Aartselaar

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Aartselaar
Gemeente in België Vlag van België
Aartselaar (België)
Aartselaar
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen
Arrondissement Antwerpen
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
11,02 km² (2021)
46,35%
25,27%
28,39%
Coördinaten 51° 8' NB, 4° 23' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid
14.752 (01/01/2023)
49,67%
50,33%
1338,79 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder
(01/01/2023)
18,26%
56,41%
25,33%
Buitenlanders 6,77% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester Sophie De Wit (N-VA)
Bestuur N-VA, Groen
Zetels
Open Vld
CD&V
N-VA
Vlaams Belang
Vooruit-Groen
NAP
23
7
1
13
1
2
2
Economie
Gemiddeld inkomen 24.656 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad 4,41% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
2630
Deelgemeente
Aartselaar
Zonenummer 03
NIS-code 11001
Politiezone HEKLA
Hulpverleningszone Rivierenland
Website www.aartselaar.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Antwerpen
in de provincie Antwerpen
Portaal  Portaalicoon   België
Kasteel Cleydael
Gemeentehuis

Aartselaar is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. De gemeente telt ruim 14.000 inwoners, die Aartselarenaren[1] worden genoemd. Aartselaar behoort tot het kieskanton Kontich en het gerechtelijk kanton Boom.

Toponymie[bewerken | brontekst bewerken]

Er bestaan verschillende opvattingen over de herkomst van het toponiem Aartselaar.

De eerste visie gaat uit van de oude naam Arcelar. Arce zou verwijzen naar archas (grens), lar zou afkomstig zijn van laar en open plek in het bos betekenen. De naam kan dan ook samengevat worden als: "Een open plek in het bos nabij de grens".

De tweede visie gaat uit van de drieledigheid van de naam en verklaart de plaatsnaam als volgt: aart (veld, open plaats), sel (van het Latijnse sala: nederzetting) en laar (open plek in bos). De naam kan dan ook samengevat worden als: "Een nederzetting met veld op een open plaats in het bos".

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Middeleeuwen[bewerken | brontekst bewerken]

Aartselaar wordt voor het eerst vermeld als Serlaer in 1247 en als Aerschelaer in 1309. Aanvankelijk was Aartselaar een deel van Kontich. Kerkelijk werd het een zelfstandige parochie in 1309, maar bestuurlijk bleef Aartselaar van Kontich afhangen tot 1558, toen een eigen schepenbank werd opgericht.

De heerlijkheid Kontich was bezit van de hertogen van Brabant. Dit gebied brokkelde geleidelijk aan af door verkopen aan plaatselijke heren. Filips II verkocht in 1557 de gebieden binnen de grenzen van de parochie Aartselaar aan de Heer van Cleydael waardoor de heerlijkheid Aartselaar ontstond. De heerlijkheid Aartselaar bleef in handen van de heren van Cleydael tot aan het ontstaan van de gemeenten op het einde van de 18e eeuw.

Ancien régime[bewerken | brontekst bewerken]

In de periode 1758-1763 werd de steenweg van Boom naar Antwerpen aangelegd dwars doorheen Aartselaar. Ondanks de goede ligging aan deze weg bleef het steeds een landbouwgemeente met een zeer beperkte nijverheidsontwikkeling. In het begin van de 19e eeuw werd meer dan de helft van de oppervlakte in beslag genomen door landbouwgrond. Als gevolg hiervan was er slechts een geringe bevolkingsgroei in de gemeente.

Tweede Wereldoorlog[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente werd rond 20 mei 1940 bezet door het Duitse leger en bevrijd rond 7 september 1944.

Moderne Tijd[bewerken | brontekst bewerken]

Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde de gemeente zich dankzij haar ligging aan de verkeersas Antwerpen-Brussel en de nabijheid van de Antwerpse agglomeratie van een landbouwgemeente tot een industriële gemeente. Tussen 1950 en 1964 werden een dertigtal nieuwe bedrijven opgericht. Als gevolg hiervan was er een sterke immigratie en werden talrijke nieuwe woonwijken opgericht. Hierdoor ging de landbouw in de gemeente sterk achteruit. Enkel de tuinbouw hield nog lange tijd stand. Vooral tussen 1960 en 1985 nam de bevolking zeer sterk toe. De gemeente ontwikkelde zich verder tot een verstedelijkte randgemeente van de Antwerpse agglomeratie met veel groothandel en distributiecentra langs de A12. Het inwonertal bereikte een maximum rond 1995 met 14.500 inwoners, waarna het lichtjes begon te dalen.

