschrijving) (met Cas Oorthuys)
• 1958 - Dit is Griekenland; het vasteland (reisbeschrijving) (met Cas Oorthuys)
• 1958 - Dit is Venetië (reisbeschrijving) (met Cas Oorthuys)
• 1958 - Het leven van een landloper (autobiografie)
• 1959 - Dit is Griekenland; het vasteland (reisbeschrijving) (met Cas Oorthuys)
• 1960 - Grieken zijn geen goden (reisbeschrijving)
• 1962 - Prinsen, priesters en paria's (reisbeschrijving)
• 1963 - Vakantieland Joegoslavië (reisbeschrijving) (met Cas Oorthuys)
• 1966 - De goden gaan naar huis (roman)
• 1967 - Ontsporingen (verhalen)
• 1967 - Achter de blinde muur (verhalen)
• 1971 - Ogen op de rug; Terugkijkend naar boeken en tijdgenoten (autobiografie)
• 1976 - Samen is twee keer alleen (roman)
• 1980 - Londen en de zaak Van 't Sant (pamflet)
• 1983 - Ik ben tegen (essays)

Biografie

• Hans Olink, Dronken van het leven: A. den Doolaard, zwerver, schrijver, journalist, Amsterdam etc.: Atlas, 2011. 431 p. ISBN 978-90-450-1369-5.
• Informatie over het werk van Spoelstra bij Rijkswaterstaat staat in de geannoteerde uitgave van Het verjaagde water.

Externe links

• Website gewijd aan A. den Doolaard
• Biografieën, werken en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)
• Biografie A. den Doolaard
• Televisie-interview van Adriaan van Dis met A. den Doolaard in het VPRO-programma Van Dis in de IJsbreker op 11 februari 1990.
• Op bezoek in het Den Doolaard huismuseum in Ohrid, Macedonië

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie A. den Doolaard van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.