De gemeente Aartselaar is niet betrokken geweest in de grootschalige fusie van 1976 en heeft ook geen gebiedsaanpassingen gekend sinds zijn ontstaan als gemeente.

Geografie[bewerken | brontekst bewerken]

Hydrografie[bewerken | brontekst bewerken]

Er zijn slechts enkele kleine waterlopen in de gemeente: de Wullebeek, die naar de Rupel stroomt en de Benedenvliet (Grote Struisbeek) die, gevoed met zijn zijbeken Edegemse Beek en Mandoerse Beek, in Hemiksem in de Schelde uitmondt. De Grote Struisbeek loopt over een kleibed van grote dikte en heeft een smalle ondiepe vallei behalve in de omgeving van het kasteel Cleydael, waar zij een brede kom vormt. Het kasteel heeft hieraan zijn naam ontleend.

Geologie[bewerken | brontekst bewerken]

Het grondgebied van de gemeente bestaat voornamelijk uit een vlakke bodem van zand en klei.

Kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Aartselaar is een verstedelijkte randgemeente ten zuiden van de Antwerpse agglomeratie. De gemeente heeft geen deelgemeenten. Ten zuiden van de dorpskern ontwikkelden zich de gehuchten Koekoek en Lindenbos.

  • Het gehucht Koekoek ligt aan de westkant van de Boomsesteenweg (A12), en vormt één kern met de wijk Kleine Paependaele in Reet en nog verder de noordelijke wijk van Boom. Deze kern ligt centraal tussen Aartselaar, Boom en Niel.
  • Het gehucht Lindenbos, ten oosten van de A12, ligt in een iets groenere omgeving. Deze zuidelijke kern vormt tevens een parochie, opgericht in 1949, toegewijd aan het Onbevlekt Hart van Maria, dat zich uitstrekt over de gemeentegrenzen van Aartselaar heen en ook Kleine Paependaele en de oostelijke woonkern van Schelle aan de Boomsesteenweg omvat. De parochiekerk stond in Lindenbos, terwijl er in de Koekoek een hulpkerk staat (de Sint-Janskerk, van 1966, in de Koekoekstraat). Ook in het nabijgelegen Reet staat een hulpkerk: de Sint-Jozefskerk van 1958. De hoofdkerk van de parochie, de Onbevlekt Hart van Mariakerk, werd in 2006 onttrokken aan de eredienst.[2]

Door nijverheidszones langs de A12 zijn de dorpskern en de zuidelijke kern met elkaar vergroeid.

Nabijgelegen kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Hemiksem, Schelle, Boom, Reet, Kontich, Wilrijk

   Aangrenzende gemeenten   
 Hemiksem       Antwerpen       Edegem 
           
 Schelle   Kontich 
           
 Niel       Rumst        

Demografische ontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners
van jaar tot jaar
Op 1 januari
1992 tot heden
Aantal[3]
1992 14.309
1993 14.437
1994 14.533
1995 14.488
1996 14.390
1997 14.380
1998 14.270
1999 14.393
2000 14.438
2001 14.440
2002 14.378
2003 14.317
2004 14.237
2005 14.272
2006 14.375
2007 14.325
2008 14.273
2009 14.265
2010 14.290
2011 14.311
2012 14.281
2013 14.226
2014 14.207
2015 14.157
2016 14.262
2017 14.222
2018 14.304
2019 14.293
2020 14.427
2021 14.455
2022 14.610
2023 14.752

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

De Heimolen
Zie Lijst van onroerend erfgoed in Aartselaar voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

Structuur[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente Aartselaar ligt in het kieskanton Kontich, het provinciedistrict Boom, het kiesarrondissement Antwerpen en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Aartselaar Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau Vlag van Europa Europese Unie Vlag van België België Vlag Vlaanderen Vlaanderen Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen Antwerpen Aartselaar
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Antwerpen Boom Kontich Aartselaar
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-
Burgerwoningen in de Guido Gezellestraat
Neoclassicistisch kasteel Solhof
Parochiekerk Sint-Leonardus

Schepencollege[bewerken | brontekst bewerken]

  • Burgemeester: Sophie De Wit (N-VA): Veiligheid, Burgerlijke stand, Ruimtelijke ordening en Personeel.
  • Voorzitter Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst: .
  • Schepenen:
    • Mark Vanhecke (N-VA): Onderwijs, Jeugd, Economie en Burgerparticipatie.
    • Bart Lambrecht (N-VA): Mobiliteit, Openbare werken, Sport en Communicatie en Dierenwelzijn.
    • Eddy Vermoesen (N-VA): Cultuur en erfgoed, Evenementen, Financiën, Patrimonium en wagenpark, ICT en digitalisering.
    • Hans Cops (Groen) (sinds 28 juni 2021, in de plaats van René Lauwers): Leefmilieu, Energie, Duurzaamheid, Landbouw, Ontwikkelingssamenwerking, Afvalbeleid, Markten en Begraafplaats.
    • Hilde Heyman (N-VA): Welzijn en Sociaal Beleid, Gezinsbeleid, Kinderopvang, Seniorenbeleid en Woonbeleid. Heyman is ook voorzitter van het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst.

Gemeenteraad[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeenteraad is samengesteld uit vijf politieke partijen: N-VA (13), Open VLD (3), CD&V-NAP (3), Groen (2) en Vlaams Belang (1). Marijke Vandebroeck (Open VLD) werd bij het begin van de legislatuur onafhankelijk, waardoor haar partij nog maar 3 zetels telt. Anouk Beels (N-VA) zit de gemeenteraad voor.[4]

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

(Voormalige) burgemeesters[bewerken | brontekst bewerken]

Periode Burgemeester
1800 - 1801 Petrus De Greef[5]
1801 - 1830 Bernard Fiocco
1831 - 1857 Karel de Crane d'Heysselaer
1858 - 1861 Jan Frans Van Royen
1861 - 1863 Jan August Luytgaerens
1863 - 1872 Jan Jacob Verschueren
? - 1876 Victor Van Ertborn
1882 - 1884 Jacob Jozef Suykerbuyk
1885 - 1891 Jan Frans Ceulemans
1891 - 1919 Leo Gilliot
Periode Burgemeester
1919 - 1921 N.J. De Weerdt
1921 - ? L. Verschueren
? - 1941 Jef Ceulemans (Kath. Verb.)
1941 - 1944 August Brants (VNV, oorlogsburgemeester)
1947 - 1980 Frans De Groof (CVP)
1980 - 1988 Frans Van den Eynde (CVP)
1989 - 1993 Camille Paulus (PVV)
1993 - 2012 Marc van den Abeelen (VLD / Open Vld)
2013 - heden Sophie De Wit (N-VA)

Legislatuur 2013 - 2018[bewerken | brontekst bewerken]

Burgemeester is Sophie De Wit (N-VA). Zij leidt een coalitie bestaande uit N-VA en sp.a-Groen. Samen vormen ze de meerderheid met 12 op 23 zetels.

Legislatuur 2019 - 2024[bewerken | brontekst bewerken]

De christendemocraten van CD&V en de Nieuwe Aartselaarse Partij (NAP) bundelden de krachten en trokken in kartel naar de kiezer.[6] sp.a en Groen van hun kant verbraken het kartel en namen met eigen kieslijsten deel aan de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Lijsttrekkers waren Sophie De Wit (N-VA), Kris Wils[7] (CD&V-NAP), Glenn Anné (Open Vld), René Lauwers (Groen), Mike Schuurmans (Vlaams Belang) en Shari Van Kerckhoven (sp.a).[8]

De N-VA (+3) behaalde een absolute meerderheid met 13 van de 23 zetels. Het grootste verlies was voor Open Vld dat 3 zetels verloor. Sp.a verdween dan weer uit de raad. [9] Sophie De Wit (N-VA) was de populairste politica met 2.537 voorkeurstemmen,[10] gevolgd door partijgenoot Mark Vanhecke met 792 stemmen. De top vijf wordt vervolgens vervolledigd door Glenn Anné (712, Open Vld), Kris Wils (678, CD&V-NAP) en Bart Lambrecht (658, N-VA).

Ondanks haar absolute meerderheid blijft N-VA regeren met haar voormalige coalitiepartner Groen. Hun gezamenlijk bestuursakkoord is veelal gebaseerd op het N-VA-programma, met toevoeging van groene accenten.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]

Partij of kartel 10-10-1976[11] 10-10-1982[11] 9-10-1988[11] 9-10-1994[11] 8-10-2000[11] 8-10-2006[12] 14-10-2012[13] 14-10-2018[14] 13-10-2024
Stemmen / Zetels % 19 % 23 % 23 % 23 % 23 % 23 % 23 % 23 % 23
PVV1 / VLD2 / Open Vld3 / Project 244 22,711 4 21,471 5 23,491 6 29,462 9 43,222 13 36,162 10 26,823 7 18,43 4 4
SP1 / sp.a-spirit-Groen!A / sp.a-GroenB / sp.a2 13,671 2 13,911 3 11,191 2 9,11 2 5,341 0 12,52A 2 10,31B 2 4,62 0 -
Agalev1 / sp.a-spirit-Groen!A / sp.a-GroenB / Groen2 - - 4,91 1 - 8,231 1 9,32 2
VU1 / CD&V+N-VAC / N-VA2 19,331 3 13,491 3 10,521 2 2,471 0 - 23,32C 6 36,412 10 45,82 13 2
CVP1 / CD&V+N-VAC / CD&V2 / CD&V-NAPD 44,31 10 34,741 9 25,371 7 16,531 4 15,411 4 8,542 1 14,0D 0 -
NAP2 / CD&V-NAPD / Samen NAP3 13,992 3 13,382 3 11,232 2 11,822 2 11,622 2 3 3
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 - - - 8,181 1 10,661 2 16,192 3 6,302 1 7,92 1 2
D.L.A. - - - - 5,91 1 - - - -
VBA - 16,38 3 15,45 3 11,64 3 - - - - -
JA - - - 7,45 1 - - - - -
W.O.W. - - - 1,78 0 - - - - -
P.A.L. 2,36 0 - - - - - - - -
Totaal stemmen 5904 8339 9612 10457 10426 10546 10129 10271
Opkomst % 94,49 93,06 91,67 94,08 90,72 93,4
Blanco en ongeldig % 2,73 3,67 3,16 4,04 2,34 2,2 2,0 2,2

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen. Het aantal zetels van de gevormde meerderheid wordt vet weergegeven. De grootste partij in kleur.

Cultuur[bewerken | brontekst bewerken]

De bibliotheek, cultuurdienst en het cultureel centrum 't Aambeeld met podiumzaal voor bijna 500 personen bevinden zich aan de Dela Faillelaan.

Verenigingen[bewerken | brontekst bewerken]

  • Heemkundige kring
  • Davidsfonds
  • Vl@s, vereniging voor actieve senioren
  • De Triton Singers (koor)

Mobiliteit[bewerken | brontekst bewerken]

Openbaar vervoer: Aartselaar wordt verbonden door verschillende buslijnen van de vervoersmaatschappij De Lijn met de stad Antwerpen en verschillende gemeenten in de omgeving. Hieronder de verschillende buslijnen die door Aartselaar heen gaan. Er gaan 6 buslijnen door Aartselaar met regelmatige bediening, dit zijn de volgende lijnen:

Er zijn nog vier andere buslijnen met beperkte bediening. Deze lijnen zijn speciaal afgestemd op de begin- en einduren van scholen en van bedrijven.

Wegverkeer: De autosnelweg A12 die Antwerpen met Boom en Brussel verbindt, snijdt de gemeente doormidden. Andere belangrijke wegen zijn de Kontichsesteenweg (naar Kontich), Cleydaallaan (Hemiksem) en ten slotte de Reetsesteenweg (Reet).

Onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

Kleuter- en lager onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

  • Parochiale Kleuterschool, Carillolei 16
  • Gemeentelijke basisschool Cade
  1. Kleine Cade (1,2,3de leerjaar), Carillolei 2
  2. Grote Cade (4,5,6de leerjaar), Della Faillelaan 36
  • GO basisschool De Blokkendoos, Leon Gilliotlaan 58

Secundair onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

  • Middenschool Den Brandt, Leon Gilliotlaan 58

Sport[bewerken | brontekst bewerken]

Verenigingen[bewerken | brontekst bewerken]

  • SV Aartselaar
  • Antwerp Golf School, een van de bekendste golfverenigingen van België en ontstaan in 1987
  • AVKA (Atletiek Vereniging Kontich-Aartselaar), een atletiekvereniging die ontstond op 13 oktober 1995 uit een afscheuring van Stars en het voormalige KOAC (Kontich AC)
  • Meia Lua de Buzios, een capoeira-vereniging
  • De Lagoondivers, een duikclub
  • SVAZ (Sport Vereniging Aartselaar Zwemmen), een zwemclub
  • Ju-Jitsu Club Ki Chin Tai
  • JC Tori, een judoclub
  • Antwerp Karting
  • WSV Schelle (Wandelclub)
  • Cleydael Golf & Country Club
  • SVA Tennis
  • BBC Aartselaar

Evenementen[bewerken | brontekst bewerken]

Van 1991 tot en met 2012 werd in Aartselaar jaarlijks de wielerwedstrijd Memorial Rik Van Steenbergen gereden.

Bekende inwoners[bewerken | brontekst bewerken]

Bekende personen die geboren of woonachtig zijn of waren in Aartselaar of een andere significante band met de gemeente hebben:

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Aartselaar van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.